البروج ٨: تفاوت میان نسخهها
(افزودن سال نزول) |
(←تفسیر) برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
(۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::مَا|مَا]] [[شامل این ریشه::ما| ]][[شامل این کلمه::نَقَمُوا|نَقَمُوا]] [[کلمه غیر ربط::نَقَمُوا| ]] [[شامل این ریشه::نقم| ]][[ریشه غیر ربط::نقم| ]][[شامل این کلمه::مِنْهُم|مِنْهُمْ]] [[شامل این ریشه::من| ]][[شامل این ریشه::هم| ]][[شامل این کلمه::إِلاّ|إِلاَّ]] [[شامل این ریشه::الا| ]][[شامل این کلمه::أَن|أَنْ]] [[شامل این ریشه::ان| ]][[شامل این کلمه::يُؤْمِنُوا|يُؤْمِنُوا]] [[کلمه غیر ربط::يُؤْمِنُوا| ]] [[شامل این ریشه::امن| ]][[ریشه غیر ربط::امن| ]][[شامل این کلمه::بِاللّه|بِاللَّهِ]] [[کلمه غیر ربط::بِاللّه| ]] [[شامل این ریشه::الله| ]][[ریشه غیر ربط::الله| ]][[شامل این ریشه::اله| ]][[ریشه غیر ربط::اله| ]][[شامل این ریشه::ب| ]][[ریشه غیر ربط::ب| ]][[شامل این ریشه::وله| ]][[ریشه غیر ربط::وله| ]][[شامل این کلمه::الْعَزِيز|الْعَزِيزِ]] [[کلمه غیر ربط::الْعَزِيز| ]] [[شامل این ریشه::عزز| ]][[ریشه غیر ربط::عزز| ]][[شامل این کلمه::الْحَمِيد|الْحَمِيدِ]] [[کلمه غیر ربط::الْحَمِيد| ]] [[شامل این ریشه::حمد| ]][[ریشه غیر ربط::حمد| ]]'''}} | {{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::مَا|مَا]] [[شامل این ریشه::ما| ]][[شامل این کلمه::نَقَمُوا|نَقَمُوا]] [[کلمه غیر ربط::نَقَمُوا| ]] [[شامل این ریشه::نقم| ]][[ریشه غیر ربط::نقم| ]][[شامل این کلمه::مِنْهُم|مِنْهُمْ]] [[شامل این ریشه::من| ]][[شامل این ریشه::هم| ]][[شامل این کلمه::إِلاّ|إِلاَّ]] [[شامل این ریشه::الا| ]][[شامل این کلمه::أَن|أَنْ]] [[شامل این ریشه::ان| ]][[شامل این کلمه::يُؤْمِنُوا|يُؤْمِنُوا]] [[کلمه غیر ربط::يُؤْمِنُوا| ]] [[شامل این ریشه::امن| ]][[ریشه غیر ربط::امن| ]][[شامل این کلمه::بِاللّه|بِاللَّهِ]] [[کلمه غیر ربط::بِاللّه| ]] [[شامل این ریشه::الله| ]][[ریشه غیر ربط::الله| ]][[شامل این ریشه::اله| ]][[ریشه غیر ربط::اله| ]][[شامل این ریشه::ب| ]][[ریشه غیر ربط::ب| ]][[شامل این ریشه::وله| ]][[ریشه غیر ربط::وله| ]][[شامل این کلمه::الْعَزِيز|الْعَزِيزِ]] [[کلمه غیر ربط::الْعَزِيز| ]] [[شامل این ریشه::عزز| ]][[ریشه غیر ربط::عزز| ]][[شامل این کلمه::الْحَمِيد|الْحَمِيدِ]] [[کلمه غیر ربط::الْحَمِيد| ]] [[شامل این ریشه::حمد| ]][[ریشه غیر ربط::حمد| ]]'''}} | ||
{| class="ayeh-table mw-collapsible mw-collapsed" | |||
!کپی متن آیه | |||
|- | |||
|وَ مَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ | |||
|} | |||
'''ترجمه ''' | '''ترجمه ''' | ||
<tabber> | <tabber> | ||
خط ۱۵: | خط ۱۸: | ||
|-|صادقی تهرانی=و از آنان عیبی انتقامآور نگرفته بودند، جز اینکه (آنان) به خدای عزیز ستوده ایمان آوردند. | |-|صادقی تهرانی=و از آنان عیبی انتقامآور نگرفته بودند، جز اینکه (آنان) به خدای عزیز ستوده ایمان آوردند. | ||
|-|معزی=و خشم نگرفتند بر ایشان جز از آن رو که ایمان آوردند به خدای عزّتمند ستوده | |-|معزی=و خشم نگرفتند بر ایشان جز از آن رو که ایمان آوردند به خدای عزّتمند ستوده | ||
|-|</tabber>< | |-|english=<div id="qenag">They begrudged them only because they believed in Allah the Almighty, the Praiseworthy.</div> | ||
|-|</tabber> | |||
<div class="audiotable"> | |||
<div id="quran_sound">ترتیل: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/parhizgar/085008.mp3"></sound></div> | |||
<div id="trans_sound">ترجمه: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/makarem/085008.mp3"></sound></div> | |||
</div> | |||
{{آيه | سوره = سوره البروج | نزول = [[نازل شده در سال::6|٦ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::8|٨]] | قبلی = البروج ٧ | بعدی = البروج ٩ | کلمه = [[تعداد کلمات::10|١٠]] | حرف = }} | {{آيه | سوره = سوره البروج | نزول = [[نازل شده در سال::6|٦ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::8|٨]] | قبلی = البروج ٧ | بعدی = البروج ٩ | کلمه = [[تعداد کلمات::10|١٠]] | حرف = }} | ||
===معنی کلمات و عبارات=== | ===معنی کلمات و عبارات=== | ||
خط ۳۲: | خط ۴۰: | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۰#link278 | آيات ۱ - | {{ نمایش فشرده تفسیر| | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۰#link279 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۰#link278 | آيات ۱ - ۲۲ سوره بروج]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۰#link279 | مضامين سوره مباركه بروج]] | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۰#link280 | مراد از ذات البروج بودن آسمان]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۰#link280 | مراد از ذات البروج بودن آسمان]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۰#link282 | اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود»]] | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۰#link282 | اقوال | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link283 | اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل أصحاب الأخدود»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link283 | اقوال از | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link285 | تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link286 | توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است]] | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link285 | تهديد شكنجه كنندگان | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link287 | اشاره به چند صفت از صفات خداوند، در ارتباط با وعده و وعيد او به اهل بهشت و دوزخ]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link286 | توضيح | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link288 | رواياتى درباره مراد از «و شاهد و مشهود» و «داستان اصحاب اخدود» و...]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link287 | اشاره به چند صفت از صفات | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link288 | رواياتى درباره مراد از | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link290 | رواياتى در وصف لوح محفوظ]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۳۱#link290 | رواياتى در وصف لوح محفوظ]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۶_بخش۱۵#link130 | آيه و ترجمه]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۶_بخش۱۵#link130 | آيه و ترجمه]] | ||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۶_بخش۱۵#link131 | تفسير:]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۶_بخش۱۵#link131 | تفسير:]] | ||
