السجدة ٢٥
| کپی متن آیه |
|---|
| إِنَ رَبَّکَ هُوَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا کَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ |
ترجمه
| السجدة ٢٤ | آیه ٢٥ | السجدة ٢٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَفْصِلُ»: قضاوت می‌نماید. داوری می‌کند. «بَیْنَهُمْ»: میان بنی‌اسرائیل. میان انبیاء و بنی‌اسرائیل. میان کفّار و مؤمنین.
تفسیر
- آيات ۱۵ - ۳۰، سوره سجده
- از نظر اوصافشان
- معرفى مؤ منين از نظر اعمالشان
- بشارت به مؤ منين به پاداشى مافوق علم و تصور همگان (فلا تعلم نفس ما اخفى لهم منقرة اعين )
- مقايسه مومن و كافر از نظر عاقبت آنها، پاداش و جزاى الهى
- وجوه مختلف درباره مراد از ((بلقائه )) در آيه ((و لقد آتينا موسى الكتاب فلا تمنفى مربة من لقائه ...))
- مقصود از ((فتح )) در آيه : ((و يقولون متى هذا الفتح ...))
- بحث روايتى
- رواياتى در عظمت نماز شب و فضيلت شب و روز جمعه
- چند روايت در ذيل آيه ((افمن كان مؤ منا كمن فاسقا...)) و ((لنذيقنهم من العذاب الادنى...))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ «25»
همانا پروردگار تو ميان مردم در قيامت در آنچه اختلاف داشتند داورى خواهد كرد.
نکته ها
در آيه‌ى قبل خوانديم كه خداوند افراد لايق را رهبر و امام قرار مى‌دهد. در اين آيه مى‌خوانيم: خداوند اختلافات مردم را در قيامت فيصله خواهد داد. شايد مراد از اختلاف، اختلاف در مسأله‌ى رهبرى باشد و اين كه چرا با رهبران تعيين شده‌ى الهى لجاجت و مجادله كردند تا خداوند در قيامت به حسابشان برسد و اين نوعى تهديد براى كسانى است كه در برابر رهبران تعيين شده از طرف خداوند پرچم مخالفت بلند كردند.
پیام ها
1- فيصله دادن به اختلافات، از شئون ربوبى در قيامت است. «رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ»
2- تمام اختلافات، در قيامت فيصله خواهد يافت. «يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ»
3- اختلافات دينى در دنيا حل نشدنى است. «يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ»
4- انسان‌ها در طول تاريخ، همواره اختلاف داشته‌اند. «كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ»
5- رهبران دينى هرگز نسبت به كار خود و هدايت مردم دلسرد نشوند، زيرا اختلافات هميشه بوده است. «فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ «25»
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ: بدرستى كه پروردگار تو، او حكم فرمايد: بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ: ميان ايشان روز قيامت، فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ: در آن چيزى كه
«1» تفسير قمى، ج 2، ص 171 و آيه اول در سوره انبياء آيه 73 و دومين آيه در سوره قصص آيه 41 مى‌باشد.
«2» تفسير برهان، ج 3، ص 289.
جلد 10 - صفحه 395
بودند در آن اختلاف مى‌كردند از امر دين كه آن تصديق انبياء و ايمان به بعث و نشور و غير آن است، يعنى به حكم نافذ خود محق را از مبطل جدا سازد و هر يك را موافق اعتقاد و كردار خود جزا خواهد داد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ «21» وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْها إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنْتَقِمُونَ «22» وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ فَلا تَكُنْ فِي مِرْيَةٍ مِنْ لِقائِهِ وَ جَعَلْناهُ هُدىً لِبَنِي إِسْرائِيلَ «23» وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآياتِنا يُوقِنُونَ «24» إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ «25»
ترجمه
و هر آينه ميچشانيم بآنها از عذاب نزديكتر سواى عذاب بزرگتر باشد كه آنها بازگشت كنند
و كيست ستمكارتر از آنكه پند داده شد بآيتهاى پروردگارش پس روى گردانيد از آنها همانا ما از گناهكاران انتقام كشندگانيم
و هر آينه بتحقيق داديم بموسى كتابيرا پس مباش در شك از ملاقاتش و قرار داديم آنرا هدايت از براى بنى اسرائيل
و قرار داديم از ايشان پيشوايانى كه هدايت ميكردند بفرمان ما چون صبر كردند و بودند كه بآيتهاى ما يقين ميداشتند
همانا پروردگار تو او حكم ميكند ميانشان روز قيامت در آنچه بودند كه در آن اختلاف ميكردند.
