النور ٢٢

وَ لاَ يَأْتَلِ‌ أُولُوا الْفَضْلِ‌ مِنْکُمْ‌ وَ السَّعَةِ أَنْ‌ يُؤْتُوا أُولِي‌ الْقُرْبَى‌ وَ الْمَسَاکِينَ‌ وَ الْمُهَاجِرِينَ‌ فِي‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لاَ تُحِبُّونَ‌ أَنْ‌ يَغْفِرَ اللَّهُ‌ لَکُمْ‌ وَ اللَّهُ‌ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌

ترجمه

آنها که از میان شما دارای برتری (مالی) و وسعت زندگی هستند نباید سوگند یاد کنند که از انفاق نسبت به نزدیکان و مستمندان و مهاجران در راه خدا دریغ نمایند؛ آنها باید عفو کنند و چشم بپوشند؛ آیا دوست نمی‌دارید خداوند شما را ببخشد؟! و خداوند آمرزنده و مهربان است!

|و صاحبان بخشش و توانگران شما نبايد از دادن [مال‌] به خويشاوندان و تهيدستان و مهاجران راه خدا كوتاهى كنند، و بايد عفو كنند و چشم بپوشند. مگر دوست نداريد كه خدا شما را بيامرزد؟ و خدا آمرزنده‌ى مهربان است

و سرمايه‌داران و فراخ‌دولتان شما نبايد از دادن [مال‌] به خويشاوندان و تهيدستان و مهاجران راه خدا دريغ ورزند، و بايد عفو كنند و گذشت نمايند. مگر دوست نداريد كه خدا بر شما ببخشايد؟ و خدا آمرزنده مهربان است.

و نباید صاحبان ثروت و نعمت از شما درباره خویشاوندان خود و در حق مسکینان و مهاجران راه خدا از بخشش و انفاق کوتاهی کنند، باید مؤمنان عفو و صفح پیشه کنند و از بدیها درگذرند، آیا دوست نمی‌دارید که خدا هم در حق شما مغفرت (و احسان) فرماید؟ و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

و از میان شما کسانی که دارندگان ثروت و گشایش مالی هستند، نباید سوگند یاد کنند که از انفاق مال به خویشاوندان و تهی دستان و مهاجرانِ در راه خدا دریغ ورزند، و باید [بدی آنان را که برای شما مؤمنان توانگر سبب خودداری از انفاق شده] عفو کنند و از مجازات درگذرند؛ آیا دوست نمی دارید خدا شما را بیامرزد؟ [اگر دوست دارید، پس شما هم دیگران را مورد عفو و گذشت قرار دهید]؛ و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

توانگران و آنان كه گشايشى در كار آنهاست، نبايد سوگند بخورند كه به خويشاوندان و مسكينان و مهاجران در راه خدا چيزى ندهند. بايد ببخشند و ببخشايند. آيا نمى‌خواهيد كه خدا شما را بيامرزد؟ و خداست آمرزنده مهربان.

و متمکنان و توانگران شما نباید سوگند بخورند که به خویشاوندان و بینوایان و مهاجران [بی‌چیز] در راه خدا بخشش نکنند، و باید که عفو کنند و درگذرند، آیا دوست ندارید که خداوند از شما درگذرد؟ و خدا آمرزگار مهربان است‌

و خداوندان فزونى و فراخى- توانگران و صاحبان نعمت- از شما مبادا سوگند بخورند كه به خويشان و درويشان و هجرت‌كنندگان در راه خدا چيزى ندهند و بايد درگذرند و چشم بپوشند- از بدزبانى و بدرفتارى نيازمندان- آيا دوست نداريد كه خدا شما را بيامرزد؟ و خدا آمرزگار و مهربان است.

کسانی که از شما اهل فضیلت و فراخی نعمتند، نباید سوگند بخورند این که بذل و بخشش خود را از نزدیکان و مستمندان و مهاجران در راه خدا باز می‌گیرند (به علّت این که در ماجرای افک دست داشته و بدان دامن زده‌اند). باید عفو کنند و گذشت نمایند. مگر دوست نمی‌دارید که خداوند شما را بیامرزاد؟ (همان گونه که دوست دارید خدا از لغزشهایتان چشم‌پوشی فرماید، شما نیز اشتباهات دیگران را نادیده بگیرید و به این گونه کارهای خیر ادامه دهید)، و خدا آمرزگار و مهربان است (پس خویشتن را متأدّب و متّصف به آداب و اوصاف آفریدگارتان سازید).

و صاحبان فضیلت از شما، نباید از دادن [:بخشش مالی] به نزدیکترین خویشاوندان و تهیدستان و مهاجران راه خدا دریغ ورزند و باید عفو کنند و همواره گذشت نمایند. مگر دوست ندارید که خدا برای شما بپوشد؟ و خدا بسی پوشنده‌ی رحمتگر بر ویژگان است.