خط ۵۲: | خط ۶۰: | ||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۶_بخش۱۵#link133 | ۱ - اصحاب اخدود چه كسانى بودند؟]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۶_بخش۱۵#link133 | ۱ - اصحاب اخدود چه كسانى بودند؟]] | ||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۶_بخش۱۵#link134 | ۲ - استقامت در طريق حفظ ايمان]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۶_بخش۱۵#link134 | ۲ - استقامت در طريق حفظ ايمان]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ «1» وَ الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ «2» وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ «3» قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ «4» النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ «5» إِذْ هُمْ عَلَيْها قُعُودٌ «6» وَ هُمْ عَلى ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ «7» وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «8» الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ «9» | |||
سوگند به آسمان كه داراى برجهاى بسيار است. به روز موعود سوگند. | |||
به شاهد و مشهود سوگند. مرگ بر صاحبان گودال (پر آتش). همان آتش پر هيزم. آنگاه كه آنان بالاى آن نشسته بودند. و تماشاگر شكنجهاى بودند كه نسبت به مؤمنان روا مىداشتند. آنان هيچ ايرادى به مؤمنان نداشتند، جز آنكه به خداى عزيز و حميد ايمان آورده بودند. آن كه حكومت آسمانها و زمين براى اوست و خداوند بر هر چيز گواه است. | |||
===نکته ها=== | |||
«بروج» جمع «برج» به معناى امر ظاهر و آشكار است، چنانكه «تبرج» به معناى آشكار ساختن زينت است. اگر به عمارتهاى بلند و مرتفع، برج گفته مىشود، از آن جهت است كه در ميان ديگر ساختمانها، آشكارتر است. مراد از «بروج» در اين آيات، ستارگان آسمان است كه همچون برجى بلند، از دور آشكار و درخشان هستند. چنانكه در آيهاى ديگر | |||
جلد 10 - صفحه 434 | |||
مىفرمايد: «وَ لَقَدْ جَعَلْنا فِي السَّماءِ بُرُوجاً وَ زَيَّنَّاها لِلنَّاظِرِينَ» «1» | |||
براى آيه «شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ» حدود سى مصداق گفته شده است، از جمله اينكه شاهد، خداوند و مشهود، ما سوى اللّه است، يعنى سوگند به خالق و به كلّ هستى. | |||
امام حسن عليه السلام مىفرمايد: «2» مراد از شاهد، پيامبر است به دليل آيه إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً ... «3» و مراد از مشهود، قيامت است، به دليل آيه «ذلِكَ يَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَ ذلِكَ يَوْمٌ مَشْهُودٌ» «4» | |||
«وقود» به معناى آتش گيرانه و مايه سوخت است. | |||
«اخدود» به معناى گودال عميق است و مراد از «اصحاب الاخدود» كسانى هستند كه در زمين گودالى وسيع ايجاد كردند و آتشى بزرگ در آن افروختند و سپس مؤمنان را در آتش انداخته و آنان را زنده زنده سوزاندند. چنانكه در مورد حضرت ابراهيم نيز چنين عمل كردند. | |||
امّا اينكه اين ستمگران و آن مؤمنان چه كسانى بودند، روايات گوناگونى وارد شده، ولى در قرآن ذكرى از آنها به ميان نيامده است. | |||
===پیام ها=== | |||
1- همه هستى در نزد خداوند ارزش دارد و قابل سوگند است، از جمله: آسمان و ستارگانش. «وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ» | |||
2- از قيامت غافل نباشيد كه ميعادگاه همه است. «الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ» | |||
3- شما وكارهايتان، همه زير نظر است، آن هم زير نظر خدا. «وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ» | |||
4- اعلام برائت و اظهار تنفّر از ستمگر لازم است. «قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ» | |||
5- در نقل تاريخ، عبرتها مهم است نه جزئيات. (از مكان اخدود، زمان حادثه، نام و تعداد ستمگران و تعداد شهدا و ... سخنى به ميان نيامده است، چون اثرى در گرفتن عبرت ندارد.) «قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ» | |||
---- | |||
«1». حجر، 16. | |||
«2». تفسير نور الثقلين. | |||
«3». احزاب، 45. | |||
«4». هود، 103. | |||
جلد 10 - صفحه 435 | |||
6- تفكّر ظلم ستيزى و ظالمكوبى ارزش است، گرچه ظالم وجود نداشته باشد. | |||
(اصحاب اخدود امروز حضور ندارند، چنانكه ابولهب امروز نيست، روحيه تنفّر از آنان بايد همچنان زنده باشد. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ وَ تَبَّ») «قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ» | |||
7- سوزاندن، سختترين نوع عذاب است و در ميان انواع كشتنها، خداوند نام در آتش انداختن مؤمنان را نام برده است. «النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ» | |||
8- نقل ظلمها و مظلوميّتها و ذكر مصيبت و روضه خوانى، سابقه قرآنى دارد. | |||
أَصْحابُ الْأُخْدُودِ النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ إِذْ هُمْ عَلَيْها قُعُودٌ ... | |||
9- ارتكاب گناه يك مسئله است، ولى سنگدلى و نظارهگرى و رضايت بر آن، مسئله ديگر. «وَ هُمْ عَلى ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ» | |||
10- ستمگرانى كه شاهد بر شكنجه مؤمنانند، بدانند كه خدا شاهد بر آنان و كار آنهاست. «شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ- هُمْ عَلى ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ» | |||
11- پايدارى بر ايمان، تاوان دارد. «وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا» (جمله «يُؤْمِنُوا» به جاى «آمنوا» رمز آن است كه كفّار از پايدارى مؤمنان ناراحت بودند و اگر دست بر مىداشتند شكنجهاى در كار نبود.) | |||
12- منطق كافر، تهديد و انتقام است. «وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ» | |||
13- در نزد كفّار، ايمان بزرگترين جرم است و جز با دست برداشتن از ايمان به چيز ديگرى راضى نمىشوند. وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا ... | |||