تفسير
خداوند متعال قسم ياد فرموده كه بچشاند بكفار مذكور در آيات سابقه عذاب دنيا را از بلايا و محن و مصائب و قحطى و قتل و اسر و نهب و غيرها كه بعد از هجرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم از مكه خداوند آنها را در جنگ بدر و غيره مبتلا فرمود يا در رجعت بشمشير امام زمان و يارانش مبتلا شوند چنانچه قمى ره نقل فرموده يا بچشند عذاب قبر را چنانچه در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده يا هر يك از آنها را چنانچه مقتضاى اطلاق لفظ است چون مراد از عذاب اكبر مسلّما عذاب آخرت است و اينها همه نزديكترند از آن در هر حال عذاب أدنى براى آنستكه عذاب شدگان يا كسانيكه عذاب آنها را ديده يا شنيده‌اند متنبّه و نادم شوند و توبه و رجوع بحكم خدا نمايند چنانچه ظاهر است يا براى آنكه آنها در رجعت بدنيا بر ميگردند و معذّب ميشوند چنانچه قمى ره نقل نموده و پس از آن براى اثبات ستمكارى آنها فرموده كه كيست ستمكارتر از كسيكه آيات الهى براى او تلاوت شده و معارف حقّه را با ادلّه و براهين براى او بيان نموده‌اند با وجود اين بدون فكر و تأمل از آنها اعراض نموده و رو گردان شده و باقى بكفر مانده چون چنين كسى بخود ستم نموده كه خويش را مستحق عذاب دائم كرده و ظلم بنفس آنهم چنين ظلمى از بزرگترين
جلد 4 صفحه 296
انواع ظلم است ما از گناهكاران انتقام ميكشيم چه رسد بكفار و لفظ ثمّ براى استبعاد از اين عمل است با وضوح ادله حق و براى تسليت خاطر پيغمبر اكرم از اعراض كفار قريش و توجّه او به آزار و ايذاء بنى اسرائيل حضرت موسى را و اعراض آنها از دستورات الهى و صبر آنحضرت و ساير انبياء بنى اسرائيل و اوصياء ايشان در برابر آن ناملايمات فرموده و بتحقيق داديم ما بموسى عليه السّلام كتاب تورية را پس مباش در شك از ملاقات موسى پروردگارش را در آخرت چنانچه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم روايت شده و بنابر اين مراد ملاقات رحمت نامتناهى او است يا ملاقات موسى تو را در آن عالم يا ملاقات او كتاب را يا ملاقات تو آنرا چون مراد جنس كتاب آسمانى است اعمّ از تورية و قرآن يا ملاقات تو موسى را در شب معراج چنانچه حضرات مفسرين هر يك بنوبه خود فرموده‌اند يا مباش در شك از ملاقات موسى رحمت واسعه و نور وجود حق را در وادى قدس و شنيدن كلام الهى را در عالم انس كه بنظر حقير رسيده و بامر وى از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم ممكن است تطبيق شود در هر حال خداوند آنحضرت و كتابش را موجب هدايت بنى اسرائيل قرار داد و قرار داد از ميان آنها پيغمبران و اوصياء ايشانرا پيشوايان و راهنمايان خلق بفرمان خدا چون صبر نمودند بر طاعت و از معصيت و بر مصائب و ناملايمات وارده از قوم بر ايشان و لما بكسر لام و تخفيف نيز قرائت شده است و معلوم است كه چنين اشخاصيكه خداوند ايشانرا براى ارشاد خلق اختيار ميفرمايد داراى نظر صائب و فكر ثاقب ميباشند و از آيات الهى يقين بذات و كمال نامتناهى او پيدا ميكنند و قمى ره نقل فرموده كه خدا ميدانست ايشان صبر بر مصائب وارده بر خودشان مينمايند پس قرار دادشان امامان و خداوند حكم ميفرمايد بين مؤمن و كافر و ائمه و خلق ستمكار در روز قيامت در آنچه اختلاف داشتند با يكديگر در امر دين و جدا ميكند حق را از باطل و هر كس را بپاداش خود از خوب و بد ميرساند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفصِل‌ُ بَينَهُم يَوم‌َ القِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَختَلِفُون‌َ «25»
محققا به درستي پروردگار تو آن خداوند متعال جدا ميفرمايد و هر يك را حكم او را مي‌دهد
جلد 14 - صفحه 467
بين آنها روز قيامت در آن چه بودند در او اختلاف ميكردند.
