نتایج جستجو

مسير حق ياباطل قرار دهدلذا فرموده: [شمس:10-9]. ايضا در [قيامه:2]. كه ظاهرا وجدان و درك آدمى مراد است و نيز در آياتى نظير [نازعات:40]. همين معنى به نظر مى‏آيد

آیات شامل این کلمه «تَجِدَ» از مادّه «وجدان» به معناى «یافتن» ضد فقدان و نابودى است. وجد (۱۰۷ بار) وَ اللّه مِن فَلَن لا لَن لِسُنّة مَن لَه يُضْلِل تَبْدِيلا

مؤمنان: مسؤولیّت مؤمنان ۲، ۵ نظام اخلاقى: ۱۴ نیّت: نقش نیّت ۶ وجدان: ارزش وجدان ۹ ; قضاوت وجدان ۷، ۸ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌۱، ص ۱۱۱. محمدباقر

موجودات: بی نظیرى خالق موجودات ۲; خالق موجودات ۱; عبرت از موجودات ۶ وجدان: نقش وجدان ۷ هوشیارى: آثار هوشیارى ۵; زمینه هوشیارى ۷; ناهماهنگى هوشیارى با شرک

علم: ۴، ۵، ۸ عمل: علم و عمل ۴، ۵، ۸ قلب: ۱ کافران: ولایت کافران ۶، ۱۳ وجدان: وجدان مذهبى ۱۲

اصرار بر عصیان ۱۲ عمل: عمل ناپسند ۹، ۱۲ کفران: کفران نعمت ۶، ۸، ۹ وجدان: قضاوت وجدان ۱۱

افترا: کیفر افترا ۱۲ امانتدارى: آثار امانتدارى ۳ انسان: فرجام انسان ۱۳، ۱۴ ; وجدان انسان ۱۰ انگیزش:۱۰ تربیت: روش تربیت ۱۰ جامعه: گروههاى اجتماعى ۱ جنگ: فرار

در ذيل برخى آيات گذشته) آيه ۱ - ۶ آيه و ترجمه تفسير: نكته ها: ۱ - ((محكمه وجدان )) يا ((قيامت صغرى )) ۲ - نامهاى قيامت در قرآن مجيد لا أُقْسِمُ بِيَوْمِ

کشتن برادرش را در نظرش آراست و او را مصمّم به کشتن کرد، و (عاقبت به ندای وجدان گوش فرا نداد و) او را کشت! و از زیانکاران شد (و هم ایمان خود را و هم برادرش

باشم و جسد برادرم را دفن کنم؟!» و سرانجام (از ترس رسوایی، و بر اثر فشار وجدان، از کار خود) پشیمان شد. سپس خداوند زاغى را برانگيخت كه زمين را [به جستجو]

چیزی، یعنی کسب آزادی برای انجام گناهان، و گریز از مسؤولیّتها، و اقناع کاذب وجدان است. وگرنه کسی برای نفی مبدأ و معاد، ادلّه و براهینی در دست ندارد، و از درون

است هيچ يك از اين اقوال براى من قانع كننده نيست خود نيز چيزى كه آرام كننده وجدان باشد نمى‏دانم. در بعضى آيات هست كه خدا به شما از آسمان و زمين روزى مى‏دهد

المجامع) به نظر من احتمال اول قوى است. كه ذيل آيه مطلب را روشن مى‏كند و قيد عدم وجدان آب در سفر نيز ذيل معلوم مى‏شود. فِي وَ إِن ذٰلِک لِأُولِي لَکُم نُسْقِيکُم

المجامع) به نظر من احتمال اول قوى است. كه ذيل آيه مطلب را روشن مى‏كند و قيد عدم وجدان آب در سفر نيز ذيل معلوم مى‏شود. وَ الْمُؤْمِنِين يَا أَيْدِي أُولِي الْأَبْصَار

به روز قیامت سوگند ندارم! و نه سوگند به نفس لوامه [:وجدان بیدار و ملامتگر]. آیا انسان می‌پندارد که هرگز استخوان‌هایش را جمع نخواهیم کرد؟! آری‌! قادریم

نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهاداً ... 2- انسان در دادگاه عقل و وجدان خدا پرست است و مى‌توان از وجدان او درباره قدرت الهى سوال كرد. «أَ لَمْ نَجْعَلِ» 3- از قدرت

