لقمان ٢٩
ترجمه
| لقمان ٢٨ | آیه ٢٩ | لقمان ٣٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یُولِجُ الَّیْلَ فِی ...»: (نگا: آل‌عمران / ). «أَجَلٍ مُّسَمّیً»: مدّت محدود و معیّن که پایان این جهان و فرارسیدن آن جهان است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ سَخَّرَ لَکُمُ الشَّمْسَ وَ... (۶)
أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَ اللَّهَ... (۱) اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ... (۲)
تفسیر
- آيات ۲۰ - ۳۴، سوره لقمان
- معناى اينكه فرمود: ((سخر لكم ما فى السموات و ما فى الارض ))
- نكوهش از مجادله بدون علم و از روى تقليد درباره خدا
- احتجاج بر وحدانيت خداى تعالى در الوهيت و ربوبيت ، از طريق انحصار ملك حقيقى در او، وغنى و حميد على الاطلاق بودنش جل و علا
- افاده كثرت و وستعت خلق و تدبير خداى تعالى
- بيان امكان معاد در برابر استبعاد مشركين
- اعتراض به آينه شريفه و پاسخ به آن
- استشهاد براى علم خدا به اعمال بندگان به تدبير جارى در نظام شب و روز
- معناى ((حق )) بودن خداى تعالى و ((على )) و ((كبير)) بودن او عزاسمه
- معناى جمله : ((و لا يغرنكم بالله الغرور))
- بيان اينكه خداوند عالم به هر كوچك و بزرگ است
- بحث روايتى
- وصف دنيا از زبان اميرالمؤ منين (عليه السلام ) در جواب مردى كه از دنيا بدگويى مىكرد
- چند روايت در مورد انحصار علم به چند چيز در خداى تعالى درذيل آيه : ((ان الله عنده علم الساعة و...))
نکات آیه
۱ - نوسان مدام شب و روز در طول سال، نشانه اى از قدرت خداوند است. (ألم تر أنّ اللّه یولج الّیل فى النهار) «ولج» ریشه «یولج» به معناى «دخول» است (مفردات راغب) و داخل شدن شب در روز، به معناى کاسته شدن از مدت روز است و داخل شدن روز در شب نیز، کم شدن از مدت شب است. لازم به ذکر است که فعل مضارع «یولج» دلالت بر استمرار دارد.
۲ - بى توجّهى به آیه خداوند بودن نوسان شب و روز و قانون مند بودن خورشید و ماه، مورد سرزنش خداوند است. (ألم تر أنّ اللّه یولج الّیل فى النهار و یولج النهار فى الّیل) «ألم تر» در آیه، استفهام انکارى بوده و نکته یاد شده را مى رساند.
۳ - تبدیل شدن تدریجى قسمتى از روز و شب به هم، به قدرت خدا است. (یولج الّیل فى النهار و یولج النهار فى الّیل) «یولج...» به معناى افزوده شدن بخشى از شب به روز و برعکس آمده است (مفردات راغب).
۴ - گردش شب و روز به قدرت خداوند، دلیل توان مندى او بر آسان زنده کردن مجدد انسان ها پس از مرگ است. (ما خلقکم و لابعثکم إلاّ کنفس وحدة ... ألم تر أنّ اللّه یولج الّیل فى النهار)
۵ - جریان مستمر و دقیق و حساب شده خورشید و ماه، به تدبیر الهى است. (و سخّر الشمس و القمر کلّ یجرى إلى أجل مسمًّى)
۶ - خورشید و ماه، مقهور و مسخر (تحت فرمان) خداوندند. (و سخّر الشمس و القمر)
۷ - خداوند، فراخوان انسان ها به مطالعه در اَسرار طبیعت، به منظور شناخت آفریدگار (ألم تر أنّ اللّه یولج الّیل ... و سخّر الشمس و القمر)
۸ - پیامبر(ص)، پیش گام فهمِ معارف عمیق عالَم است. (ألم تر أنّ اللّه یولج الّیل فى النهار) خطاب «ألم تر» اگر چه به پیامبر(ص) است، اما به قرینه «بما تعملون» حکم اختصاص به او ندارد. مخاطب قرار دادن آن حضرت، مى تواند به خاطر نکته یاد شده باشد.
۹ - مسخّر و رام بودن ماه و خورشید، از آیه هاى خداوند است. (ألم تر أنّ اللّه ... و سخّر الشمس و القمر)
۱۰ - نظام روز و شب و جریان خورشید و ماه، داراى طرحى مشخص - و نه پدیده اى تصادفى - است. (یولج الّیل ... و سخّر الشمس و القمر کلّ یجرى إلى أجل مسمًّى)
۱۱ - جریان خورشید و ماه، داراى پایانى حتمى و مشخص - و نه ابدى و نامعلوم - است. (و سخّر الشمس و القمر کلّ یجرى إلى أجل مسمًّى)
۱۲ - توجه دادن مردم به امور محسوس و قابل مشاهده از عالم طبیعت، از روش هاى هدایتى قرآن کریم است. (ألم تر أنّ اللّه یولج الّیل فى النهار ... و سخّر الشمس و القمر)
۱۳ - نظام جهانِ محسوس، پایان پذیر است. (کلّ یجرى إلى أجل مسمًّى) احتمال دارد مراد از «أجل مسمّى» بر پایى قیامت و شروع عالمى دیگر غیر از عالم کنونى باشد. لازم به ذکر است که پایان داشتن جریان خورشید و ماه، مى تواند اشاره به پایان عالم باشد; چه این که برنامه خورشید و ماه، تابع برنامه کلّ عالم است و به پایان رسیدن آن دو، به معناى پایان عالم کنونى است.
