فاطر ٣٢

ثُمَ‌ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ‌ الَّذِينَ‌ اصْطَفَيْنَا مِنْ‌ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ‌ ظَالِمٌ‌ لِنَفْسِهِ‌ وَ مِنْهُمْ‌ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ‌ سَابِقٌ‌ بِالْخَيْرَاتِ‌ بِإِذْنِ‌ اللَّهِ‌ ذٰلِکَ‌ هُوَ الْفَضْلُ‌ الْکَبِيرُ

ترجمه

سپس این کتاب (آسمانی) را به گروهی از بندگان برگزیده خود به میراث دادیم؛ (امّا) از میان آنها عده‌ای بر خود ستم کردند، و عده‌ای میانه رو بودند، و گروهی به اذن خدا در نیکیها (از همه) پیشی گرفتند، و این، همان فضیلت بزرگ است!

|سپس اين كتاب را به كسانى از بندگان خود كه برگزيديم به ميراث داديم كه از آنها برخى بر خود ستمكارند و برخى ميانه‌رو، و گروهى به اذن خدا در نيكى‌ها پيشگامند. اين همان فضيلت بزرگ است

سپس اين كتاب را به آن بندگان خود كه [آنان را] برگزيده بوديم، به ميراث داديم؛ پس برخى از آنان بر خود ستمكارند و برخى از ايشان ميانه‌رو، و برخى از آنان در كارهاى نيك به فرمان خدا پيشگامند؛ و اين خود توفيق بزرگ است.

آن گاه (پس از آن پیمبران سلف) ما آن خاندان را که از بندگان خود برگزیدیم (یعنی رسول خاتم و آلش صلّی اللّه علیه و آله را) وارث علم قرآن گردانیدیم. باز هم بعضی از آنها (یعنی فرزندان او) به نفس خود ظلم کردند و بعضی راه عدل پیمودند و برخی به هر عمل خیر (با جان و دل) به دستور حق سبقت گیرند. این رتبه در حقیقت همان فضل بزرگ (و عطای بی‌منتهای الهی) است.

سپس این کتاب را به کسانی از بندگانمان که برگزیدیم به میراث دادیم؛ پس برخی از آنان [در ترک عمل به کتاب] ستمکار بر خویش اند، و برخی از آنان میانه رو، و برخی از آنان به اذن خدا در کارهای خیر [بر دیگران] پیشی می گیرند، این است آن فضل بزرگ.

سپس كتاب را به كسانى از بندگانمان كه برگزيده بوديم به ميراث داديم. بعضى بر خود ستم كردند و بعضى راه ميانه را برگزيدند و بعضى به فرمان خدا در كارهاى نيك پيشى گرفتند. و اين است بخشايش بزرگ.

سپس کتاب آسمانی را به بندگان خود که برگزیده بودیمشان به میراث دادیم، و از ایشان [بعضی‌] ستمکار در حق خویش، و بعضی از ایشان میانه‌رو، و بعضی از ایشان پیشتاز در نیکوکاریها به اذن الهی است، این همانا فضل بزرگ است‌

سپس [اين‌] كتاب- قرآن- را به كسانى از بندگانمان كه برگزيديم ميراث داديم. پس، از آنان برخى بر خود ستمكار بودند و برخى ميانه رو، و از ايشان برخى به خواست و فرمان خدا به نيكيها پيشى گيرنده‌اند. اين است فزونى و بخشش بزرگ

(ما کتابهای پیشین را برای ملّتهای گذشته فرستادیم و) سپس کتاب (قرآن) را به بندگان برگزیده‌ی خود (یعنی امّت محمّدی) عطاء کردیم. برخی از آنان به خویشتن ستم می‌کنند، و گروهی از ایشان میانه‌روند، و دسته‌ای از ایشان در پرتو توفیقات الهی در انجام نیکیها پیشتازند. این (سبقت در خیرات) واقعاً فضیلت بزرگی است.

سپس (این) کتاب را به (آن) کسان از بندگان خود که (آنان را) برگزیده بودیم، به میراث دادیم. پس برخی از بندگان ما بر خود ستمکارند و برخی از ایشان میانه‌رو و برخی (هم) از آنان در تمامی کارهای نیک به فرمان خدا (در میان همگان) پیشگامانند. و این خود همان فضیلت بزرگ است.

