آل عمران ٩: تفاوت میان نسخه‌ها

از الکتاب
(افزودن سال نزول)
(QRobot edit)
خط ۲۶: خط ۲۶:
<tabber>
<tabber>
المیزان=
المیزان=
{{ نمایش فشرده تفسیر|
*[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۲#link15 | آيات ۹۷، سوره آل عمران<br> ]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۲#link15 | آيات ۹۷، سوره آل عمران<br> ]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۲#link17 | منظور از محكم بودن بعضى آيات قرآن و متشابه بودن بعضى ديگر<br> ]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۲#link17 | منظور از محكم بودن بعضى آيات قرآن و متشابه بودن بعضى ديگر<br> ]]
خط ۸۳: خط ۸۴:
*[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۱۱#link71 | رفع تناقض بين دو دسته روايات<br> ]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۳_بخش۱۱#link71 | رفع تناقض بين دو دسته روايات<br> ]]


}}
|-|نمونه=
|-|نمونه=
{{ نمایش فشرده تفسیر|
*[[تفسیر:نمونه جلد۲_بخش۸۰#link345 | تفسیر آیات]]
*[[تفسیر:نمونه جلد۲_بخش۸۰#link345 | تفسیر آیات]]
}}
|-| تفسیر نور=
===تفسیر نور (محسن قرائتی)===
{{ نمایش فشرده تفسیر|
«9» رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ
(راسخان علم در ادامه دعا گويند:) پروردگارا! همانا تو مردم را براى روزى كه در آن شكى نيست گرد آورى. همانا خداوند وعده‌ى خود را تخلّف نمى‌كند.
===نکته ها===
كسى‌كه به قيامت ايمان دارد؛ «لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ» نگران عاقبت و سرنوشت خود مى‌شود و از خداوند استمداد مى‌كند.
جلد 1 - صفحه 473
منشأ خُلف وعده، غفلت، عجز، ترس، جهل و يا پشيمانى است كه هيچ كدام از اينها در ذات مقدّس الهى راه ندارد. «لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ»
===پیام ها===
1- راسخان در علم، به آينده و قيامت چشم دوخته‌اند. «إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ ...»
2- توجّه به حالات روحى در دنيا؛ «لا تُزِغْ قُلُوبَنا» وپاسخگويى به اعمال در آخرت، نشانه‌ى دانشمندان واقعى است. «لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ»
3- روز قيامت، هم روز جمع است كه مردم يكجا براى حسابرسى جمع مى‌شوند؛ «جامِعُ النَّاسِ» و هم روز فصل است كه بعد از محاكمه، هر يك جداگانه به جايگاه خود مى‌روند. «إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كانَ مِيقاتاً» «1»
4- راسخان در علم به قيامت يقين دارند، «لا رَيْبَ فِيهِ» چون به وفاى خداوند يقين دارند. «لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ»
}}
|-|
اثنی عشری=
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)===
{{نمایش فشرده تفسیر|
رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ «9»
رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ‌: پروردگارا بدرستى كه تو جمع آورنده‌اى مردمان را بعد از مردن ايشان، لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ‌: براى روز حساب و جزائى كه هيچ شكى نيست ما را در واقع شدن و تحقق يافتن آن و آنچه در آنست از حشر و نشر و ميزان و ثواب و عقاب؛ و به جهت واضح بودن آن، محل شك و شبهه نخواهد بود؛ زيرا بعد از تصديق و اقرار به يگانگى خلّاق حكيم عليم، لازم آيد اعتقاد و اقرار به معاد و روز جزا، چه بالضروره در اين دنيا مشاهده شود گروهى مؤمن و مطيع اوامر الهى شوند، و بسيارى كافر و فاسق گردند. و نيز عده‌اى از صاحبان قوّت و سلطنت، بر ضعفاء تعدّى و ظلم نمايند و هر چه توانند بجا آرند، و بالاخره هر دو طبقه بميرند؛ چنانچه روز جزا و دادرسى نباشد، هر آينه غايت ظلم، و قبيح، و ساحت كبريائى از آن منزه باشد. پس عقل حكم نمايد به وقوع قيامت و پاداش اعمال.
إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ: بدرستى كه خداى تعالى خلاف نفرمايد وعده‌اى را كه فرموده از بعث و نشر و حساب و جزا به جهت آنكه خلاف وعده، منافى با الهيت است. و التفات از خطاب به غيبت، به جهت اشعار است به اين، و تعظيم موعود.
بعد از آن در بيان حال كفار كه قلوب آنها منحرف از ايمان شده مى‌فرمايد:
تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 24
}}
|-|
روان جاوید=
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)===
{{نمایش فشرده تفسیر|
رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ «9»
ترجمه‌
پروردگار ما همانا تو جمع كننده مردمانى براى روز كه نيست شكى در آن بدرستيكه خداوند تخلف نميكند وعده گاه را.
تفسير
روز حساب و جزا شكى در وقوع آن نيست و ببراهين عقليه نقليه ثابت است و بنظر حقير چون يكى از ادله معاد آنستكه كه اگر روز جزائى نباشد دنيا با اين زحمات و صدمات كه در آن بر مردم وارد ميشود مانند آنستكه كسى ميهمانى نمايد و انواع بلايا را بر مهمان وارد كند و بالاخره او را بكشد و كسانيرا هم كه بر او ظلم نمودند بجزاى اعمالشان نرساند و اين چنين ميهمانى از هر كس قبيح است چه رسد بخداوند كه منبع رحمت رحمانيه و رحيميه است و البته هر بلائى كه در دنيا بر كسى وارد نموده است بر وفق حكمت در آخرت بمقتضاى رحمت جزا خواهد داد و داد مظلوم را از ظالم ميستاند پس معلوم ميشود دنيا مقدمه آخرت است و گويا مردم براى روز جزا خلق شده‌اند لذا فرموده جامع الناس ليوم و نفرموده فى يوم لا ريب فيه و چون آنروز روز لقاء رحمت الهى است پس روز موعد است كه بندگان در حضور حضرت احديت جمع شوند و پس از حساب و ميزان هر كس به جزاى عمل خود برسد و چون خلف وعد قبيح است البته از خداوند سر نميزند و آن روز را بپا خواهد داشت و از موعد و وعده خود تخلف نخواهد فرمود.
}}
|-|
اطیب البیان=
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)===
{{نمایش فشرده تفسیر|
رَبَّنا إِنَّك‌َ جامِع‌ُ النّاس‌ِ لِيَوم‌ٍ لا رَيب‌َ فِيه‌ِ إِن‌َّ اللّه‌َ لا يُخلِف‌ُ المِيعادَ «9»