در ذيل برخى آيات گذشته) آيه ۱ - ۶ آيه و ترجمه تفسير: نكته ها: ۱ - ((محكمه وجدان )) يا ((قيامت صغرى )) ۲ - نامهاى قيامت در قرآن مجيد لا أُقْسِمُ بِيَوْمِ

درک و) فهم کنند، و گوشهائی داشته باشند که بدانها (اخبار جبّاران، و ندای وجدان، و فرمان یزدان را) بشنوند؟ چرا که این چشمها نیستند که کور می‌گردند، و بلکه

است (چگونه خویشتن را از هدایت کتابهای یزدان و راهنمائی خرد و فطرت و ندای وجدان به دور داشته‌اند و) به بتان و شیطان ایمان می‌آورند (و به دنبال اوهام و خرافات

آنان دوزخيانند و در آن جاودانند آری! هر کس مرتکب گناه شود، و گناه (احساس و وجدان و سراسر وجود) او را احاطه کند، این چنین افرادی یاران آتش بوده و جاودانه در

تكوينى هدايت تكوينى و عمومى آن است كه خداوند به وسيله عقل و فهم و فكر و وجدان و غرائز كه در وجود انسان و حيوانات نهاده آنها را به راههاى زندگى و تدبير

امنيّت انسان را مغرور مى‌كند، هشدار لازم است. «لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ» 10- وجدان انسان آگاه است؛ حتى در مواردى كه عذر و بهانه مى‌آورد خود مى‌داند كه چه كاره

نه دستورات الهى را به رسميّت مى‌شناسد، نه استدلال مى‌پذيرد و نه به نداى وجدان و ناله مظلومان گوش مى‌دهد. مراد از عبدى كه نماز مى‌خواند «عَبْداً إِذا صَلَّى»

آیات شامل این کلمه وجد (۱۰۷ بار) وَجد - جِدَة وُجْد - وُجُود - وِجْدان به معنى پيداكردن، رسيدن، دست يافتن وغيره است. آن درخدا چنانكه راغب گفته به معنى

اثر خواهد كرد. 8. امر و نهى، وجدان انسان را آرام مى‌كند، انسان با خود مى‌گويد كه من به وظيفه‌ام، عمل كردم، اين آرامش وجدان با ارزش است، گرچه ديگران گوش

مى‌كند. «أَ لا تَتَّقُونَ أَ تَدْعُونَ بَعْلًا» 5- مقايسه ميان بت و خدا، هر وجدان خفته‌اى را بيدار مى‌كند. «أَ تَدْعُونَ بَعْلًا وَ تَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخالِقِينَ»

محذوف در «يُدْخِلَنا» كلمه «الجنة» باشد) 6- يكى از راه‌هاى كمال، بازگشت به وجدان خويش وسؤال از خود است. وَ ما لَنا ... فَأَثابَهُمُ اللَّهُ بِما قالُوا در

كه غير را شريك او سازند، يعنى دليل كفران نعمت، شرك آنهاست. تنبيه: عقل و وجدان هر ذى شعورى حاكم‌ست به آنكه شكر و سپاسدارى منعم واجب است و كفران و ناسپاسى

عدالت است. «أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ» 4- عدالت را هر وجدان و فطرت سالمى مى‌پسندد. «أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ» 5-

او و به پيروى از او انجام مى‌دهند، به عهده دارد. «قَدَّمَ وَ أَخَّرَ» 5- وجدان انسان بهترين شاهد عليه او در دادگاه قيامت است. «بَلِ الْإِنْسانُ عَلى‌ نَفْسِهِ

أَ أَنْتُمْ‌ ... 5- در تبليغ و مجادله، با استفاده از شيوه سؤال و پرسش، وجدان مخاطبان را بيدار و به يارى فراخوانيم. أَ فَرَأَيْتُمْ‌ ... أَ أَنْتُمْ‌

عدالت است. «أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ» 4- عدالت را هر وجدان و فطرت سالمى مى‌پسندد. «أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ» 5-

عدالت است. «أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ» 4- عدالت را هر وجدان و فطرت سالمى مى‌پسندد. «أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ» 5-

بنا به فرمايش مخبر صادق، مكافات هر عمل بدى، مرجعش به خود نفس است. پس عقل و وجدان حكم مى‌كند به اينكه انسان عاقل‌ تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 566 حتى المقدور