سپس ارث دادیم کتاب را بدانان که برگزیدیم از بندگان خویش پس از ایشان است ستم‌کننده بر جان خود و از ایشان است میانه‌روی و از ایشان است سبقت‌گیرنده به خوبیها به دستور خدا این است آن فضل بزرگ‌

فاطر ٣١	آیه ٣٢	فاطر ٣٣
سوره : سوره فاطر نزول : ١ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«ثُمَّ»: بعد از فرستادن کتابهای آسمانی پیشین. «أَوْرَثْنَا ...»: (نگا: اعراف / . «مُقْتَصِدٌ»: میانه‌رو (نگا: لقمان / ). «سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ»: سبقت گیرنده بر دیگران در انجام نیکیها. سبقت گیرنده بر دیگران به سبب کارهای نیک. «إِذْن»: توفیق (نگا: بقره / انفال / ). «ذلِکَ»: به ارث رساندن قرآن به بندگان برگزیده. انتخاب امت محمّدی. سبقت در خیرات.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ کُنْتُمْ‌ أَزْوَاجاً ثَلاَثَةً (۰)

وَ لَوْ أَنَّهُمْ‌ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ... (۱) وَ إِذَا غَشِيَهُمْ‌ مَوْجٌ‌... (۱) وَ لَيَحْمِلُنَ‌ أَثْقَالَهُمْ‌ وَ... (۰) وَ قَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ‌ الَّذِي‌... (۰) الَّذِي‌ أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَةِ... (۱) وَ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا لَهُمْ‌ نَارُ... (۰)

تفسیر

• آيات ۲۷ - ۳۸ سوره فاطر
• توضيح دلالت اختلاف الوان ثمرات و...بر توحيد
• خشت به معناى حقيقى كلمه فقط در علما دريافت مى شود
• مراد از كتاب و وراثت آن در آيه : ثم اورثنا الكتاب الذين اصطفينا من عبادنا...
• مقصود از بندگان خاص الذين اصطفينا كه خداوند كتاب را به ايشان به ارث رساند
• اقوال مختلف مفسرين در تفسير آيه فوق
• چند روايت در ذيل جمله انما يخشى الله من عباده العلموءا
• مراد از ظالم لنفسه ، مقصد و سابق بالخيرات در آيه : ثم اورثنا الكتاب الذيناصطفينا... و
• چند روايت درباره مقدار عمرى كه سپرى شدن آن جاى عذرى براى آدمى نمى ماند اولمنعمركم ما يتذكر فيه من تذكر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - مسلمانان، ملتى ممتاز و برگزیده الهى (ثمّ أورثنا الکتب الذین اصطفینا) طبق نظر بیشتر مفسران، مقصود از «الکتاب» قرآن و مراد از «الذین اصطفینا» مسلمانان است.

۲ - قرآن، ارث و موهبت الهى براى جامعه اسلامى (ثمّ أورثنا الکتب الذین اصطفینا من عبادنا) برداشت یاد شده، از تعبیر ارث درباره اعطاى قرآن به دست مى آید; زیرا ارث چیزى است که براى آن تلاشى صورت نگرفته و در نتیجه حقى هم براى دریافت آن به وجود نیامده است.

۳ - مسلمانان در حفظ و عمل کردن به قرآن، به سه دسته ستمکار (ضایع کننده عمر)، میانه رو و پیشتاز تقسیم مى شوند. (فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد و منهم سابق بالخیرت) برداشت یاد شده، مبتنى بر این احتمال است که ضمیر جمع «منهم» به «الذین اصطفینا» بازگردد و این تقسیم بندى مربوط به مسلمانان باشد; نه «عبادنا» و عموم بندگان.

۴ - انسان ها در ارتباط با دین الهى و کتاب آسمانى، به سه دسته ستمکار، میانه رو و پیشتاز تقسیم مى شوند. (فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد و منهم سابق بالخیرت) برداشت یاد شده، براین احتمال است که ضمیر «منهم» به «عبادنا» (عموم بندگان) بازگردد; به ویژه اگر مقصود از «الکتاب» مطلق کتاب هاى آسمانى باشد، این احتمال تقویت خواهد شد.

۵ - مسلمانان در انجام کارهاى خیر، به سه دسته ستمکار، میانه رو و پیشتاز تقسیم مى شوند. (فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد و منهم سابق بالخیرت) این برداشت، براساس دیدگاه برخى از مفسران است که اظهار داشته اند: قید «بالخیرات» در «سابق بالخیرات» قرینه بر این که ظلم به نفس و یا میانه روى، در مقایسه با «خیرات» سنجیده شده است. و به قرینه آمدن این قید در «سابق بالخیرات»، از جمله هاى «ظالم لنفسه» و «منهم مقتصد» حذف شده است.

۶ - لزوم پیشه ساختن روش متعادل و بدور از افراط و تفریط در زندگى (و منهم مقتصد) هرچند مقصود از اقتصاد، تمسک به قرآن و پیروى از رهنمودهاى آن است; ولى انتخاب واژه «مقتصد» مى تواند براى رساندن این معنا باشد که اعتدال و میانه روى در امور، خود امرى پسندیده و مورد ترغیب خداوند است.