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفصِل‌ُ بَينَهُم يَوم‌َ القِيامَةِ يكي از اسامي قيامت يوم فصل القضاء است و فصل مقابل وصل است يعني يك يك، جدا جدا، حكم او را معين ميفرمايد: يَوماً لا يَجزِي والِدٌ عَن وَلَدِه‌ِ وَ لا مَولُودٌ هُوَ جازٍ عَن والِدِه‌ِ شَيئاً (لقمان آيه 33)، و ميفرمايد نيز: وَ اتَّقُوا يَوماً لا تَجزِي نَفس‌ٌ عَن نَفس‌ٍ شَيئاً (بقره آيه 48).
فِيما كانُوا فِيهِ يَختَلِفُون‌َ كليه اختلافات که هر يك، يك طريقي اتخاذ كرده بر داشته مي‌شود و حق از باطل جدا مي‌شود، مؤمن و كافر، مطيع و عاصي، صالح و طالح، مظلوم و ظالم تماما محكوم به حكم خود هستند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 25)- و از آنجا که بنی اسرائیل- همچون سایر امم- بعد از این پیشوایان راستین باز دست به اختلاف زدند راههای مختلفی را پیمودند و منشأ تفرقه در میان مردم شدند، در این آیه با لحن تهدیدآمیزی می‌گوید: «پروردگار تو میان آنها در روز قیامت در مورد اختلافاتی که داشتند داوری می‌کند»، و هر کس را به سزای اعمالش می‌رساند (إِنَّ رَبَّکَ هُوَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ فِیما کانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ).
آری! سر چشمه اختلاف همیشه آمیختن «حق» با «هوی و هوسها» است، و از آنجا که قیامت روزی است که هوی و هوسها در آن بی‌رنگ و محو می‌شود.
اینجاست که خداوند با فرمان خود به اختلافات پایان می‌دهد، و این یکی دیگر از فلسفه‌های معاد است.
نکات آیه
۱ - خداوند، تنها داورى کننده در قیامت، در میان مذاهب گوناگون در مسائل مورد اختلاف آنان است. (إنّ ربّک هو یفصل بینهم یوم القیمة فیما کانوا فیه یختلفون) «فصل» (مصدر فعل «یفصل») به معناى جدا کردن دو چیز از هم است، به گونه اى که میان آنها فاصله بیفتد (مفردات راغب). و مراد از آن داورى و حل اختلاف کردن است. لازم به ذکر است که ضمیر جمع «بینهم» و «کانوا فیه یختلفون» بر این دلالت مى کند که داورى خداوند میان افراد و گروه هاى متعدد است.
۲ - پیامبر(ص) تحت توجه و عنایت ویژه خداوند بود. (إنّ ربّک هو یفصل) اضافه «ربّ» به ضمیر مخاطب - که مرجع آن پیامبراکرم(ص) است - مى تواند به منظور نکته یاد شده باشد.