طبق مقررات و قانون منطقه كنعان ونظر حضرت يعقوب اظهار نظر خواهند كرد. 1- وجدان مجرم را براى تعيين كيفرش، به قضاوت بخوانيد. فَما جَزاؤُهُ‌ ... قالُوا فَما

توجّه مسيحيان است. 1- كسانى كه در برابر آفريدگار خود بندگى نكنند در دادگاه وجدان محكومند. «وَ ما لِيَ لا أَعْبُدُ» 2- يكى از راه‌هاى دعوت ديگران، بيان اعتقادات

امنيّت انسان را مغرور مى‌كند، هشدار لازم است. «لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ» 10- وجدان انسان آگاه است؛ حتى در مواردى كه عذر و بهانه مى‌آورد خود مى‌داند كه چه كاره

باطل را در لباس حقّ مطرح سازيم. «لا تَلْبِسُوا الْحَقَّ، لا تكتموا الحق» 2- وجدان وفطرت، بهترين گواه بر حقّ پوشى انسان است. «وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ»* وَ لا

4- اگر كسى مسئوليّتى را بپذيرد و خوب انجام ندهد، سرمايه، شخصيّت، آبرو و وجدان خود را در معرض خطر قرار داده و زيانكار خواهد بود. «لَخاسِرُونَ» 5- ظاهر فريبى

یعمل سوءاً ... ثم یستغفر اللّه یجداللّه غفوراً رحیماً) کلمه «یجد»، از مصدر وجدان به معناى دریافتن و احساس کردن است; یعنى در وجود خود رحمت و مغفرت الهى را

آيات قرآن. بيان: تشبيه بليغى فرموده براى فهم مطلب به دو عنوان: 1- عقل و وجدان حكم نمايد به اينكه نابينا و بينا مساوى نيستند، همچنين كافرى كه كور است از

در حسابرسى اعمال (و کفى باللّه حسیبا) ۱۷- اعتقاد به حسابرسى دقیق خداوند (وجدان دینى)، پشتوانه رعایت حقوق دیگران (و کفى باللّه حسیبا) ۱۸- هشدار خداوند به

اینجا نیز آن را تعقیب می‌کند، و از دو راه مختلف (راه استدلال و برهان- و راه وجدان و درون) در این موضوع وارد بحث می‌شود. نخست به توحید استدلالی اشاره کرده،

مراد از «نُطْفَةٍ أَمْشاجٍ»، اختلاط نطفه مرد با زن است. «3» براى بيدار كردن وجدان خفته، گاهى مسائل قطعى در قالب سؤال مطرح مى‌شود. چنانكه مادر از فرزند خود

نه دستورات الهى را به رسميّت مى‌شناسد، نه استدلال مى‌پذيرد و نه به نداى وجدان و ناله مظلومان گوش مى‌دهد. مراد از عبدى كه نماز مى‌خواند «عَبْداً إِذا صَلَّى»

نه دستورات الهى را به رسميّت مى‌شناسد، نه استدلال مى‌پذيرد و نه به نداى وجدان و ناله مظلومان گوش مى‌دهد. مراد از عبدى كه نماز مى‌خواند «عَبْداً إِذا صَلَّى»

نه دستورات الهى را به رسميّت مى‌شناسد، نه استدلال مى‌پذيرد و نه به نداى وجدان و ناله مظلومان گوش مى‌دهد. مراد از عبدى كه نماز مى‌خواند «عَبْداً إِذا صَلَّى»

نه دستورات الهى را به رسميّت مى‌شناسد، نه استدلال مى‌پذيرد و نه به نداى وجدان و ناله مظلومان گوش مى‌دهد. مراد از عبدى كه نماز مى‌خواند «عَبْداً إِذا صَلَّى»

نه دستورات الهى را به رسميّت مى‌شناسد، نه استدلال مى‌پذيرد و نه به نداى وجدان و ناله مظلومان گوش مى‌دهد. مراد از عبدى كه نماز مى‌خواند «عَبْداً إِذا صَلَّى»

نه دستورات الهى را به رسميّت مى‌شناسد، نه استدلال مى‌پذيرد و نه به نداى وجدان و ناله مظلومان گوش مى‌دهد. مراد از عبدى كه نماز مى‌خواند «عَبْداً إِذا صَلَّى»