پروردگار ‌ما محقّق‌ ‌است‌ ‌که‌ تو جمع‌ مي‌فرمايي‌ تمام‌ افراد بشر ‌را‌ ‌از‌ ‌براي‌ روز قيامت‌ ‌که‌ هيچ‌ ريب‌ و شكّي‌ ‌در‌ ‌او‌ نيست‌ و محقّقا خداوند خلف‌ وعده‌ نميكند و تماما مجتمع‌ ميشوند.
موضوع‌ معاد ‌از‌ ضروريّات‌ دين‌ اسلام‌ بلكه‌ جميع‌ اديان‌ عالم‌ ‌است‌ و فقط منكر
جلد 3 - صفحه 117
معاد دهري‌ ‌است‌ ‌که‌ منكر مبدء ‌است‌ و ميگويد وَ ما يُهلِكُنا إِلَّا الدَّهرُ جاثيه‌ ‌آيه‌ 23، و نصوص‌ قرآني‌ ‌بر‌ ثبوت‌ معاد ‌الي‌ ‌ما شاء اللّه‌ و اخبار متواتره‌ بلكه‌ فوق‌ تواتر بلكه‌ براهين‌ عقليّه‌ ‌بر‌ ‌او‌ قائم‌ ‌است‌ و ‌ما ‌در‌ مجلّد سوم‌ كلم‌ الطيّب‌ بپاره‌اي‌ ‌از‌ آيات‌ و اخبار و ادلّه‌ عقليّه‌ اشاره‌ كرده‌ايم‌ صفحه‌ 12‌-‌ 29.
و ريب‌ عبارت‌ ‌از‌ شك‌ بيجا ‌است‌ ‌يعني‌ روز قيامت‌ جاي‌ شك‌ ندارد، و لام‌ ليوم‌ گفتند بمعني‌ ‌في‌ ‌است‌ ‌يعني‌ ‌في‌ يوم و كلمه‌ ‌النّاس‌ افاده‌ عموم‌ ميكند ‌که‌ جميع‌ افراد بشر ‌را‌ ميگيرد حتّي‌ جنين‌ سقط ‌شده‌ و حتّي‌ مجانين‌ و ‌اينکه‌ عموم‌ مستفاد ‌از‌ بسياري‌ ‌از‌ آيات‌ و اخبار ‌است‌ لكن‌ برهان‌ عقلي‌ ‌بر‌ ‌او‌ نداريم‌ و ضرورت‌ ‌هم‌ ‌بر‌ ‌او‌ قائم‌ نيست‌.
إِن‌َّ اللّه‌َ لا يُخلِف‌ُ المِيعادَ ‌اينکه‌ جمله‌ ممكن‌ ‌است‌ مقول‌ قول‌ راسخين‌ ‌باشد‌ و رجوع‌ ‌از‌ خطاب‌ بغيبت‌ يكي‌ ‌از‌ محسّنات‌ بديعيّه‌ ‌است‌ و ‌در‌ قرآن‌ بسيار داريم‌ مثل‌ ‌قوله‌ ‌تعالي‌ حَتّي‌ إِذا كُنتُم‌ فِي‌ الفُلك‌ِ وَ جَرَين‌َ بِهِم‌ يونس‌ ‌آيه‌ 23. و ممكن‌ ‌است‌ جمله‌ مستأنفه‌ ‌باشد‌.
ميعاد، مفعال‌ اسم‌ مكان‌ ‌است‌ بمعني‌ وعده‌گاه‌ لكن‌ اينجا ظاهرا بمعني‌ اسم‌ مصدري‌ ‌است‌ ‌که‌ وعد ‌باشد‌ ‌که‌ البتّه‌ خداوند خلف‌ وعد نميكند چون‌ قبيح‌ ‌است‌ و فعل‌ قبيح‌ محال‌ ‌است‌ ‌از‌ ‌او‌ صادر شود. ولي‌ خلف‌ وعيد ممكن‌ ‌است‌ و قبحي‌ ندارد لكن‌ آنچه‌ ‌از‌ وعيدها بلسان‌ اخبار ‌است‌ ‌در‌ آيات‌ و اخبار يقينا واقع‌ ميشود چون‌ تخلّفش‌ موجب‌ كذب‌ ميشود و صدورش‌ ‌از‌ خداوند محال‌ ‌است‌ وَ مَن‌ أَصدَق‌ُ مِن‌َ اللّه‌ِ قِيلًا سوره‌ نساء ‌آيه‌ 121.
118
}}
|-|
برگزیده تفسیر نمونه=
===برگزیده تفسیر نمونه===
{{نمایش فشرده تفسیر|
]
(آیه 9)- و از آنجا که عقیده به معاد و توجه به روز رستاخیز از هر چیز برای کنترل امیال و هوسها مؤثرتر است، راسخون در علم، به یاد آن روز می‌افتند، و می‌گویند: «پروردگارا! تو مردم را در آن روزی که تردیدی در آن نیست جمع خواهی کرد زیرا خداوند از وعده خود تخلف نمی‌کند» (رَبَّنا إِنَّکَ جامِعُ النَّاسِ لِیَوْمٍ لا رَیْبَ فِیهِ إِنَّ اللَّهَ لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ).
و به این ترتیب از هوی و هوسها و احساسات افراطی که موجب لغزش
ج1، ص265
می‌گردد خود را بر کنار می‌دارند و می‌توانند آیات خدا را آنچنانکه هست بفهمند!
}}
|-|تسنیم=
|-|تسنیم=
{{ نمایش فشرده تفسیر|
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]]
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]]
|-|نور=
}}
*[[تفسیر:نور  | تفسیر آیات]]
 