14- كافران بدانند كه حامى مؤمنين خداى عزيز است كه قدرت انتقام دارد. | |||
«يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ» | |||
15- جاذبه اتّصال به خداى قادر، اشكالات وارده بر شهادت و از جان گذشتگى در راه خدا را حل مىكند. «يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ» | |||
16- حكومت واقعى از آنِ خداوند است. «لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» | |||
17- حكومت الهى همراه با علم و حضور اوست. «وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ» | |||
تفسير نور(10جلدى)، ج10، ص: 436 | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «8» | |||
وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ: و انكار نكردند اصحاب اخدود از مؤمنان چيزى را، يا كراهت نداشتند از ايشان و عيب نكردند از ايشان، إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا: مگر به آنكه ايمان مىآوردند، بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ: به خدائى كه غلبه كننده- كه بايد از عقاب او ترسيد- ستوده- كه به رحمت مثوبت او بايد اميدوار شد- خلاصه معنى آنكه مؤمنان هيچ كارى نكرده بودند كه مستوجب اين شوند كه انتقام از آنها كشند، مگر آنكه ايمان آورده بودند به خدائى كه غالب است بر همه چيزها و مستحق جميع حمد و ثنا. | |||
جلد 14 - صفحه 134 | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ | |||
وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ «1» وَ الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ «2» وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ «3» قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ «4» | |||
النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ «5» إِذْ هُمْ عَلَيْها قُعُودٌ «6» وَ هُمْ عَلى ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ «7» وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «8» الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ «9» | |||
إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ لَهُمْ عَذابُ الْحَرِيقِ «10» إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ذلِكَ الْفَوْزُ الْكَبِيرُ «11» إِنَّ بَطْشَ رَبِّكَ لَشَدِيدٌ «12» إِنَّهُ هُوَ يُبْدِئُ وَ يُعِيدُ «13» وَ هُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ «14» | |||
ذُو الْعَرْشِ الْمَجِيدُ «15» فَعَّالٌ لِما يُرِيدُ «16» هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ الْجُنُودِ «17» فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ «18» بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي تَكْذِيبٍ «19» | |||
وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِيطٌ «20» بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِيدٌ «21» فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ «22» | |||
ترجمه | |||
سوگند بآسمان داراى برجها | |||
و بروز وعده داده شده | |||
و بگواه و گواهى داده شده بر آن | |||
هلاك شدند صاحبان گودالهاى | |||
آتش كه داراى اشتعال بود | |||
وقتى كه آنها بر آن گودالها نشسته بودند | |||
و آنها بر آنچه با گروندگان ميكردند نگران بودند | |||
و ناپسند نداشتند مگر گرويدن ايشان را بخداى ارجمند ستوده | |||
آنكه مر او را است پادشاهى آسمانها و زمين و خدا بر هر چيز گواه است | |||
همانا آنانكه عذاب نمودند مردان و زنان با ايمان را پس توبه نكردند پس براى آنها عذاب دوزخ و براى آنها عذاب سوزش بآتش است | |||
همانا آنانكه گرويدند و كردند كارهاى شايسته براى ايشان بهشتهائى است كه جارى است در آنها نهرها اينست كاميابى بزرگ | |||
همانا بقهر گرفتن پروردگار تو هر آينه سخت است | |||
همانا او است كه نخست مىآفريند و عود ميدهد | |||
و او است آمرزنده مهربان | |||
كه صاحب مقرّ سلطنت ميباشد بلند مرتبه است | |||
كننده است هر آنچه بخواهد | |||
آيا رسيد بتو خبر لشگرها اتباع | |||
فرعون و قوم | |||
---- | |||
جلد 5 صفحه 369 | |||
ثمود | |||
بلى آنانكه كافر شدند در وادى تكذيب ميباشند | |||
و خداوند از جوانب بر آنها احاطه دارد | |||
بلى آن قرآنى بلند مرتبه است | |||
در لوح محفوظ از آفات. | |||
تفسير | |||
خداوند متعال در اين سوره مباركه قسم ياد فرموده بآسمانى كه داراى بروج دوازده گانه است و آفتاب در ظرف يك سال در آنها سير مينمايد و بيان آن در اوائل سوره حجر گذشت و نيز قسم ياد فرموده بروز موعود كه خداوند و انبياء عظام و اوصياء كرام ايشان وعده آمدن آنرا دادهاند و آن روز قيامت است چنانچه قمى ره فرموده و در مجمع نسبت بتمام مفسرين داده و بنابر اين بنظر حقير انسب بمقام آنست كه مراد از شاهد و مشهود كه خداوند بآن نيز قسم ياد فرموده حاضران در آن روز باشند كه بعضى شاهد و بعضى مشهودند چون انبياء عظام و اوصياء كرام ايشان هر يك شاهدند بر اعمال پيروان خودشان و پيغمبر خاتم شاهد است در آن روز بر ايشان و اوصياء كرام خود و خلق اولين و آخرين پس يگانه شاهد او است و همه مشهود بيك اعتبار و بيك اعتبار او و انبياء و اوصياء شاهدند و خلق مشهود و در روايات شاهد بروز جمعه و مشهود بروز قيامت و شاهد بروز عرفه و مشهود بروز قيامت و شاهد بروز جمعه و مشهود بروز عرفه و شاهد به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مشهود بامير المؤمنين عليه السّلام و شاهد به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مشهود بروز قيامت تفسير شده و در بعضى از اين روايات امام عليه السّلام از بعضى تكذيب فرموده و اقوال مفسرين هم مختلف و غير ظاهر است و اگر ظاهرى براى آيه بشود فرض نمود همان است كه ذكر شد و در تفسير قرآن ظاهر معتبر است و روايت معتبر بدون معارض ولى اقوال مفسرين مخصوصا عامّه بهيچ وجه اعتبارى ندارد و مفسّرين خاصه نوعا از عامّه اخذ مينمايند و تنكير ظاهرا براى ابهام و تعظيم است و جواب اين قسمها ظاهرا آنست كه خداوند فرموده مشمول لعنت و هلاكت شدند صاحبان گودالها و آتش داراى آتش افروز مخصوصى چون النّار ظاهرا بدل اشتمال است براى اخدود و توصيف نار بذات وقود ظاهرا براى خصوصيّت آن وقود است كه بدنهاى اهل ايمان بوده و محتمل است وقود بمعناى اشتعال و التهاب باشد و براى اشاره بشدّت اشتعال آن نار توصيف شده و در هر حال روايات در اين باب هم مختلف است و قدر متيقّن آنها آنست كه در زمان | |||