نه دستورات الهى را به رسميّت مى‌شناسد، نه استدلال مى‌پذيرد و نه به نداى وجدان و ناله مظلومان گوش مى‌دهد. مراد از عبدى كه نماز مى‌خواند «عَبْداً إِذا صَلَّى»

الْفَرِيقَيْنِ كَالْأَعْمى‌ ... وَ الْبَصِيرِ 2- در تبليغ، با شيوه‌ى سؤال، وجدان افراد را به قضاوت بطلبيم. «هَلْ يَسْتَوِيانِ» مَثَلُ الْفَرِيقَيْنِ كَالْأَعْمى‌

امنيّت انسان را مغرور مى‌كند، هشدار لازم است. «لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ» 10- وجدان انسان آگاه است؛ حتى در مواردى كه عذر و بهانه مى‌آورد خود مى‌داند كه چه كاره

امنيّت انسان را مغرور مى‌كند، هشدار لازم است. «لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ» 10- وجدان انسان آگاه است؛ حتى در مواردى كه عذر و بهانه مى‌آورد خود مى‌داند كه چه كاره

پيامبر و امّت او آموزش مى‌دهد. «قُلْ يا أَيُّهَا الَّذِينَ هادُوا» 2- با منطق وجدان، شبهات و برداشت‌هاى پوچ را پاسخ دهيد. «إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِياءُ

مردمان، لا يَشْكُرُونَ‌: شكر گزارى و سپاسدارى منعم ننمايند؛ و حال آنكه عقل و وجدان حاكم است به اينكه حق شناسى و سپاس گزارى منعم، واجب، و ناسپاسى و حق ناشناسى

ديگر درآمدهاى دولتى، موارد ذيل است: 1. افراد، با اراده و انتخاب و بر اساس وجدان دينى مى‌پردازند. 2. بدون ترس و با قصد قربت مى‌پردازند. 3. پرداخت‌هاى مالى

امنيّت انسان را مغرور مى‌كند، هشدار لازم است. «لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ» 10- وجدان انسان آگاه است؛ حتى در مواردى كه عذر و بهانه مى‌آورد خود مى‌داند كه چه كاره

هستى و نمونه‌هايى از سرنوشت شوم كسانى كه تكذيب مى‌كردند، بيان شد. اين آيات، وجدان و عقل مردم را مخاطب قرار داده كه مگر ما در آفرينش اول عاجز جلد 9 - صفحه 216

حافظ جان و مال مردم باشد، و امر به معروف و نهی از منکر کند، و از سوی دیگر وجدان انسانی او اجازه نمی‌داد در برابر چنین کار خلافی سکوت اختیار کند تعهدی را

كسى كه مشورت از او شود بايد امين باشد «2». مطلب سوم: اين مطلب مسلم و عقل و وجدان منصف حاكم است‌ به آنكه پس از آمدن شريعت جامع كافى وافى كه تمام جزئيات ممكن

نعمت. تبصره: آيه شريفه آگاهى است از ناسپاسى و حق‌ناشناسى آدمى، و حال آنكه وجدان و عقل حكم نمايد به شكران نعمت و كفران را به مذمت. بنابراين روا نباشد از منعم

مَنْ يُرْسِلُ» 2- حركت بادها با تدبير اوست. «يُرْسِلُ الرِّياحَ» 3- اگر وجدان خود را قاضى كنيم، در مى‌يابيم كه جز او خدايى نيست. «أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ»

بايد به خود فرد گفته شود. «يا أَبَتِ» 6- در نهى از منكر، با ايجاد سؤال، وجدان افراد را به قضاوت گيريم. «لِمَ تَعْبُدُ» 7- در نهى از منكر، از منكرهاى اعتقادى

«يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها» «4» در قيامت زمين اخبار خود را بازگو مى‌كند و: وجدان. «اقْرَأْ كِتابَكَ كَفى‌ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيباً» «5» نامه‌ى

لِلْمُكَذِّبِينَ أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ» 2- با طرح تاريخ گذشتگان، وجدان‌هاى خفته را بيدار كنيد. «أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ» 3- تكذيب دين سابقه

لِلْمُكَذِّبِينَ أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ» 2- با طرح تاريخ گذشتگان، وجدان‌هاى خفته را بيدار كنيد. «أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ» 3- تكذيب دين سابقه