۷ - پیشتازان در انجام کارهاى خیر، از بهترین مردم و والاترین آنان در پیشگاه خداوند (و منهم سابق بالخیرت) از تقسیم بندى سه گانه مردم در تمسّک به قرآن و دین دارى (ضعیف، قوى و...) و آمدن گروه پیشتاز در انجام خیرات به عنوان آخرین و قوى ترین گروه، برداشت یاد شده به دست مى آید.

۸ - نزدیکى و دورى از قرآن، معیارى براى تعیین ارزش انسان ها و سعادت مندى آنان (ثمّ أورثنا الکتب ... فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد و منهم سابق بالخیرت)

۹ - پیشتازان در انجام خیرات، مهم ترین صفت مسلمانان پیرو قرآن و انسان هاى قرآنى (و منهم سابق بالخیرت) برداشت یاد شده به این خاطر است که پیشتازان در تمسک به قرآن و حافظان ارث الهى، در این آیه به عنوان پیشتازان در خیرات معرفى شده اند.

۱۰ - تمسّک به قرآن و پیروى از رهنمودهاى آن، به خیر و صلاح جامعه و ترک آن ظلم به خویشتن است. (ثمّ أورثنا الکتب ... فمنهم ظالم لنفسه)

۱۱ - تفاوت درجات دین دارى و هدایت پذیرى انسان ها، در فرهنگ قرآن (ثمّ أورثنا الکتب ... فمنهم ظالم ... و منهم سابق بالخیرت) برداشت بالا از تقسیم شدن مردم در برابر قرآن به سه گروه یاد شده به دست مى آید.

۱۲ - اذن خداوند، شرط رسیدن به مقام پیشتازى در دین دارى، زندگى قرآنى و انجام کارهاى خیر (و منهم سابق بالخیرت بإذن اللّه)

۱۳ - انتخاب مسلمانان براى وراثت قرآن و بهره مند شدن از آموزه هاى آن، فضل بزرگ خداوند به آنان است. (ثمّ أورثنا الکتب الذین اصطفینا ... ذلک هو الفضل الکبیر) برداشت یاد شده، مبتنى بر این احتمال است که «ذلک» به «اصطفاء» و «ایراث کتاب» (مستفاد از جمله «أورثنا الکتاب الذین اصطفینا») اشاره داشته باشد.

۱۴ - توفیق پیشتازى در انجام کارهاى خیر، فضل بزرگ الهى است. (و منهم مقتصد و منهم سابق بالخیرت بإذن اللّه ذلک هو الفضل الکبیر) برداشت یاد شده، مبتنى بر این است که «ذلک» اشاره به «سبق» در «سابق بالخیرات» باشد.

روایات و احادیث

۱۵ - «عن أبى جعفر(ع) ...یقول اللّه عزّوجلّ «ذلک هو الفضل الکبیر» یعنى القرآن...; از امام باقر(ع) روایت شده: ...[این که] خداوند عزّوجلّ مى فرماید: «ذلک هو الفضل الکبیر» مقصود قرآن است...».

موضوعات مرتبط

• ارزشها: ملاک ارزشها ۸
• اعتدال: اهمیت اعتدال ۶
• انسان: اقسام انسان ها ۴; انسان ها و دین ۴; انسان هاى پیشگام ۴; انسان هاى ظالم ۴; انسان هاى معتدل ۴; بهترین انسان ها ۷; مراتب انسان ها ۱۱
• برگزیدگان خدا :۱
• جامعه: مصالح جامعه ۱۰
• خدا: آثار اذن خدا ۱۲; عطایاى خدا ۲; مراتب فضل خدا ۱۳، ۱۴، ۱۵
• خود: ظلم به خود ۱۰
• دیندارى: مراتب دیندارى ۱۱
• دین: پیشگامى در عمل به دین ۱۲
• سعادت: ملاکهاى سعادت ۸
• عمل: پیشگامان عمل خیر ۹; پیشگامى در عمل خیر ۱۴; زمینه عمل خیر ۱۲; عمل خیر ۱۰; فضایل پیشگامان در عمل خیر ۷
• فضل خدا: مشمولان فضل خدا ۱۳، ۱۴
• قرآن: آثار اعراض از قرآن ۸، ۱۰; آثار انس با قرآن ۸; آثار پیروى از قرآن ۱۰; فضیلت قرآن ۱۵; نقش قرآن ۸; وارثان قرآن ۱۳
• مسلمانان: اقسام مسلمانان ۳، ۵; برگزیدگى مسلمانان ۱; پیشگامى مسلمانان ۹; صفات مسلمانان ۹; فضایل مسلمانان ۱، ۲، ۱۳; مسلمانان پیشگام ۳، ۵; مسلمانان ظالم ۳، ۵; مسلمانان معتدل ۳، ۵; مسلمانان و عمل خیر ۵; مسلمانان و قرآن ۳
• نعمت: نعمت قرآن ۲
• هدایت: مراتب هدایت پذیرى ۱۱