---- | |||
جلد 5 صفحه 370 | |||
سابق جمعى از كفار بر اهل ايمان مسلّط شدند و ايشان را در گودالهائى از آتش انداختند و سوزاندند براى آنكه حاضر نشدند دست از دين خودشان بردارند و خداوند اجمالا اين قصه را نقل فرموده براى آنكه مسلمانان صدر اسلام بر شكنجه و آزار كفار قريش صبر نمايند و بدانند كه آنها هم مانند اصحاب اخدود مشمول لعن و غضب الهى خواهند بود و ميفرمايد اين عمل از آنها صادر و اين استحقاق براى آنان حاصل شد وقتى كه در اطراف گودالها نشسته بودند و تماشا ميكردند كه با اهل ايمان چه سلوكى مينمايند و چگونه ايشان در آتش ميسوزند و ناخوش نداشتند آنها از اهل ايمان و ناپسند نميدانستند چيزى را از ايشان مگر آنكه ايمان آورده بودند بخداوند ارجمند ستوده كه سلطنت حقّه حقيقيه در آسمانها و زمين از آن او است و او بر هر امرى حاضر و ناظر و گواه است و همانا كفارى كه مبتلا و معذب نمودند اهل ايمان را بانواع ابتلا و عذاب از قبيل سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه بر آن است و آن در دنيا يا آخرت بآنها خواهد رسيد چون اين عمل قبح زائدى دارد و استحقاق زائدى ميآورد و روايت شده كه آتش برگشت بطرف اصحاب اخدود كه در اطراف نشسته بودند و همه را سوزاند و همانا كسانيكه ايمان آوردند بمبدء و معاد و وسائط بين خالق و عباد و بجا آوردند اعمال شايسته را براى ايشان است باغهائى كه جارى است در آنها نهرهائى از انواع مشروبات و آبهاى زلال و آن كاميابى بزرگ است كه دنيا و ما فيها در برابر نعم بىزوال آن قدر و قيمتى ندارد و همانا گرفتن بقهر و عنف خداوند معصيت كاران را بسيار سخت و ناگوار است و او خلق را بدوا ايجاد ميفرمايد و بعدا ميميراند و باز عود ميدهد ارواح را به اجسادشان براى مجازات ستم كاران و انعام بشايستگان و او بخشنده و آمرزنده و دوست و مهربان است نسبت بكسانيكه توبه نمودند و اطاعت كردند اوامر او را و صاحب مقرّ سلطنت و عظمت ذاتى و صفاتى است و قمى ره از امام باقر عليه السّلام در اين آيه نقل نموده كه پس او است خداوند كريم مجيد و اين دلالت دارد كه | |||
---- | |||
جلد 5 صفحه 371 | |||
مجيد صفت خداوند است نه عرش چون مجيد بكسر نيز قرائت شده و بنابر آن صفت عرش است بمعناى رفيع و هر چه را اراده فرمايد ايجاد ميشود بدون درنگ و مانع و رادع و براى گوشزد كفّار مكّه و تسليت خاطر پيغمبر اكرم و اهل ايمان اخيرا اشاره بقصه قوم فرعون و ثمود فرموده كه هر يك از عساكر شيطان و كفر و طغيان بودند و بمراتب اقوى و اكثر از اهالى مكّه و خداوند آنها را بقهر و غضب خود نابود فرمود و پيغمبران خود را غالب و مظفّر و منصور گردانيد با اينها هم بالآخره همين معامله را خواهد فرمود ولى چيزى كه هست اينها جز در خط تكذيب پيغمبر خودشان در طريقى سير نميكنند و ابدا بفكر تحصيل حق و حقيقت نيستند و خداوند هم بقدرت خود بر آنها احاطه دارد و از انتقام او نميتوانند فرار نمايند و كلمه وراء يا بمعناى اطراف است اعمّ از پس و پيش كه معناى اصلى آنست يا بمعناى پشت كه شايع است براى اشاره بآنكه آنها پشت بخدا نمودهاند و متوجه بحق نيستند ولى خدا بر آنها تسلّط دارد و در هر حال عقيده آنها در باب قرآن كه شعر يا سحر يا افسانه پيشينيان است هم باطل و فاسد است بلكه آن قرآن شريف كريم عظيم است كه در الفاظ و معانى و نظم و اسلوب مثل و مانند ندارد و محفوظ است از تغيير و تبديل و نوشته شده در لوحى كه محفوظ است نزد خداوند و كسى از آن اطلاع ندارد و بعضى محفوظ برفع بنابر آنكه صفت ديگرى براى قرآن باشد قرائت نمودهاند ولى قرائت مشهوره كه جرّ است اقوى است چون ظاهرا مراد همان لوح محفوظ معروف است اگر چه قرآن في نفسه هم محفوظ باشد از هر گونه تصرّفى و گفتهاند آن امّ الكتاب است كه تمام كتب آسمانى و قرآن مجيد از آن نسخه بردارى ميشود و مستفاد از بعضى روايات آنست كه آن در جانب راست عرش است مواجه با اسرافيل و چون خداوند تكلّم فرمايد اسرافيل متوجّه بلوح گردد و كلام الهى را از آن اخذ و به أمناء وحى القاء مينمايد و اللّه اعلم بحقائق الامور در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه سوره و السّماء ذات البروج را در نمازهاى واجب خود قرائت نمايد آن سوره پيغمبران است و لذا محشر و موقف او با پيغمبران و شايستگان خواهد بود و الحمد للّه على ما انعم و السّلام على نبيّه صلى اللّه عليه و آله و سلّم. | |||
---- | |||
جلد 5 صفحه 372 | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ ما نَقَمُوا مِنهُم إِلاّ أَن يُؤمِنُوا بِاللّهِ العَزِيزِ الحَمِيدِ «8» | |||
و اينکه كفار هيچ عيبي و نقصي و بهانهاي در حق مؤمنين نداشتند که منشأ عداوت آنها و كراهت آنها شود جز اينكه اينها ايمان آورده بودند بخداوند عزيز حميد. | |||
(وَ ما نَقَمُوا مِنهُم) و باين مفاد در آيات قرآني بسيار داريم مثل: قُل يا أَهلَ الكِتابِ هَل تَنقِمُونَ مِنّا إِلّا أَن آمَنّا بِاللّهِ وَ ما أُنزِلَ إِلَينا وَ ما أُنزِلَ مِن قَبلُ ... الايه مائده آيه 59. و انتقام اخذ به نقمت است مثل اخذ الهي كفار و مشركين و ظالمين و امثال آنها را فرداي قيامت براي كفر و شرك و ظلم و معاصي از آنها انتقام ميكشد. | |||
(إِلّا أَن يُؤمِنُوا بِاللّهِ) فقط چون ايمان بخدا آوردهايد ما شما را در آتش مياندازيم بعينه مثل اينها مثل ابي عبد اللّه (ع) است با لشكر كربلا که پس از آنكه حجت را بر آنها تمام كرد که آيا من كسي از شما را كشتهام، يا مالي از شما بردهام، يا بدعتي در دين گذاردهام!- گفتند: کل ذلک لم يكن. فرمود، | |||
فلم تقاتلوني! | |||
- گفتند: انما نقاتلك بغضا منا لابيك و ما فعل باشيا خنافي بدر و حنين. و بهمين معني يزيد آرزو كرد که اي كاش اشياخ من که در بدر كشته شدند زنده ميشدند و ميگفتند: يزيد خوب انتقام ما را كشيدي. | |||
ليت اشياخي ببدر شهدوا || جزع الخزرج من وقع الاسل | |||
لا حلوا و استحلوا فرحا || ثم قالوا يا يزيد لا تشل | |||
(العَزِيزِ الحَمِيدِ) آن هم ايمان بخدايي که هم عزيز است قادر و قاهر است و انتقام ما را از شما ميكشد و به اشد عذاب و آتش مياندازد و با سلاسل و اغلال و زقوم و حميم، و هم حميد است بما اجر كامل عنايت ميفرمايد که ميفرمايد: وَ لا تَحسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللّهِ أَمواتاً بَل أَحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقُونَ فَرِحِينَ بِما آتاهُمُ اللّهُ مِن فَضلِهِ ... الايه آل عمران آيه 169 و 170. | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
] | |||