۳ - ربوبیت و پروردگارى خدا مقتضى حلِّ نهایى اختلافات بشر است. (إنّ ربّک هو یفصل بینهم یوم القیمة فیما کانوا فیه یختلفون)
۴ - بنى اسراییل، به رغم حضور هدایت کنندگانى در میان آنان، باز هم اختلافات دینى داشتند. (و جعلنا منهم أئمّة یهدون ... إنّ ربّک هو یفصل بینهم) احتمال دارد که ربط میان این آیه و آیه پیش در این باشد که وقتى که خداوند، برگزیدگان از بنى اسراییل را براى هدایت مردم مطرح مى کند، این پرسش پیش مى آید که «پس چرا اختلاف کردند؟». در این آیه پاسخ داده مى شود که خداوند میان دو گروه اختلاف کننده، داورى خواهد کرد.
۵ - اختلافات دینى بنى اسراییل، اختلافاتى ادامه دار بود. (هدًى لبنى إسرءیل ... فیما کانوا فیه یختلفون)
۶ - گروه هایى از بنى اسراییل هدایت نپذیرفتند و در برابر پیشوایان الهى، تسلیم نشدند. (إنّ ربّک هو یفصل بینهم یوم القیمة فیما کانوا فیه یختلفون) بنابراین که مرجع ضمیر در «بینهم» بنى اسراییل باشد و «کانوا فیه یختلفون» اشاره به اختلافات دیرینه آنان داشته باشد - که حتى با آمدن پیشوایان الهى، خاتمه نیافته است - نکته یاد شده به دست مى آید.
۷ - رهبران دینى، باید همواره به وظیفه خود (هدایت مردم) بپردازند و از تلاش دلسرد نشوند. (إنّ ربّک هو یفصل بینهم یوم القیمة فیما کانوا فیه یختلفون) طرح حل اختلافات در قیامت، پس از بیان گزینش رهبران دینى براى بنى اسراییل، احتمال دارد به منظور این باشد که به رهبران گوشزد کند که اختلافات، امرى مستمر بوده و در قیامت حل خواهد شد. بنابراین، رهبران، باید کار رهبرى خود را انجام دهند و از انجام دادن آن غافل نشوند.
۸ - اختلاف هاى دینى، در دنیا ادامه دارد و حل شدنى نیست. (إنّ ربّک هو یفصل بینهم یوم القیمة فیما کانوا فیه یختلفون) این که مى گوید: «خدا در قیامت اختلافات دامنه دار را حل و فصل خواهد کرد» - به خصوص با توجه به ذکر این نکته که پیشوایان دینى، منصوب شدند تا مردم را هدایت کنند - نشان دهنده این واقعیت است که اختلاف هاى یاد شده، در دنیا حل شدنى نیست.
۹ - قیامت، روز پایان اختلافات و حل شدن نهایى آنها است. (إنّ ربّک هو یفصل بینهم یوم القیمة فیما کانوا فیه یختلفون)
۱۰ - منکران نبوت پیامبراکرم(ص)، از سوى خداوند تهدید شده اند. (إنّ ربّک هو یفصل بینهم یوم القیمة) به قرینه خطاب «ربّک» احتمال دارد مرجع ضمیر در «بینهم» مشرکان و کافرانى باشند که نبوت پیامبر(ص) را قبول نداشتند و خداوند، با این بیان درصدد تهدید آنها است.
موضوعات مرتبط
- اختلاف: تداوم اختلاف دینى ۸
- انسان: حل اختلاف انسان ها ۳
- بنى اسرائیل: اختلاف دینى بنى اسرائیل ۴، ۵; تاریخ بنى اسرائیل ۴، ۵، ۶; رهبران دینى بنى اسرائیل ۶; هدایت ناپذیران بنى اسرائیل ۶
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۳; تهدیدهاى خدا ۱۰; قضاوت اخروى خدا ۱
- رهبران دینى: مسؤولیت رهبران دینى ۷; هدایتگرى رهبران دینى ۷
- فرقه هاى مذهبى: فرقه هاى مذهبى در قیامت ۱
- قیامت: حل اختلاف در قیامت ۹; ویژگیهاى قیامت ۹
- لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۲
- محمد(ص): تهدید مکذبان محمد(ص) ۱۰; مقامات محمد(ص) ۲
منابع