|-|</tabber>
|-|</tabber>



نسخهٔ ‏۲۳ مرداد ۱۳۹۶، ساعت ۰۱:۵۵


ترجمه

پروردگارا! تو مردم را، برای روزی که تردیدی در آن نیست، جمع خواهی کرد؛ زیرا خداوند، از وعده خود، تخلّف نمی‌کند. (ما به تو و رحمت بی‌پایانت، و به وعده رستاخیز و قیامت ایمان داریم.)»

پروردگارا! به يقين، تويى گرد آورنده‌ى مردمان براى روزى كه ترديدى در آن نيست، [چرا كه‌] خدا خلف وعده نمى‌كند
پروردگارا، به يقين، تو در روزى كه هيچ ترديدى در آن نيست، گردآورنده [جمله‌] مردمانى. قطعاً خداوند در وعده [خود] خلاف نمى‌كند.
پروردگارا، محققا تو تمام مردم را در روزی که هیچ شبهه در آن نیست جمع سازی، و هرگز خدا نقض وعده خویش نخواهد کرد.
پروردگارا! قطعاً تو در روزی که هیچ شکی در آن نیست، گردآورنده همه مردمی؛ مسلماً خدا خلف وعده نمی کند.
اى پروردگار ما، تو مردم را در آن روزى كه هيچ شكى در آن نيست، گرد مى‌زورى. به يقين كه خدا از وعده تخلّف نكند.
پروردگارا تو گردآورنده مردمان در روزی هستی که شکی در [آمدن‌] آن نیست، چرا که خداوند خلف وعده نمی‌کند
پروردگارا، تويى فراهم‌آورنده مردمان براى روزى كه هيچ شكى در آن نيست همانا خدا وعده را خلاف نكند.
پروردگارا! تو مردمان را در روزی که تردیدی در آن نیست جمع خواهی کرد (تا همگان را در برابر کارشان پاداش دهی و بدین امر وعده داده‌ای و) بیگمان خدا خلاف وعده نمی‌کند.
«پروردگارمان! به یقین تو در روزی که هیچ شک مستندی در آن نیست، گردآورنده‌ی (همه‌ی) مردمان (و کل مکلفان) هستی.» همواره خدا بی‌چون وعده‌‌(ی خود) را خلاف نمی‌کند.
پروردگارا همانا توئی گردآورنده مردم برای روزی که نیست در آن شکی همانا خدا خلف نکند وعده را


آل عمران ٨ آیه ٩ آل عمران ١٠
سوره : سوره آل عمران
نزول : ٣ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٣
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لِیَوْمٍ»: برای حساب روزی که قیامت است. مضاف محذوف است، و تقدیر آن چنین است: لِحِسَابِ یَوْمٍ. «الْمِیعَاد»: وعده. مصدر میمی است.


تفسیر


تفسیر نور (محسن قرائتی)


«9» رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ

(راسخان علم در ادامه دعا گويند:) پروردگارا! همانا تو مردم را براى روزى كه در آن شكى نيست گرد آورى. همانا خداوند وعده‌ى خود را تخلّف نمى‌كند.

نکته ها

كسى‌كه به قيامت ايمان دارد؛ «لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ» نگران عاقبت و سرنوشت خود مى‌شود و از خداوند استمداد مى‌كند.

جلد 1 - صفحه 473

منشأ خُلف وعده، غفلت، عجز، ترس، جهل و يا پشيمانى است كه هيچ كدام از اينها در ذات مقدّس الهى راه ندارد. «لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ»

پیام ها

1- راسخان در علم، به آينده و قيامت چشم دوخته‌اند. «إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ ...»