(آیه 8)- سپس میافزاید: «آنها (شکنجهگران) هیچ ایرادی بر مؤمنان نداشتند جز این که به خداوند عزیز و حمید ایمان آورده بودند»؟! (و ما نقموا منهم الا ان یؤمنوا بالله العزیز الحمید). | |||
تعبیر به «عزیز» (قدرتمند شکست ناپذیر) و «حمید» (شایسته هرگونه ستایش و دارای هرگونه کمال) در حقیقت پاسخی است به جنایتهای آنها، | |||
ج5، ص457 | |||
و دلیلی است بر ضد آنان، یعنی مگر ایمان به چنین خدائی جرم و گناه است؟! در ضمن تهدید و هشداری نیز به این شکنجهگران در طول تاریخ محسوب میشود که خداوند عزیز و حمید در کمین آنهاست. | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
خط ۱۰۱: | خط ۳۳۹: | ||
[[رده:آرزوى کفر مؤمنان]][[رده:حمید]][[رده:عزیز]][[رده:ایمان مؤمنان دوران اصحاب اخدود]][[رده:بینش اصحاب اخدود]][[رده:جرایم در اصحاب اخدود]][[رده:جرم ایمان در اصحاب اخدود]][[رده:فضایل مؤمنان دوران اصحاب اخدود]][[رده:قصه اصحاب اخدود]][[رده:آثار اعراض از ایمان]][[رده:آثار ایمان به خدا]][[رده:ایمان به خداایمان]][[رده:زمینه ایمان]][[رده:آثار پسندیدگى افعال خدا]][[رده:آثار عزت خدا]][[رده:عوامل نارضایتى دشمنان]][[رده:آثار ذکر عزت خدا]][[رده:زمینه قطع شکنجه]][[رده:آرزوى کافران]][[رده:ایمان مؤمنان]][[رده:موانع اذیت مؤمنان]] | [[رده:آرزوى کفر مؤمنان]][[رده:حمید]][[رده:عزیز]][[رده:ایمان مؤمنان دوران اصحاب اخدود]][[رده:بینش اصحاب اخدود]][[رده:جرایم در اصحاب اخدود]][[رده:جرم ایمان در اصحاب اخدود]][[رده:فضایل مؤمنان دوران اصحاب اخدود]][[رده:قصه اصحاب اخدود]][[رده:آثار اعراض از ایمان]][[رده:آثار ایمان به خدا]][[رده:ایمان به خداایمان]][[رده:زمینه ایمان]][[رده:آثار پسندیدگى افعال خدا]][[رده:آثار عزت خدا]][[رده:عوامل نارضایتى دشمنان]][[رده:آثار ذکر عزت خدا]][[رده:زمینه قطع شکنجه]][[رده:آرزوى کافران]][[رده:ایمان مؤمنان]][[رده:موانع اذیت مؤمنان]] | ||
[[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره البروج ]] | [[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره البروج ]] | ||
{{#seo: | |||
|title=آیه 8 سوره بروج | |||
|title_mode=replace | |||
|keywords=آیه 8 سوره بروج,بروج 8,وَ مَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ,آرزوى کفر مؤمنان,حمید,عزیز,ایمان مؤمنان دوران اصحاب اخدود,بینش اصحاب اخدود,جرایم در اصحاب اخدود,جرم ایمان در اصحاب اخدود,فضایل مؤمنان دوران اصحاب اخدود,قصه اصحاب اخدود,آثار اعراض از ایمان,آثار ایمان به خدا,ایمان به خداایمان,زمینه ایمان,آثار پسندیدگى افعال خدا,آثار عزت خدا,عوامل نارضایتى دشمنان,آثار ذکر عزت خدا,زمینه قطع شکنجه,آرزوى کافران,ایمان مؤمنان,موانع اذیت مؤمنان,آیات قرآن سوره البروج | |||
|description=وَ مَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ | |||
|image=Wiki_Logo.png | |||
|image_alt=الکتاب | |||
|site_name=الکتاب | |||
}} |
نسخهٔ کنونی تا ۲ فروردین ۱۴۰۱، ساعت ۰۵:۴۷
کپی متن آیه |
---|
وَ مَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ |
ترجمه
البروج ٧ | آیه ٨ | البروج ٩ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«مَا نَقَمُوا»: انتقام نگرفتند. گناه و عیب و رخنه و ایرادی پیدا نکردند. ناخوش نداشتند. «إِلاّ أَن یُؤْمِنُوا ...»: (نگا: اعراف / مائده / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
قُلْ يَا أَهْلَ الْکِتَابِ هَلْ... (۲) يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ مَا قَالُوا وَ... (۱) لاَ تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَ... (۲)
فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ... (۰) الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ... (۱)
تفسیر
- آيات ۱ - ۲۲ سوره بروج
- مضامين سوره مباركه بروج
- مراد از ذات البروج بودن آسمان
- اقوال گوناگون مفسّران درباره مراد از «شاهد و مشهود»
- اقوال از «أصحاب الأخدود» و معناى «قُتل أصحاب الأخدود»
- تهديد شكنجه كنندگان مؤمنين و مؤمنات به عذاب جهنّم و عذاب حريق
- توضيح شديد بودن بطش پروردگار به اين كه او مبدء و معيد است
- اشاره به چند صفت از صفات خداوند، در ارتباط با وعده و وعيد او به اهل بهشت و دوزخ
- رواياتى درباره مراد از «و شاهد و مشهود» و «داستان اصحاب اخدود» و...
- رواياتى در وصف لوح محفوظ
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ «1» وَ الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ «2» وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ «3» قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ «4» النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ «5» إِذْ هُمْ عَلَيْها قُعُودٌ «6» وَ هُمْ عَلى ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ «7» وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «8» الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ «9»
سوگند به آسمان كه داراى برجهاى بسيار است. به روز موعود سوگند.
به شاهد و مشهود سوگند. مرگ بر صاحبان گودال (پر آتش). همان آتش پر هيزم. آنگاه كه آنان بالاى آن نشسته بودند. و تماشاگر شكنجهاى بودند كه نسبت به مؤمنان روا مىداشتند. آنان هيچ ايرادى به مؤمنان نداشتند، جز آنكه به خداى عزيز و حميد ايمان آورده بودند. آن كه حكومت آسمانها و زمين براى اوست و خداوند بر هر چيز گواه است.
نکته ها
«بروج» جمع «برج» به معناى امر ظاهر و آشكار است، چنانكه «تبرج» به معناى آشكار ساختن زينت است. اگر به عمارتهاى بلند و مرتفع، برج گفته مىشود، از آن جهت است كه در ميان ديگر ساختمانها، آشكارتر است. مراد از «بروج» در اين آيات، ستارگان آسمان است كه همچون برجى بلند، از دور آشكار و درخشان هستند. چنانكه در آيهاى ديگر
جلد 10 - صفحه 434
مىفرمايد: «وَ لَقَدْ جَعَلْنا فِي السَّماءِ بُرُوجاً وَ زَيَّنَّاها لِلنَّاظِرِينَ» «1»
براى آيه «شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ» حدود سى مصداق گفته شده است، از جمله اينكه شاهد، خداوند و مشهود، ما سوى اللّه است، يعنى سوگند به خالق و به كلّ هستى.
امام حسن عليه السلام مىفرمايد: «2» مراد از شاهد، پيامبر است به دليل آيه إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً ... «3» و مراد از مشهود، قيامت است، به دليل آيه «ذلِكَ يَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَ ذلِكَ يَوْمٌ مَشْهُودٌ» «4»
«وقود» به معناى آتش گيرانه و مايه سوخت است.
