القصص ٧٥
ترجمه
| القصص ٧٤ | آیه ٧٥ | القصص ٧٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«نَزَعْنَا»: نزع به معنی بیرون کشیدن است. ولی در اینجا مراد برگزیدن و احضار کردن است. «شَهِیداً»: گواه. مراد پیغمبر هر قومی است (نگا: بقره / نساء / و ). «أَنَّ الْحَقَّ لِلّهِ»: حق با خدا است. آنچه خدا فرموده است، حق و حقیقت است. الوهیّت حق خدا است و بس.
تفسیر
- آيات ۵۷ - ۷۵، سوره قصص
- غرض كلى آيات : بيان بهانه ديگرى از مشركين بر عدم ايمانشان به قرآن
- پاسخ به اين عذر و بهانه مشركين كه اگر ايمان بياوريم از سرزمينمان رانده مىشويم
- جواب ديگرى به آن بهانه : تنعم و بهره مندى مادى درحال كفر و بى ايمانى ، در معرض هلاكت و فنا است
- ترجيح پيروى هدى بر ترك آن با مقايسه حال پيروان هدايت باحال پيروان هوى
- سخن پيشوايان شرك در روز قيامت كه در مقام بيزارى جستن از پيروان خود (مشركين )
- معناى و مراد از جمله ((اءغوينا هم كما غوينا))
- معناى اينكه كورى به اخبار نسبت داده شده ((فعميت عليهم الانباء)) نه به خود مشركين
- پاسخ ديگر به عذر و بهانه مشركين
- بيان اينكه خداوند داراى اختيار تكوينى (يخلق ما يشاء) و تشريعى (ويختار) است
- معناى مختار بودن انسان و بيان اينكه او در برابر اراده تكوينى و تشريعى خدا اختيارىندارد
- مقصود از اينكه فرمود: ((ما كان لهم الخيرة ))
- سه وجه براى اينكه فقط خدا مستحق پرستش است : ((له الحمد فى الاولى و الاخرة و لهالحكم و اليه ترجعون ))
- اثبات توحيد ربوبى خداى تعالى با بيان عجز آلهه مشركين از آوردن نور يا يا آوردنشب
- در قيامت كه روز كشف حقائق است بطلان پندار مشركان آشكار مى گردد (فعلمواان الحق لله...)
- بحث روايتى (چند روايت در ذيل برخى آيات گذشته )
نکات آیه
۱ - گردآورى جوامع شرک پیشه در قیامت براى محاکمه (و نزعنا من کلّ أُمّة شهیدًا فقلنا هاتوا برهنکم)
۲ - بیرون آوردن فرد مطلع و آگاه هر جامعه شرک پیشه در قیامت، براى پاسخ گویى به پرسش خداوند (و نزعنا من کلّ أُمّة شهیدًا) «شهید» به معناى گواه است و گاهى به معناى شخص مطلع و خبره نیز به کار مى رود; مانند: «و إن کنتم فى ریب ممّا نزّلنا على عبدنا فأتوا بسورة من مثله و ادعوا شهدائکم...». در آیه بالا نیز همین معنا اراده شده است.
۳ - خداى بزرگ، خود عهده دار محاکمه و بازجویى جوامع شرک پیشه در قیامت (فیقول أین شرکاءى ... و نزعنا من کلّ أُمّة شهیدًا فقلنا هاتوا برهنکم)
۴ - اقدام خداوند به بستن راه هرگونه عذر و بهانه بر روى اهل شرک، با برگزیدن افراد خبره آن جوامع جهت پاسخ گویى به سؤالات خود در قیامت (و نزعنا من کلّ أُمّة شهیدًا) برداشت یاد شده از آن جا است که خداوند به جاى این که مستقیماً از مردم مطالبه دلیل کند، افراد خبره اى را از میان آنان بیرون مى آورد و در حضور آن جوامع، از آن افراد مى خواهد که برهان خود را براى شرک بیان کنند.
۵ - شرک، اندیشه اى فاقد دلیل و برهان (فقلنا هاتوا برهنکم) برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که امر «هاتوا» براى تعجیز است; یعنى، ممکن نیست کسى بتواند برهانى بیاورد.
۶ - فراخوانى خبرگان جوامع شرک پیشه از سوى خدا در قیامت، براى اقامه برهان و ارائه دلیل روشن بر شرکورزى خویش (فقلنا هاتوا برهنکم)
۷ - پذیرش هر عقیده و تفکّرى در باب دین، باید بر پایه دلیل و برهان استوار باشد. (فقلنا هاتوا برهنکم)
۸ - آگاهان جوامع شرک پیشه از اقامه برهان، براى اثبات حقانیت شرک در قیامت ناتوان خواهند بود. (فقلنا هاتوا برهنکم فعلموا أنّ الحقّ للّه و ضلّ عنهم ما کانوا یفترون) تعبیر «ضلّ عنهم ما کانوا یفترون» کنایه از این نکته است که آنان هیچ چیزى که بتواند موضوع شرک را توجیه کند، به خاطر نخواهد آورد.
۹ - برملا شدن حقانیت توحید براى جوامع شرک پیشه در قیامت (فعلموا أنّ الحقّ للّه)
۱۰ - شرک، پندارى دروغین و ساخته ذهن شرکورزان است. (و ضلّ عنهم ما کانوا یفترون)
روایات و احادیث
۱۱ - «عن أبى جعفر(ع) فى قوله «و نزعنا من کلّ أُمّة شهیداً» یقول من کلّ فرقة من هذه الأُمّة إمامها...;[۱] از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند «و نزعنا من کلّ أُمّة شهیداً» روایت شده که خدا مى فرماید: از هر فرقه اى از این امت، امام آنها را برمى گزینیم».
موضوعات مرتبط
- امتها: پرسش از خبرگان امتها ۲، ۴; دعوت از خبرگان امتها ۶; عجز خبرگان امتها ۸
- خدا: پرسشهاى خدا ۲، ۴; قضاوت اخروى خدا ۳
- رهبران: رهبران در قیامت ۱۱
- شرک: بى منطقى شرک ۵، ۸، ۱۰; منشأ شرک ۱۰
- عقیده: برهان در عقیده ۷
- قیامت: تجلى توحید در قیامت ۹; ظهور حقایق در قیامت ۹; قطع عذر در قیامت ۴; گواهان در قیامت ۱۱
- مشرکان: پرسش از مشرکان ۲; تجمع مشرکان در قیامت ۱; درخواست برهان از مشرکان ۶; رد عذر مشرکان ۴; محاکمه اخروى مشرکان ۱، ۳; مشرکان در قیامت ۹
منابع
- ↑ تفسیر قمى، ج ۲، ص ۱۴۳; نورالثقلین، ج ۴، ص ۱۳۸، ح ۱۰۱.