2- توجّه به حالات روحى در دنيا؛ «لا تُزِغْ قُلُوبَنا» وپاسخگويى به اعمال در آخرت، نشانه‌ى دانشمندان واقعى است. «لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ»

3- روز قيامت، هم روز جمع است كه مردم يكجا براى حسابرسى جمع مى‌شوند؛ «جامِعُ النَّاسِ» و هم روز فصل است كه بعد از محاكمه، هر يك جداگانه به جايگاه خود مى‌روند. «إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كانَ مِيقاتاً» «1»

4- راسخان در علم به قيامت يقين دارند، «لا رَيْبَ فِيهِ» چون به وفاى خداوند يقين دارند. «لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ «9»

رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ‌: پروردگارا بدرستى كه تو جمع آورنده‌اى مردمان را بعد از مردن ايشان، لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ‌: براى روز حساب و جزائى كه هيچ شكى نيست ما را در واقع شدن و تحقق يافتن آن و آنچه در آنست از حشر و نشر و ميزان و ثواب و عقاب؛ و به جهت واضح بودن آن، محل شك و شبهه نخواهد بود؛ زيرا بعد از تصديق و اقرار به يگانگى خلّاق حكيم عليم، لازم آيد اعتقاد و اقرار به معاد و روز جزا، چه بالضروره در اين دنيا مشاهده شود گروهى مؤمن و مطيع اوامر الهى شوند، و بسيارى كافر و فاسق گردند. و نيز عده‌اى از صاحبان قوّت و سلطنت، بر ضعفاء تعدّى و ظلم نمايند و هر چه توانند بجا آرند، و بالاخره هر دو طبقه بميرند؛ چنانچه روز جزا و دادرسى نباشد، هر آينه غايت ظلم، و قبيح، و ساحت كبريائى از آن منزه باشد. پس عقل حكم نمايد به وقوع قيامت و پاداش اعمال.

إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ: بدرستى كه خداى تعالى خلاف نفرمايد وعده‌اى را كه فرموده از بعث و نشر و حساب و جزا به جهت آنكه خلاف وعده، منافى با الهيت است. و التفات از خطاب به غيبت، به جهت اشعار است به اين، و تعظيم موعود.

بعد از آن در بيان حال كفار كه قلوب آنها منحرف از ايمان شده مى‌فرمايد:

تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 24


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ «9»

ترجمه‌

پروردگار ما همانا تو جمع كننده مردمانى براى روز كه نيست شكى در آن بدرستيكه خداوند تخلف نميكند وعده گاه را.

تفسير

روز حساب و جزا شكى در وقوع آن نيست و ببراهين عقليه نقليه ثابت است و بنظر حقير چون يكى از ادله معاد آنستكه كه اگر روز جزائى نباشد دنيا با اين زحمات و صدمات كه در آن بر مردم وارد ميشود مانند آنستكه كسى ميهمانى نمايد و انواع بلايا را بر مهمان وارد كند و بالاخره او را بكشد و كسانيرا هم كه بر او ظلم نمودند بجزاى اعمالشان نرساند و اين چنين ميهمانى از هر كس قبيح است چه رسد بخداوند كه منبع رحمت رحمانيه و رحيميه است و البته هر بلائى كه در دنيا بر كسى وارد نموده است بر وفق حكمت در آخرت بمقتضاى رحمت جزا خواهد داد و داد مظلوم را از ظالم ميستاند پس معلوم ميشود دنيا مقدمه آخرت است و گويا مردم براى روز جزا خلق شده‌اند لذا فرموده جامع الناس ليوم و نفرموده فى يوم لا ريب فيه و چون آنروز روز لقاء رحمت الهى است پس روز موعد است كه بندگان در حضور حضرت احديت جمع شوند و پس از حساب و ميزان هر كس به جزاى عمل خود برسد و چون خلف وعد قبيح است البته از خداوند سر نميزند و آن روز را بپا خواهد داشت و از موعد و وعده خود تخلف نخواهد فرمود.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


رَبَّنا إِنَّك‌َ جامِع‌ُ النّاس‌ِ لِيَوم‌ٍ لا رَيب‌َ فِيه‌ِ إِن‌َّ اللّه‌َ لا يُخلِف‌ُ المِيعادَ «9»

پروردگار ‌ما محقّق‌ ‌است‌ ‌که‌ تو جمع‌ مي‌فرمايي‌ تمام‌ افراد بشر ‌را‌ ‌از‌ ‌براي‌ روز قيامت‌ ‌که‌ هيچ‌ ريب‌ و شكّي‌ ‌در‌ ‌او‌ نيست‌ و محقّقا خداوند خلف‌ وعده‌ نميكند و تماما مجتمع‌ ميشوند.