«اخدود» به معناى گودال عميق است و مراد از «اصحاب الاخدود» كسانى هستند كه در زمين گودالى وسيع ايجاد كردند و آتشى بزرگ در آن افروختند و سپس مؤمنان را در آتش انداخته و آنان را زنده زنده سوزاندند. چنانكه در مورد حضرت ابراهيم نيز چنين عمل كردند.
امّا اينكه اين ستمگران و آن مؤمنان چه كسانى بودند، روايات گوناگونى وارد شده، ولى در قرآن ذكرى از آنها به ميان نيامده است.
پیام ها
1- همه هستى در نزد خداوند ارزش دارد و قابل سوگند است، از جمله: آسمان و ستارگانش. «وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ»
2- از قيامت غافل نباشيد كه ميعادگاه همه است. «الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ»
3- شما وكارهايتان، همه زير نظر است، آن هم زير نظر خدا. «وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ»
4- اعلام برائت و اظهار تنفّر از ستمگر لازم است. «قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ»
5- در نقل تاريخ، عبرتها مهم است نه جزئيات. (از مكان اخدود، زمان حادثه، نام و تعداد ستمگران و تعداد شهدا و ... سخنى به ميان نيامده است، چون اثرى در گرفتن عبرت ندارد.) «قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ»
«1». حجر، 16.
«2». تفسير نور الثقلين.
«3». احزاب، 45.
«4». هود، 103.
جلد 10 - صفحه 435
6- تفكّر ظلم ستيزى و ظالمكوبى ارزش است، گرچه ظالم وجود نداشته باشد.
(اصحاب اخدود امروز حضور ندارند، چنانكه ابولهب امروز نيست، روحيه تنفّر از آنان بايد همچنان زنده باشد. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ وَ تَبَّ») «قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ»
7- سوزاندن، سختترين نوع عذاب است و در ميان انواع كشتنها، خداوند نام در آتش انداختن مؤمنان را نام برده است. «النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ»
8- نقل ظلمها و مظلوميّتها و ذكر مصيبت و روضه خوانى، سابقه قرآنى دارد.
أَصْحابُ الْأُخْدُودِ النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ إِذْ هُمْ عَلَيْها قُعُودٌ ...
9- ارتكاب گناه يك مسئله است، ولى سنگدلى و نظارهگرى و رضايت بر آن، مسئله ديگر. «وَ هُمْ عَلى ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ»
10- ستمگرانى كه شاهد بر شكنجه مؤمنانند، بدانند كه خدا شاهد بر آنان و كار آنهاست. «شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ- هُمْ عَلى ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ»
11- پايدارى بر ايمان، تاوان دارد. «وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا» (جمله «يُؤْمِنُوا» به جاى «آمنوا» رمز آن است كه كفّار از پايدارى مؤمنان ناراحت بودند و اگر دست بر مىداشتند شكنجهاى در كار نبود.)
12- منطق كافر، تهديد و انتقام است. «وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ»
13- در نزد كفّار، ايمان بزرگترين جرم است و جز با دست برداشتن از ايمان به چيز ديگرى راضى نمىشوند. وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا ...
14- كافران بدانند كه حامى مؤمنين خداى عزيز است كه قدرت انتقام دارد.
«يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ»
15- جاذبه اتّصال به خداى قادر، اشكالات وارده بر شهادت و از جان گذشتگى در راه خدا را حل مىكند. «يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ»
16- حكومت واقعى از آنِ خداوند است. «لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»
17- حكومت الهى همراه با علم و حضور اوست. «وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ»
تفسير نور(10جلدى)، ج10، ص: 436
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «8»
وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ: و انكار نكردند اصحاب اخدود از مؤمنان چيزى را، يا كراهت نداشتند از ايشان و عيب نكردند از ايشان، إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا: مگر به آنكه ايمان مىآوردند، بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ: به خدائى كه غلبه كننده- كه بايد از عقاب او ترسيد- ستوده- كه به رحمت مثوبت او بايد اميدوار شد- خلاصه معنى آنكه مؤمنان هيچ كارى نكرده بودند كه مستوجب اين شوند كه انتقام از آنها كشند، مگر آنكه ايمان آورده بودند به خدائى كه غالب است بر همه چيزها و مستحق جميع حمد و ثنا.
جلد 14 - صفحه 134
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ «1» وَ الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ «2» وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ «3» قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ «4»
النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ «5» إِذْ هُمْ عَلَيْها قُعُودٌ «6» وَ هُمْ عَلى ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ «7» وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «8» الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ «9»
إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ لَهُمْ عَذابُ الْحَرِيقِ «10» إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ذلِكَ الْفَوْزُ الْكَبِيرُ «11» إِنَّ بَطْشَ رَبِّكَ لَشَدِيدٌ «12» إِنَّهُ هُوَ يُبْدِئُ وَ يُعِيدُ «13» وَ هُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ «14»
ذُو الْعَرْشِ الْمَجِيدُ «15» فَعَّالٌ لِما يُرِيدُ «16» هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ الْجُنُودِ «17» فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ «18» بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي تَكْذِيبٍ «19»
وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِيطٌ «20» بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِيدٌ «21» فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ «22»
ترجمه
سوگند بآسمان داراى برجها
و بروز وعده داده شده
و بگواه و گواهى داده شده بر آن
هلاك شدند صاحبان گودالهاى
آتش كه داراى اشتعال بود
وقتى كه آنها بر آن گودالها نشسته بودند
و آنها بر آنچه با گروندگان ميكردند نگران بودند
و ناپسند نداشتند مگر گرويدن ايشان را بخداى ارجمند ستوده
آنكه مر او را است پادشاهى آسمانها و زمين و خدا بر هر چيز گواه است
همانا آنانكه عذاب نمودند مردان و زنان با ايمان را پس توبه نكردند پس براى آنها عذاب دوزخ و براى آنها عذاب سوزش بآتش است
همانا آنانكه گرويدند و كردند كارهاى شايسته براى ايشان بهشتهائى است كه جارى است در آنها نهرها اينست كاميابى بزرگ
همانا بقهر گرفتن پروردگار تو هر آينه سخت است
همانا او است كه نخست مىآفريند و عود ميدهد
و او است آمرزنده مهربان
كه صاحب مقرّ سلطنت ميباشد بلند مرتبه است
كننده است هر آنچه بخواهد
آيا رسيد بتو خبر لشگرها اتباع
فرعون و قوم
جلد 5 صفحه 369
ثمود
بلى آنانكه كافر شدند در وادى تكذيب ميباشند
و خداوند از جوانب بر آنها احاطه دارد
بلى آن قرآنى بلند مرتبه است
در لوح محفوظ از آفات.