شناخت منافقين در هر جامعه ۳ وسعت معنى نفاق ۴ كارشكنى هاى منافقان ۵ فريب دادن وجدان ۶ تجارت پر زيان «15» اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ يَمُدُّهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ

نرسد. ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۱ صفحه ۲۲۴ و اين حرف به دليل وجدان مردود است ، چون ما با وجدان خود اين معنا را درك مى كنيم كه در اعمال خير و شر هيچ سببى كه

لِلْمُكَذِّبِينَ أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ» 2- با طرح تاريخ گذشتگان، وجدان‌هاى خفته را بيدار كنيد. «أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ» 3- تكذيب دين سابقه

بار دیگر در تاریکی وحشتزا سرگردان می‌شوند. این نور مختصر، یا اشاره به فروغ وجدان و فطرت توحیدی است و یا اشاره به ایمان نخستین آنهاست که بعدا بر اثر تقلیدهای

هذِهِ التَّماثِيلُ» 8- يكى از شيوه‌هاى موفّق در نهى از منكر، مخاطب قرار دادن وجدان‌هاست. «ما هذِهِ التَّماثِيلُ» 9- باطل‌ها و منكرات را تحقير كنيم. «ما هذِهِ

همه آنها، جز بزرگشان را كاملًا خرد كرد تا شايد آنها به سراغ آن بيايند (و وجدان‌هاى خفته‌ى آنها بيدار شود). فَجَعَلَهُمْ جُذاذاً إِلاَّ كَبِيراً لَهُمْ لَعَلَّهُمْ

مشكلات، وسيله‌ى توجّه به خدا و پيدايش حالت روحى و معنوى و آماده نمودن دل و وجدان انسان است. مانند زنان باردار كه چون از تقدير الهى بى‌خبرند دائم در اضطراب

مادر همراه با مهر مادرى، مادرى كه بيست و چهار ساعته در خدمت او بود. آيا هيچ وجدان بيدارى اجازه مى‌دهد كه بعد از رسيدن به آن همه نعمت، قدرت و آگاهى، سرسپرده‌ى

خود نمى‌پسنديم، براى ديگران هم نپسنديم. هَلْ لَكُمْ‌ ... مِنْ شُرَكاءَ 3- وجدان خود را قاضى كنيد و بيانديشيد؛ شما كه انسان‌هاى مشابه امّا زيردست خود را شريك

اراده‌ى الهى صورت مى‌گيرد، اين گرفتارى‌ها به خداوند نسبت داده مى‌شود. 1- وجدان‌ها را با طرح سؤال بيدار كنيد. قُلْ مَنْ‌ ... يَعْصِمُكُمْ مِنَ اللَّهِ‌ 2-

«فَتَقْعُدَ مَذْمُوماً مَخْذُولًا» 3- مشرك، مورد نكوهش خدا، فرشتگان، مؤمنين، وجدان‌هاى بيدار و خردمندان جهان است. «مَذْمُوماً مَخْذُولًا» زيرا نامى از مذمّت

یَأْخُذُونَ عَرَضَ هذَا الْأَدْنی). سپس اضافه می‌کند: هنگامی که آنها در کشمکش وجدان از یک سو، و منافع مادی از سوی دیگر قرار می‌گیرند، دست به دامن امیدهای کاذب

مدارى است كه براى ما مفيد باشد. «1» 1- با طرح سؤال در مورد مبدأ هستى، هم وجدان‌ها را بيدار كنيم و هم ميزان ايمان و عقيده‌ى مردم را بهتر بشناسيم. «وَ لَئِنْ

يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ» 3- در قيامت، وجدان‌ها بيدار مى‌شوند. «إِنْ كُنَّا لَفِي ضَلالٍ» 4- هركس وهر چيز را در كنار خدا

مى‌دهد. «لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ‌- نَعْبُدُ أَصْناماً» 10- در شيوه‌ى تبليغ، وجدان‌ها را با سؤال بيدار كنيد. «ما تَعْبُدُونَ» (با آنكه ابراهيم عليه السلام مى‌ديد

بُهت و حيرت است. «شاخِصَةٌ أَبْصارُ الَّذِينَ» 5- قيامت، روز بيدارى و تأسف وجدان‌هاى خفته است. «يا وَيْلَنا» 6- غفلت از قيامت، از نشانه‌هاى بارز كفر و كافران

