الإسراء ٨٠
ترجمه
| الإسراء ٧٩ | آیه ٨٠ | الإسراء ٨١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مُدْخَلَ»: مصدر میمی و به معنی إدخال، یعنی وارد گرداندن است. «مُخْرَجَ»: مصدر میمی و به معنی إخراج، یعنی بیرون گرداندن است. «مُدْخَلَ صِدِقٍ وَ مُخْرَجَ صِدْقٍ»: مراد آغازیدن و پایان بخشیدن زیبا و صادقانه جملگی کارهای دنیوی و اخروی‌است. «سُلْطَاناً»: سلطه و قدرت. دلیل و حجّت.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۷۳ - ۸۱ سوره اسرى
- نيرنگ مشركين براى حفظ حرمت خود وخدايان شان
- جلوه اى ديگر از آثار عصمت وحفظ الهى
- معناى ((دلوك شمس (( و((غسق الليل (( در آيه : ((اقم الصلوة لدلوك الشمس ...((
- امر به رسول (ص ) به تهجد نيمه شب ودعا واستمداد از خداوند
- مقصود از ((دخول وخروج به صدق (( در ((رب ادخلنىمدخل صدق ...((
- بحث روايتى
- رواياتى در ذيل آيه : ((وان كادوا ليفتنونك ...(( كه خدعه مشركين بارسول اللّه (ص ) را حكايت مى كند
- رواياتى درباره واجب شدن نمازهاى پنجگانه ومراد از مشهود بودن قرآن فجر (نمازصبح ) در ذيل آيه : ((اقم الصلوة ...((
- رواياتى درباره شفاعت نمودن پيغمبر اسلام (ص ) در قيامت ، درذيل جمله : ((عسى ان يبعثك ربك مقاما محمودا((
نکات آیه
۱- تعلیم خواستنیها و گونه نیایش و دعا، از سوى خداوند به پیامبر(ص) (و قل ربّ أدخلنى مدخل صدق)
۲- التجا به ربوبیت خدا و خود را مربوب او دانستن، از آداب دعا و نیایش (و قل ربّ أدخلنى مدخل صدق)
۳- فرمان خداوند به پیامبر(ص) براى دعا و نیایش همراه با نماز و نوافل (أقم الصلوة ... فتهجّد به نافلة لک ... و قل ربّ أدخلنى مدخل صدق) برداشت فوق، مبتنى بر این نکته است که عبارت «و قل رب» عطف به «فتهجّد...» بوده و ذکر خاص بعد از عام بیانگر یکى از اعمال باشد که شایسته است در تهجّد و نماز شب انجام گردد.
۴- بر زبان آوردن خواسته ها در پیشگاه خدا، از آداب دعا و نیایش (و قل ربّ أدخلنى مدخل صدق)
۵- پیامبر(ص)، موظف به درخواست از خداوند براى توفیق انجام هر عملى از آغاز تا فرجام، بر اساس نیتى خالص و آمیخته با صدق و راستى (و قل ربّ أدخلنى مدخل صدق و أخرجنى مخرج صدق)
۶- ورود در کارها به صدق و راستى و خروج از آن به درستى، نیازمند استمداد از خدا (و قل ربّ أدخلنى مدخل صدق و أخرجنى مخرج صدق)
۷- درخواست توفیق از خداوند در نوافل و نماز شب، براى ورود در کارها به صدق و راستى و خروج از آن به راستى و درستى، امرى مطلوب و پسندیده است. (و من الّیل فتهجّد به نافلة لک ... و قل ربّ أدخلنى مدخل صدق و أخرجنى مخرج صدق)
۸- ارزش اعمال، در پرتو صداقت و خلوص و عدم آمیختگى آن به ریا است. (أدخلنى مدخل صدق و أخرجنى مخرج صدق)
۹- لزوم درخواست توفیق و خلوص و صداقت کامل از خداوند در نوافل شب (و من الّیل فتهجّد به ... و قل ربّ أدخلنى مدخل صدق و أخرجنى مخرج صدق) از اینکه خداوند، در پى توصیه پیامبر(ص) به تهجّد، از او خواسته است که براى اخلاص در هر کارى به درگاه او دعا کند، مى تواند مشعر به معناى فوق باشد.
۱۰- اعمال انسان، همواره در معرض آمیخته شدن به ناخالصیهاست. (ربّ أدخلنى مدخل صدق و أخرجنى مخرج صدق) از اینکه خداوند به پیامبرش امر مى کند که «براى کسب اخلاص و صداقت از او استمداد بطلبد» استفاده مى شود که اعمال آدمى در معرض ابتلا به ریاست.