تفسير
خداوند متعال در اين سوره مباركه قسم ياد فرموده بآسمانى كه داراى بروج دوازده گانه است و آفتاب در ظرف يك سال در آنها سير مينمايد و بيان آن در اوائل سوره حجر گذشت و نيز قسم ياد فرموده بروز موعود كه خداوند و انبياء عظام و اوصياء كرام ايشان وعده آمدن آنرا دادهاند و آن روز قيامت است چنانچه قمى ره فرموده و در مجمع نسبت بتمام مفسرين داده و بنابر اين بنظر حقير انسب بمقام آنست كه مراد از شاهد و مشهود كه خداوند بآن نيز قسم ياد فرموده حاضران در آن روز باشند كه بعضى شاهد و بعضى مشهودند چون انبياء عظام و اوصياء كرام ايشان هر يك شاهدند بر اعمال پيروان خودشان و پيغمبر خاتم شاهد است در آن روز بر ايشان و اوصياء كرام خود و خلق اولين و آخرين پس يگانه شاهد او است و همه مشهود بيك اعتبار و بيك اعتبار او و انبياء و اوصياء شاهدند و خلق مشهود و در روايات شاهد بروز جمعه و مشهود بروز قيامت و شاهد بروز عرفه و مشهود بروز قيامت و شاهد بروز جمعه و مشهود بروز عرفه و شاهد به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مشهود بامير المؤمنين عليه السّلام و شاهد به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مشهود بروز قيامت تفسير شده و در بعضى از اين روايات امام عليه السّلام از بعضى تكذيب فرموده و اقوال مفسرين هم مختلف و غير ظاهر است و اگر ظاهرى براى آيه بشود فرض نمود همان است كه ذكر شد و در تفسير قرآن ظاهر معتبر است و روايت معتبر بدون معارض ولى اقوال مفسرين مخصوصا عامّه بهيچ وجه اعتبارى ندارد و مفسّرين خاصه نوعا از عامّه اخذ مينمايند و تنكير ظاهرا براى ابهام و تعظيم است و جواب اين قسمها ظاهرا آنست كه خداوند فرموده مشمول لعنت و هلاكت شدند صاحبان گودالها و آتش داراى آتش افروز مخصوصى چون النّار ظاهرا بدل اشتمال است براى اخدود و توصيف نار بذات وقود ظاهرا براى خصوصيّت آن وقود است كه بدنهاى اهل ايمان بوده و محتمل است وقود بمعناى اشتعال و التهاب باشد و براى اشاره بشدّت اشتعال آن نار توصيف شده و در هر حال روايات در اين باب هم مختلف است و قدر متيقّن آنها آنست كه در زمان
جلد 5 صفحه 370
سابق جمعى از كفار بر اهل ايمان مسلّط شدند و ايشان را در گودالهائى از آتش انداختند و سوزاندند براى آنكه حاضر نشدند دست از دين خودشان بردارند و خداوند اجمالا اين قصه را نقل فرموده براى آنكه مسلمانان صدر اسلام بر شكنجه و آزار كفار قريش صبر نمايند و بدانند كه آنها هم مانند اصحاب اخدود مشمول لعن و غضب الهى خواهند بود و ميفرمايد اين عمل از آنها صادر و اين استحقاق براى آنان حاصل شد وقتى كه در اطراف گودالها نشسته بودند و تماشا ميكردند كه با اهل ايمان چه سلوكى مينمايند و چگونه ايشان در آتش ميسوزند و ناخوش نداشتند آنها از اهل ايمان و ناپسند نميدانستند چيزى را از ايشان مگر آنكه ايمان آورده بودند بخداوند ارجمند ستوده كه سلطنت حقّه حقيقيه در آسمانها و زمين از آن او است و او بر هر امرى حاضر و ناظر و گواه است و همانا كفارى كه مبتلا و معذب نمودند اهل ايمان را بانواع ابتلا و عذاب از قبيل سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه بر آن است و آن در دنيا يا آخرت بآنها خواهد رسيد چون اين عمل قبح زائدى دارد و استحقاق زائدى ميآورد و روايت شده كه آتش برگشت بطرف اصحاب اخدود كه در اطراف نشسته بودند و همه را سوزاند و همانا كسانيكه ايمان آوردند بمبدء و معاد و وسائط بين خالق و عباد و بجا آوردند اعمال شايسته را براى ايشان است باغهائى كه جارى است در آنها نهرهائى از انواع مشروبات و آبهاى زلال و آن كاميابى بزرگ است كه دنيا و ما فيها در برابر نعم بىزوال آن قدر و قيمتى ندارد و همانا گرفتن بقهر و عنف خداوند معصيت كاران را بسيار سخت و ناگوار است و او خلق را بدوا ايجاد ميفرمايد و بعدا ميميراند و باز عود ميدهد ارواح را به اجسادشان براى مجازات ستم كاران و انعام بشايستگان و او بخشنده و آمرزنده و دوست و مهربان است نسبت بكسانيكه توبه نمودند و اطاعت كردند اوامر او را و صاحب مقرّ سلطنت و عظمت ذاتى و صفاتى است و قمى ره از امام باقر عليه السّلام در اين آيه نقل نموده كه پس او است خداوند كريم مجيد و اين دلالت دارد كه
جلد 5 صفحه 371
مجيد صفت خداوند است نه عرش چون مجيد بكسر نيز قرائت شده و بنابر آن صفت عرش است بمعناى رفيع و هر چه را اراده فرمايد ايجاد ميشود بدون درنگ و مانع و رادع و براى گوشزد كفّار مكّه و تسليت خاطر پيغمبر اكرم و اهل ايمان اخيرا اشاره بقصه قوم فرعون و ثمود فرموده كه هر يك از عساكر شيطان و كفر و طغيان بودند و بمراتب اقوى و اكثر از اهالى مكّه و خداوند آنها را بقهر و غضب خود نابود فرمود و پيغمبران خود را غالب و مظفّر و منصور گردانيد با اينها هم بالآخره همين معامله را خواهد فرمود ولى چيزى كه هست اينها جز در خط تكذيب پيغمبر خودشان در طريقى سير نميكنند و ابدا بفكر تحصيل حق و حقيقت نيستند و خداوند هم بقدرت خود بر آنها احاطه دارد و از انتقام او نميتوانند فرار نمايند و كلمه وراء يا بمعناى اطراف است اعمّ از پس و پيش كه معناى اصلى آنست يا بمعناى پشت كه شايع است براى اشاره بآنكه آنها پشت بخدا نمودهاند و متوجه بحق نيستند ولى خدا بر آنها تسلّط دارد و در هر حال عقيده آنها در باب قرآن كه شعر يا سحر يا افسانه پيشينيان است هم باطل و فاسد است بلكه آن قرآن شريف كريم عظيم است كه در الفاظ و معانى و نظم و اسلوب مثل و مانند ندارد و محفوظ است از تغيير و تبديل و نوشته شده در لوحى كه محفوظ است نزد خداوند و كسى از آن اطلاع ندارد و بعضى محفوظ برفع بنابر آنكه صفت ديگرى براى قرآن باشد قرائت نمودهاند ولى قرائت مشهوره كه جرّ است اقوى است چون ظاهرا مراد همان لوح محفوظ معروف است اگر چه قرآن في نفسه هم محفوظ باشد از هر گونه تصرّفى و گفتهاند آن امّ الكتاب است كه تمام كتب آسمانى و قرآن مجيد از آن نسخه بردارى ميشود و مستفاد از بعضى روايات آنست كه آن در جانب راست عرش است مواجه با اسرافيل و چون خداوند تكلّم فرمايد اسرافيل متوجّه بلوح گردد و كلام الهى را از آن اخذ و به أمناء وحى القاء مينمايد و اللّه اعلم بحقائق الامور در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه سوره و السّماء ذات البروج را در نمازهاى واجب خود قرائت نمايد آن سوره پيغمبران است و لذا محشر و موقف او با پيغمبران و شايستگان خواهد بود و الحمد للّه على ما انعم و السّلام على نبيّه صلى اللّه عليه و آله و سلّم.