كرده است ». و چگونه چنين مقاماتى رفيع و درجاتى عالى جز براى انسانى كه صاحب وجدان پاك و منزّه در اركان ، و صالح در اعمال و مستقيم در احوال ميسر مى شود؟ و اما

و آله مأمور به گفتگو با مخالفان بود. «قُلْ» جلد 7 - صفحه 508 2- با سؤال، وجدان‌ها را بيدار كنيد. «أَ رَأَيْتُمْ‌- أَرُونِي ما ذا خَلَقُوا» 3- اسلام دين

است تمام عيار، و در عين حال ساده و همه كس فهم، و هر انسانى كه با فطرت و وجدان خود بفهمد كه اين عالم مشهود و محسوس، حقيقت و واقعيتى داشته، و آن طور كه سوفسطائيان

نيست ، و اتفاقا اخبار بسيارى است كه شايد به حد تواتر هم برسد، ليكن به شهادت وجدان و ضرورت اين اخبار دلالت بر يكسان بودن در همه جهات ندارد. پس ناگزير بايد بپذيريد

برگرداند. «يَبْدَؤُا- يُعِيدُهُ» 2- معاد، جسمانى است. «يُعِيدُهُ» 3- با سؤال، وجدان‌ها را بيدار كنيد. «أَمَّنْ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ‌- مَنْ يَرْزُقُكُمْ‌- أَ إِلهٌ»

19. «3». اعراف، 156. جلد 5 - صفحه 176 6- عذاب‌هاى دنيوى، بيدارباشى براى وجدان‌هاى خفته و دلهاى غافل است. أُحِيطَ بِثَمَرِهِ‌ ... يَقُولُ يا لَيْتَنِي‌

طريق وحى و كتب آسمانى و ارسال پيامبران و اوصياى آنها، و همچنين درك عقل و وجدان صورت گرفته است ، اما پيمودن راه در تمام مراحل بر عهده خود انسان است . البته

جا ارزش نيست. «أَراكَ وَ قَوْمَكَ فِي ضَلالٍ» 6- بت‌پرستى، انحرافى است كه وجدان‌هاى سالم و عقل، از آن انتقاد مى‌كنند. أَ تَتَّخِذُ أَصْناماً ... ضَلالٍ مُبِينٍ‌

حقيقتى را حتى از خودش كتمان كند و بر وجدان و فطرت خويش سرپوش ‍ بگذارد، تا به آرامش كاذبى دست يابد. مسئله فريب وجدان و مخفى كردن حقائق از خويش از مسائل قابل

بر او دلالت دارد و اين دلالت يقينى است ، كه وجدان اهل يقين آن را درك مى كند، اهل يقينى كه جز با برهان و وجدان سر و كارى ندارند. حال اگر بگويى فرعون از موسى

آيات گذشته مطرح بود عنوان ميكند، اين دليل نيز به صورت سؤ ال و جواب است تا وجدان خفته آنها را از اين طريق بيدار سازد، و از پاسخى كه از درونشان ميجوشد به اشتباه

شناخت منافقين در هر جامعه ۳ وسعت معنى نفاق ۴ كارشكنى هاى منافقان ۵ فريب دادن وجدان ۶ تجارت پر زيان «9» يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ ما يَخْدَعُونَ

پاداشى براى نيكوكاران باشد در غفلتند، و وقتى انبيا ايشان را به شنيدن نداى وجدان و عقل دعوت نموده متوجهشان مى كنند، آن وقت اعراض مى نمايند، و گوش خود گرفته

حيله ها يا پوشيدن چهره زشت باطنى خود در افكار عمومى است ، و يا فريب دادن وجدان و كسب آرامش كاذب درونى . درست است كه ماهى گرفتن از دريا براى ساحل نشينان

خير و شر هدايت كرديم . و به تعبير ديگر: خداوند آنچنان قدرت تشخيص و عقل و وجدان بيدار، به او داده كه فجور و تقوى را از طريق عقل و فطرت در مى يابد. و لذا

داند كه الوهيت و ربوبيت منحصر در او است و مساءله نبوت و معاد و غير آن را به وجدان خود درك مى كند، پس اين كليات ودائعى است كه در فطرت هر انسانى سپرده شده ،

كنند. نه خدا را بنده اند، نه احكام او را به رسميت مى شناسند، نه به نداى وجدان گوش فرا مى دهند، و نه حق و عدالت را رعايت مى كنند. انسان و هيچ مخلوق ديگر