موضوع‌ معاد ‌از‌ ضروريّات‌ دين‌ اسلام‌ بلكه‌ جميع‌ اديان‌ عالم‌ ‌است‌ و فقط منكر

جلد 3 - صفحه 117

معاد دهري‌ ‌است‌ ‌که‌ منكر مبدء ‌است‌ و ميگويد وَ ما يُهلِكُنا إِلَّا الدَّهرُ جاثيه‌ ‌آيه‌ 23، و نصوص‌ قرآني‌ ‌بر‌ ثبوت‌ معاد ‌الي‌ ‌ما شاء اللّه‌ و اخبار متواتره‌ بلكه‌ فوق‌ تواتر بلكه‌ براهين‌ عقليّه‌ ‌بر‌ ‌او‌ قائم‌ ‌است‌ و ‌ما ‌در‌ مجلّد سوم‌ كلم‌ الطيّب‌ بپاره‌اي‌ ‌از‌ آيات‌ و اخبار و ادلّه‌ عقليّه‌ اشاره‌ كرده‌ايم‌ صفحه‌ 12‌-‌ 29.

و ريب‌ عبارت‌ ‌از‌ شك‌ بيجا ‌است‌ ‌يعني‌ روز قيامت‌ جاي‌ شك‌ ندارد، و لام‌ ليوم‌ گفتند بمعني‌ ‌في‌ ‌است‌ ‌يعني‌ ‌في‌ يوم و كلمه‌ ‌النّاس‌ افاده‌ عموم‌ ميكند ‌که‌ جميع‌ افراد بشر ‌را‌ ميگيرد حتّي‌ جنين‌ سقط ‌شده‌ و حتّي‌ مجانين‌ و ‌اينکه‌ عموم‌ مستفاد ‌از‌ بسياري‌ ‌از‌ آيات‌ و اخبار ‌است‌ لكن‌ برهان‌ عقلي‌ ‌بر‌ ‌او‌ نداريم‌ و ضرورت‌ ‌هم‌ ‌بر‌ ‌او‌ قائم‌ نيست‌.

إِن‌َّ اللّه‌َ لا يُخلِف‌ُ المِيعادَ ‌اينکه‌ جمله‌ ممكن‌ ‌است‌ مقول‌ قول‌ راسخين‌ ‌باشد‌ و رجوع‌ ‌از‌ خطاب‌ بغيبت‌ يكي‌ ‌از‌ محسّنات‌ بديعيّه‌ ‌است‌ و ‌در‌ قرآن‌ بسيار داريم‌ مثل‌ ‌قوله‌ ‌تعالي‌ حَتّي‌ إِذا كُنتُم‌ فِي‌ الفُلك‌ِ وَ جَرَين‌َ بِهِم‌ يونس‌ ‌آيه‌ 23. و ممكن‌ ‌است‌ جمله‌ مستأنفه‌ ‌باشد‌.

ميعاد، مفعال‌ اسم‌ مكان‌ ‌است‌ بمعني‌ وعده‌گاه‌ لكن‌ اينجا ظاهرا بمعني‌ اسم‌ مصدري‌ ‌است‌ ‌که‌ وعد ‌باشد‌ ‌که‌ البتّه‌ خداوند خلف‌ وعد نميكند چون‌ قبيح‌ ‌است‌ و فعل‌ قبيح‌ محال‌ ‌است‌ ‌از‌ ‌او‌ صادر شود. ولي‌ خلف‌ وعيد ممكن‌ ‌است‌ و قبحي‌ ندارد لكن‌ آنچه‌ ‌از‌ وعيدها بلسان‌ اخبار ‌است‌ ‌در‌ آيات‌ و اخبار يقينا واقع‌ ميشود چون‌ تخلّفش‌ موجب‌ كذب‌ ميشود و صدورش‌ ‌از‌ خداوند محال‌ ‌است‌ وَ مَن‌ أَصدَق‌ُ مِن‌َ اللّه‌ِ قِيلًا سوره‌ نساء ‌آيه‌ 121.