جلد 5 صفحه 372
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ ما نَقَمُوا مِنهُم إِلاّ أَن يُؤمِنُوا بِاللّهِ العَزِيزِ الحَمِيدِ «8»
و اينکه كفار هيچ عيبي و نقصي و بهانهاي در حق مؤمنين نداشتند که منشأ عداوت آنها و كراهت آنها شود جز اينكه اينها ايمان آورده بودند بخداوند عزيز حميد.
(وَ ما نَقَمُوا مِنهُم) و باين مفاد در آيات قرآني بسيار داريم مثل: قُل يا أَهلَ الكِتابِ هَل تَنقِمُونَ مِنّا إِلّا أَن آمَنّا بِاللّهِ وَ ما أُنزِلَ إِلَينا وَ ما أُنزِلَ مِن قَبلُ ... الايه مائده آيه 59. و انتقام اخذ به نقمت است مثل اخذ الهي كفار و مشركين و ظالمين و امثال آنها را فرداي قيامت براي كفر و شرك و ظلم و معاصي از آنها انتقام ميكشد.
(إِلّا أَن يُؤمِنُوا بِاللّهِ) فقط چون ايمان بخدا آوردهايد ما شما را در آتش مياندازيم بعينه مثل اينها مثل ابي عبد اللّه (ع) است با لشكر كربلا که پس از آنكه حجت را بر آنها تمام كرد که آيا من كسي از شما را كشتهام، يا مالي از شما بردهام، يا بدعتي در دين گذاردهام!- گفتند: کل ذلک لم يكن. فرمود،
فلم تقاتلوني!
- گفتند: انما نقاتلك بغضا منا لابيك و ما فعل باشيا خنافي بدر و حنين. و بهمين معني يزيد آرزو كرد که اي كاش اشياخ من که در بدر كشته شدند زنده ميشدند و ميگفتند: يزيد خوب انتقام ما را كشيدي.
ليت اشياخي ببدر شهدوابرگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 8)- سپس میافزاید: «آنها (شکنجهگران) هیچ ایرادی بر مؤمنان نداشتند جز این که به خداوند عزیز و حمید ایمان آورده بودند»؟! (و ما نقموا منهم الا ان یؤمنوا بالله العزیز الحمید).
تعبیر به «عزیز» (قدرتمند شکست ناپذیر) و «حمید» (شایسته هرگونه ستایش و دارای هرگونه کمال) در حقیقت پاسخی است به جنایتهای آنها،
ج5، ص457
و دلیلی است بر ضد آنان، یعنی مگر ایمان به چنین خدائی جرم و گناه است؟! در ضمن تهدید و هشداری نیز به این شکنجهگران در طول تاریخ محسوب میشود که خداوند عزیز و حمید در کمین آنهاست.
نکات آیه
۱ - اصحاب اخدود، جز ایمان به خداوند، هیچ یک از ویژگى هاى مؤمنان را ناپسند نمى شمردند. (و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا) فعل «نَقَم»; یعنى، چیزى را به شدت ناپسند شمرد. (لسان العرب)
۲ - مؤمنان عصر اصحاب اخدود، مردمى شایسته و به دور از عیب و نقص (و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه) استثناى «إلاّ أن یؤمنوا»، از باب تأکید کردن مدح با جمله اى به ظاهر مذمت است که از وجوه بلاغت در کلام به شمار مى آید. بنابراین مفاد آیه شریفه، این است که مؤمنان، به کلى از عیب و نقص مبرّا بودند.
۳ - خداوند، «عزیز» (شکست ناپذیر) و «حمید» (ستوده) است. (باللّه العزیز الحمید) «عزّة»، حالتى است که مانع مغلوب شدن است و «عزیز» کسى است که بر دیگران غالب مى شود و خود مغلوب نمى گردد. «حمید» مى تواند به معناى «محمود» (ستوده) و یا «حامد» (ستایش گر) باشد (مفردات راغب). سیاق آیه شریفه، بیانگر معناى اول است.
۴ - عزّت خداوند (مغلوب نشدن او در برابر هیچ چیز) و پسندیده بودن تمام کارهاى او، دلیل ایمان آوردن کسانى بود که به دست اصحاب «اخدود» سوختند. (و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه العزیز الحمید)
۵ - توجّه به عزّت و پسندیده بودن خداوند، زمینه ساز پیدایش ایمان و پرهیز از آزاررسانى به مؤمنان است. (أن یؤمنوا باللّه العزیز الحمید)
۶ - اصحاب اخدود، در صورت دست کشیدن مؤمنان از ایمان خویش، آنان را نمى سوزاندند. (إلاّ أن یؤمنوا) فعل مضارع همراه با حرف «أن» در «أن یؤمنوا»، براى استقبال بوده و بیانگر آن است که آنچه اصحاب «اخدود» را به مقابله واداشت; باقى ماندن مؤمنان بر ایمان خویش بود. گویا ایمان گذشته آنان، در نظر دشمنان شان موجب عقوبت نبوده است.
۷ - در دیدگاه اصحاب اخدود، ایمان به خداوند جرمى سنگین و غیر قابل گذشت بود. (و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه)
۸ - ایمان، ناخوشایندترین وصف مؤمنان، در دیدگاه دشمن (و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه)
۹ - قدرتمندان کافر، به چیزى جز کافر شدن مؤمنان، رضایت نمى دهند. (أصحب الأُخدود ... و ما نقموا منهم إلاّ أن یؤمنوا باللّه)
موضوعات مرتبط
- آرزو: آرزوى کفر مؤمنان ۹
- اسماء و صفات: حمید ۳; عزیز ۳
- اصحاب اخدود: ایمان مؤمنان دوران اصحاب اخدود ۴; بینش اصحاب اخدود ۱، ۷; جرایم در اصحاب اخدود ۷; جرم ایمان در اصحاب اخدود ۷; فضایل مؤمنان دوران اصحاب اخدود ۲; قصه اصحاب اخدود ۶
- ایمان: آثار اعراض از ایمان ۶; آثار ایمان به خدا ۱، ۴; ایمان به خداایمان ۷; زمینه ایمان ۵
- خدا: آثار پسندیدگى افعال خدا ۴; آثار عزت خدا ۴
- دشمنان: عوامل نارضایتى دشمنان ۸
- ذکر: آثار ذکر عزت خدا ۵
- شکنجه: زمینه قطع شکنجه ۶
- کافران: آرزوى کافران ۹
- مؤمنان: ایمان مؤمنان ۸; موانع اذیت مؤمنان ۵
منابع