۱۴ - خداوند، به همه اَعمال انسان ها، آگاهى دارد. (و أنّ اللّه بما تعملون خبیر)
۱۵ - عمل عوامل طبیعى، عمل خدا است. (أنّ اللّه یولج الّیل فى النهار ... کلّ یجرى إلى أجل مسمًّى)
۱۶ - مرحله به پایان رسیدن جریان خورشید و ماه، قابل مشاهده و رؤیت براى پیامبر(ص) بود.* (ألم تر أنّ اللّه ... و سخّر الشمس و القمر کلّ یجرى إلى أجل مسمًّى) برداشت بالا، مبتنى بر این نکته است که خطاب «ألم تر» اختصاص به پیامبر(ص) داشته باشد و «کلّ یجرى...» حال براى «الشمس و القمر» باشد.
۱۷ - خورشید و ماه، در مدار سالانه معینى است که با آن، سال شمسى و قمرى به وجود مى آید.* (و سخّر الشمس و القمر کلّ یجرى إلى أجل مسمًّى) احتمال دارد مراد از «أجل مسمّى» به قرینه «ألم تر» آخر سال شمسى و قمرى باشد که خورشید، از نقطه فلکى برج فرضى، در آغاز سال شروع مى کند و در پایان یک سال، به آن نقطه مى رسد و ماه نیز از نقطه اى شروع مى کند و به همان مدار در طول یک سال مى رسد.
۱۸ - خداوند، «خبیر» (آگاه کامل) است. (و أنّ اللّه ... خبیر)
۱۹ - لازم است که انسان، به نظارت دقیق خداوند بر اَعمال او، توجه داشته باشد. (ألم تر أنّ اللّه ... و أنّ اللّه بما تعملون خبیر)
۲۰ - توجه ژرف به گردش شب و روز و رام بودن و در مدار مشخص بودن خورشید و ماه، انسان را به قابل فهم بودن آگاهى خداوند از اَعمال انسان ها، رهنمون مى کند. (ألم تر ... و أنّ اللّه بما تعملون خبیر) «أنّ اللّه بما...» عطف بر «أنّ اللّه یولج...» است. بنابراین، ارتباط «أنّ اللّه...» با فراز قبلى هم روشن مى شود و آن این است که هر کس چنان ساخت و سازى را ببیند، خواهد فهمید که خداوند، به کردار انسان ها آگاه است.
موضوعات مرتبط
- آفرینش: فرجام آفرینش ۱۳; فهم معارف آفرینش ۸; محدودیت عمر آفرینش ۱۳
- آیات خدا :۷، ۲۰ آیات آفاقى ۹
- اسماء و صفات: خبیر ۱۸
- انسان: عمل انسان ۱۴، ۲۰; مسؤولیت انسان ۱۹
- خدا: افعال خدا ۱۵; تدبیر خدا ۵; دلایل خدا شناسى ۷، ۲۰; سرزنشهاى خدا ۲; علم خدا ۱۴، ۲۰; قدرت خدا ۳; نشانه هاى قدرت خدا ۱، ۴
- خورشید: انقیاد خورشید ۶; تسخیر خورشید ۹، ۲۰; فرجام گردش خورشید ۱۱; فرجام خورشید ۱۶; قانونمندى خورشید ۲; قانونمندى گردش خورشید ۱۰; گردش خورشید ۵، ۱۷
- ذکر: ذکر نظارت خدا ۱۹
- روز: تفاوت روز ۱، ۲، ۳; گردش روز ۴، ۱۰، ۲۰
- سال: پیدایش سال شمسى ۱۷; پیدایش سال قمرى ۱۷
- شب: تفاوت شب ۱، ۲، ۳; گردش شب ۴، ۱۰، ۲۰
- طبیعت: آثار مطالعه طبیعت ۷
- عوامل طبیعى: عمل عوامل طبیعى ۱۵
- ماه(گردون): انقیاد ماه(گردون) ۶; تسخیر ماه(گردون) ۹، ۲۰; فرجام گردش ماه(گردون) ۱۱; فرجام ماه(گردون) ۱۶; قانونمندى گردش ماه(گردون) ۱۰; قانونمندى ماه(گردون) ۲; گردش ماه(گردون) ۵، ۱۷
- محمد(ص): پیشگامى محمد(ص) ۸; تواناییهاى محمد(ص) ۱۶
- معاد: سهولت معاد ۴
- هدایت: ارائه نمونه عینى در هدایت ۱۲; روش هدایت ۱۲