۱۱- همه انسانها، حتى پیامبر(ص) براى داشتن اخلاص و صداقت در عمل، به امداد ویژه الهى نیازمندند. (و قل ربّ أدخلنى مدخل صدق و أخرجنى مخرج صدق)
۱۲- آغاز به کار از روى صداقت و اخلاص، تضمین کننده به پایان رساندن آن همراه آن دو نیست. (أدخلنى مدخل صدق و أخرجنى مخرج صدق)
۱۳- پیامبر(ص)، مأمور به دعا و نیایش به درگاه خدا، براى کسب قدرت و توان در انجام پیروزمندانه رسالت خویش (و قل ربّ ... و اجعل لى من لدنک سلطنًا نصیرًا) برداشت فوق، مبتنى بر این نکته است که مراد از «سلطان» - آن گونه که برخى از مفسران گفته اند - به معناى نیروى قوى و برتر باشد.
۱۴- حفظ صداقت و راستى در انجام کارها از آغاز تا انجام، نیازمند قدرت و توانى خدادادى (أدخلنى ... و اجعل لى من لدنک سلطنًا نصیرًا)
۱۵- پیامبر(ص)، موظف به درخواست حجت و دلیل لازم از درگاه خداوند جهت انجام پیروزمندانه رسالت خویش و رویارویى با منکران (و قل ... و اجعل لى من لدنک سلطنًا نصیرًا)
۱۶- دلیل و حجت نیرومند و توان پیروزمند در صحنه رویارویى با منکران حق و حقیقت، در گرو امداد الهى است. (و اجعل لى من لدنک سلطنًا نصیرًا)
۱۷- رهنمود الهى به طلب قدرت و توانى سازنده و اصلاحگر نه مخرب و فسادانگیز (و اجعل لى من لدنک سلطنًا نصیرًا) لام در «لى» لام انتفاع است و اشاره به این جهت دارد که هر قدرتى، در جهت منافع انسان نیست; بنابراین، باید خواهان قدرتى بود که تأمین کننده مصالح انسان باشد.
۱۸- دستیازى به توانایى و طلب قدرت براى تحقق هدفهاى الهى، مطلوب و خداپسندانه است. (و اجعل لى من لدنک سلطنًا نصیرًا)
موضوعات مرتبط
- اخلاص: آثار اخلاص ۸; اهمیت اخلاص ۵; درخواست اخلاص ۵، ۹; منشأ اخلاص ۱۱
- ارزشها: ملاک ارزشها ۸
- استمداد: اهمیت استمداد از خدا ۶
- انسان: لغزشگاههاى انسان ۱۰; مربّى انسان ها ۲; نیازهاى معنوى انسان ۱۱، ۱۴
- حق: منشأ پیروزى بر مکذبان حق ۱۶
- خدا: آثار امدادهاى خدا ۱۶; التجا به ربوبیت خدا ۲; اوامر خدا ۳، ۱۷; تعالیم خدا ۱; درخواست توفیقات خدا ۷; درخواست حجّت از خدا ۱۵
- دعا: آداب دعا ۲، ۴; اهمیت دعا ۳; بیان حاجت در دعا ۴; دعا براى عمل به تکلیف ۱۳
- ریا: خطر ریا ۱۰
- صداقت: آثار صداقت ۸; اهمیت صداقت ۵، ۷; درخواست صداقت ۵، ۷، ۹; زمینه صداقت ۶; منشأ صداقت ۱۱
- عمل: آغاز عمل ۵، ۶، ۷; اخلاص در آغاز عمل ۱۲; اخلاص در عمل ۵، ۸، ۱۱; اخلاص در فرجام عمل ۱۲; ریا در عمل ۱۰; صداقت در آغاز عمل ۱۲; صداقت در عمل ۵، ۶، ۷، ۸، ۱۱; صداقت در فرجام عمل ۱۲; عمل پسندیده ۷; عوامل اخلاص در عمل ۱۴; عوامل صداقت در عمل ۱۴; فرجام عمل ۵، ۶، ۷; ملاک ارزش عمل ۸
- قدرت: درخواست قدرت ۱۳; درخواست قدرت پسندیده ۱۷، ۱۸; منشأ قدرت ۱۶
- محمد(ص): تعلیم دعا به محمد(ص) ۱; تکلیف محمد(ص) ۳، ۵، ۱۳; دعاى محمد(ص) ۵; رسالت محمد(ص) ۱۳; مسؤولیت محمد(ص) ۱۵; معلّم محمد(ص) ۱; نیازهاى محمد(ص) ۱۱، ۱۵
- نماز: آداب نماز ۳; آداب نماز شب ۹; دعا در نماز ۳; دعا در نماز شب ۷، ۹; دعا در نماز نافله ۳
- نیازها: نیاز به امدادهاى خدا ۶، ۱۱، ۱۴