118

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 9)- و از آنجا که عقیده به معاد و توجه به روز رستاخیز از هر چیز برای کنترل امیال و هوسها مؤثرتر است، راسخون در علم، به یاد آن روز می‌افتند، و می‌گویند: «پروردگارا! تو مردم را در آن روزی که تردیدی در آن نیست جمع خواهی کرد زیرا خداوند از وعده خود تخلف نمی‌کند» (رَبَّنا إِنَّکَ جامِعُ النَّاسِ لِیَوْمٍ لا رَیْبَ فِیهِ إِنَّ اللَّهَ لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ).

و به این ترتیب از هوی و هوسها و احساسات افراطی که موجب لغزش

ج1، ص265

می‌گردد خود را بر کنار می‌دارند و می‌توانند آیات خدا را آنچنانکه هست بفهمند!

نکات آیه

۱ - اذعان عالمان ژرفنگر، به وقوع قیامت، بر اساس وعده الهى (و الراسخون فى العلم ... ربّنا انّک جامع النّاس لیوم لا ریب فیه انّ اللّه لایخلف المیعاد)

۲ - محرومیّت از رحمت و هدایت خداوند، موجب گرفتارى در آخرت (ربّنا لا تزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا و هب ... رحمة ... ربّنا انّک جامع النّاس) جمله «ربّنا انّک جامع النّاس» که اقرار به قیامت است، به منزله علت درخواستى است که در آیه قبل بیان شده.

۳ - اعتقاد به قیامت، زمینه احساس نیاز انسان به رحمت و هدایت الهى (ربّنا لا تزغ قلوبنا ... ربّنا انّک جامع الناس) بنابراینکه «ربّنا انک جامع الناس»، بیانگر علّت طلب رحمت و استمرار هدایت خداوند باشد.

۴ - خداوند، همه مردم را در قیامت جمع خواهد کرد. (ربّنا انّک جامع الناس لیوم لا ریب فیه) بنابراینکه «لیوم» به معناى «فى یوم» باشد.

۵ - هدف از گردآوردن انسانها در دنیا، حضور آنان در قیامت و دادن جزاى اعمال است.* (ربّنا انّک جامع الناس لیوم لا ریب فیه) بنابراینکه «لام» در «لیوم»، غایت باشد; نه به معناى «فى».

۶ - قیامت، روزى غیر قابل تردید (ربّنا انّک جامع الناس لیوم لا ریب فیه)

۷ - قیامت، روز رسیدن همگان به یقین و برچیده شدن هر گونه تردید (لیوم لا ریب فیه) مراد از جمله «لا ریب فیه» مى تواند این معنا باشد که در آن روز شکى وجود ندارد و آن روز، روز یقین است. نه اینکه در وقوع و تحقق روز قیامت شکى نیست چنانچه در برداشت قبلى آمده است.

۸ - قیامت، یوم الجمع است. (انّک جامع الناس لیوم) بنابراینکه «جامع الناس لیوم»، یعنى «فى یوم».

۹ - وقوع قیامت، پرتویى از ربوبیّت الهى است. (ربّنا انّک جامع الناس لیوم لا ریب فیه)

۱۰ - وعده خداوند، تخلف ناپذیر است. (انّ اللّه لا یخلف المیعاد)

موضوعات مرتبط

  • آخرت: آثار ایمان به آخرت ۳
  • انسان: نیازهاى معنوى انسان ۳
  • انگیزش: عوامل انگیزش ۳
  • ایمان: متعلق ایمان ۱، ۳
  • خدا: ربوبیّت خدا ۹ ; رحمت خدا ۲، ۳ ; وعده هاى خدا ۱، ۱۰ ; هدایت خدا ۲، ۳
  • دنیا: رابطه دنیا با آخرت ۵
  • راسخان در علم: ۱
  • عذاب: موجبات عذاب ۲
  • عمل: کیفر عمل ۵
  • قیامت: ۱، ۳ اجتماع در قیامت ۴ ; حتمیت قیامت ۶ ; ظهور حقایق در قیامت ۷ ; نامهاى قیامت ۴ ; برپایى قیامت ۹ ; ویژگى قیامت ۷
  • یوم الجمع: ۴، ۸

منابع