ق ٣٨
ترجمه
| ق ٣٧ | آیه ٣٨ | ق ٣٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سِتَّةِ أَیّامٍ»: (نگا: اعراف / ، یونس / هود / . «لُغُوبٍ»: درماندگی و خستگی (نگا: فاطر / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
فَقَضَاهُنَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي... (۴) أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَ اللَّهَ... (۳)
لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ... (۳) أَ أَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ... (۲)
تفسیر
- آيات ۱۵ - ۳۸ سوره ق
- رد استبعاد اعاده خلقت ، و بيان امكان آن با استناد به وقوع خلقت نخستين
- قدرت و علم خداوند در خلق و تدبير موجودات بهحال خود باقى است
- بيان مقصود ((نزديگى خداوند بر انسان )) با عبارتى ساده و همه كس فهم
- علم خدا به انسان از طريق فرشتگان كاتب اعمال
- گفتار بعضى از مفسرين پيرامون ظرف ((اذا)) در آيه شريفه
- فرشتگان موكل بطور كامل مراقب انسان هستند و چيزى را از قلم نمى اندازند
- معناى اينكه فرمود: سكره موت ((به حق )) آمد
- مقصود از سائق و شهيدى كه در قيامت همراه هر كسى مى آيند و بيان اينكه مخاطب آيه :((لقد كنت فى غفلة من هذا...)) كيست و مفهوم آن چيست
- دو نكته اى كه از اين آيه شريفه استفاده مى شود
- معناى آيه : ((و قال قرينه هذا ما لدىّ عتيد))
- پاسخ خداى تعالى به عذرى كه به قرين شيطانى مشرك دوزخى مى آورد
- تفسير و توضيع ((و ما اءنا بظلام للعبيد))
- وجوهى كه درباره سئوال و جواب در آيه : ((يومنقول لجهنم هل امتلات و تقول هل من مزيد)) و مفاد آن گفته شده است
- وصف متقين و ورودشان به بهشت
- معناى اينكه درباره بهشت متقين فرمود: ((لهم ما يشاؤ ن فيها و لدنيا مزيد))
- روايتى در ذيل آيه : ((افعيينا بالخلق الاول ...)) و درباره دو فرشته نويسنده حسنات وسيئات
- روايتى دال بر اينكه خطاب ((القيا فى جهنمكل كفار عنيد)) به پيامبر و على (عليهما الصلوة و السلام ) مى شود
- چند روايت در ذيل آيه : ((يوم نقول لجهنم هل امتلاءت ...)) و راجع به اينكه درباره متقيندر بهشت فرموده : ((لهم ما يشاؤ ن فيها ولدينا مزيد)) و...
- روايتى در شاءن نزول ((و لقد خلقنا السموات و الاءرض ...)) و سخنى پيرامون آن
نکات آیه
۱ - آفرینش آسمان و زمین و موجودات هستى، بهوسیله خداوند در شش مرحله (و لقد خلقنا السموت و الأرض و ما بینهما فى ستّة أیّام) مراد از «یوم» در آیه شریفه، معناى متعارف آن (روز یا شبانه روز) نیست; بلکه مقصود شش دوره و مرحله است; زیرا روز به معناى متعارف آن پس از آفرینش آسمان ها و زمین تحقق یافته است.
۲ - شکل گیرى نظام جهان، داراى روندى تدریجى و طى دوره هاى متعدد (و لقد خلقنا ... فى ستّة أیّام)
۳ - آفرینش آسمان ها و زمین، نمودى از قدرت عظیم الهى (و لقد خلقنا السموت و الأرض ) به قرینه آیات پیشین - که بیان کننده قدرت قاهره الهى بود - و نیز به قرینه ذیل آیه (و ما مسّنا من لغوب) طرح مسأله آفرینش آسمان و زمین براى نمایاندن قدرت الهى است.
۴ - آفریدگار جهان، قادر بر نابود ساختن کافران و منکران معاد* (و کم أهلکنا ... و لقد خلقنا السموت و الأرض ) بنابراین که تذکر به خالقیت خداوند، در ادامه آیات تهدیدى (کم أهلکنا قبلهم من قرن) باشد، برداشت بالا استفاده مى شود.
۵ - آفرینش جهان، با همه گستردگى و عظمت آن، فاقد کم ترین خستگى و رنج براى خداوند (و لقد خلقنا ... و ما مسّنا من لغوب ) «لغوب» به معناى تعب و خستگى مى باشد.
۶ - خلقت آسمان ها و زمین بدون کم ترین زحمت و دشوارى، نشان قدرت خداوند بر معاد (و لقد خلقنا ... و ما مسّنا من لغوب ) با توجه به این که سیاق عمده آیات پیشین، در اثبات معاد بود; طرح خالقیت خدا و آسان بودن خلقت براى او، مى تواند بیانگر امکان معاد و دشوار نبودن آن باشد.
۷ - معاد و برپایى قیامت، چونان شکل گیرى نخستین جهان روندى تدریجى خواهد داشت.* (و لقد خلقنا ... فى ستّة أیّام و ما مسّنا من لغوب ) با توجه به ارتباط این آیه با آیات پیشین - که در ارتباط با معاد بود - مطرح کردن «ستّة أیّام» مى تواند اشاره به این داشته باشد که اگر شکل گیرى جهان، به تدریج صورت گرفته، معاد نیز از روند تدریجى و قانونمند برخوردار است.
۸ - شکل گیرى تدریجى جهان، داراى ملاک هاى حکیمانه و نه معلول خستگى و محدودیت قدرت خداوند* (و لقد خلقنا السموت و الأرض ... و ما مسّنا من لغوب) برداشت بالا بدان احتمال است که بیان «ما مسّنا من لغوب» - در پى «ستّة أیّام» - نظر به این جهت داشته باشد که اصولاً در آفرینش، رنج و خستگى براى خداوند مطرح نیست و اگر کار آفرینش را در شش مرحله صورت داده است، دلایل دیگرى دارد و به سبب محدودیت قدرت او نیست.
موضوعات مرتبط
- آسمان: خلقت آسمان ها ۳، ۶; مراحل خلقت آسمان ۱
- آفرینش: خلقت آفرینش ۵; خلقت تدریجى آفرینش ۲، ۷، ۸; عظمت آفرینش ۵; ویژگیهاى خلقت آفرینش ۲; هدفدارى خلقت آفرینش ۸
- اسماء و صفات: صفات جلال ۵، ۶
- اعداد: عدد شش ۱
- خدا: خدا و خستگى ۵، ۸; خدا و رنج ۵; خدا و سختى ۶; نشانه هاى قدرت خدا ۳، ۶; وسعت قدرت خدا ۴
- زمین: خلقت زمین ۳، ۶; مراحل خلقت زمین ۱
- قیامت: برپایى تدریجى قیامت ۷
- کافران: هلاکت کافران ۴
- معاد: دلایل معاد ۶; هلاکت مکذبان معاد ۴
- موجودات: مراحل خلقت موجودات ۱