و کوتاهی نکنند توانگران از شما و دارندگان گشایش که بدهند خویشاوندان و بینوایان و هجرت‌کنندگان را در راه خدا و باید عفو کنند و درگذرند آیا نمی‌خواهید (دوست ندارید) که بیامرزد خدا برای شما و خدا است آمرزنده مهربان‌

النور ٢١	آیه ٢٢	النور ٢٣
سوره : سوره النور نزول : ٥ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لا یَأْتَلِ»: سوگند نخورد (نگا: بقره / قصور و کوتاهی نکند (نگا: آل‌عمران / . در صورتی که به معنی قسم باشد، باید حرف (لا) پیش از (یُؤْتُوا) حذف و تقدیر چنین می‌شود: وَ لا یَأْتَلِ. أَن یُؤْتُوا. اگر هم نهی از کوتاهی و ترک احسان باشد، حرف (فی) محذوف و تقدیر چنین است: لا یُقَصِّرُوا فِی أَن یُؤْتُوا. «أُولُوا الْفَضْلِ»: صاحبان فضل و برتری. کسانی که از افزایش تقوا و صلاحیّت برخوردارند. «السَّعَة»: فراخی مال و ثروت. فزونی دارائی. «أَن یُؤْتُوا»: این که نبخشند. در این که ببخشند. «لِیَصْفَحُوا»: باید گذشت و چشم‌پوشی کنند (نگا: بقره / .

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ لاَ تَجْعَلُوا اللَّهَ‌ عُرْضَةً... (۰)

إِنَ‌ الَّذِينَ‌ جَاءُوا بِالْإِفْکِ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۱۱ - ۲۶، سوره نور
• بيان آيات مربوط به داستان افك
• شناخته و رسوا شدن عناصر فاسد، براى مجتمع صالح و اسلامى خير است (لا تحسبو هشرّا لكم ...)
• توبيخ كسانى كه وقتى اتهام دروغ (افك ) را شنيدند آن را رد و تكذيب نكردند و بدون تحقيق و علم آن را شايع ساختند.
• اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود هيچ يك از شما هرگز پاك و تزكيه نمى شد
• كسانى كه زنان مؤ منه محصنه را متهم به زنا مى كنند در دنيا و آخرت لعنت شده و عذابى عظيم دارند.
• معناى اينكه در آخرت مى دانند كه خدا حق مبين است
• روايتى مفصل از ((الدر المنثور)) درباره نزول آيات مربوط افك درباره عائشه
• موارد اشكال در اين روايت و روايات ديگرى كه از طرق عامه در اين باره نازل شده است .
• رواياتى از طرق شيعه كه بنابر آنها داستان افك درباه ماريه قبطيه ، و تهمت زننده عائشه بوده .
• اشكالاتى كه بر اين روايت نيز وارد است
• روايات ديگرى در ذيل آيات مربوط به افك ، قذف و آيه : ((الزانى لا يتكح ...))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، توانگران صدراسلام را از سوگند بر ترک انفاق به خویشاوندان، بینوایان و مهاجران به صرف گناه گذشته آنان، بر حذر داشت. (ولایأتل أُوْلوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا أُوْلى القربى و المسکین و المهجرین) «إیتلاء» (مصدر «یأتلى») مى تواند مشتق از «الو» به معناى «تقصیر و منع» باشد. هم چنین مى تواند از «الیّه» به معناى «حلف» و سوگند خوردن باشد. در صورتى که به معناى «حلف» باشد، «یؤتوا» منفى به «لا»ى محذوف است; یعنى، «لایحلفوا أن لایؤتوا...» درباره شأن نزول آیه شریفه دو نظر وجود دارد: ۱- آیه درباره کسانى نازل شد که پس از ماجراى «افک»، سوگند یاد کردند که از انفاق به گروهى که در این ماجرا دست داشتند خوددارى کنند. ۲- در خصوص ابوبکر نازل شد که او پس از ماجراى «افک»، از انفاق به «مسطح بن اثاثة» - که پسرخاله یا پسر خواهر وى بود - امتناع ورزید.

۲ - سوگند بر ترک نیکى و انفاق به خویشاوندان، مستمندان و مهاجران، به صرف لغزش گذشته آنان، نشانه تأثیر پذیرى از وسوسه شیطان و پیروى از او است. (لاتتّبعوا خطوت الشیطن ... و لایأتل أُوْلوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا أُوْلى القربى و المسکین و المهجرین) جمله «و لایأتل...» مى تواند عطف بر «و لاتتّبعوا خطوات الشیطان...» - از نوع عطف خاص بر عام - باشد که حاکى از اهمیت موضوع مورد بحث خاص است. بر این اساس معنا و پیام آیه چنین خواهد شد: «اى مؤمنان! از گام هاى شیطان، بویژه اگر شما را به ترک انفاق خویشاوندان و ... فرا بخواند پیروى نکنید».

۳ - سوگند بر ترک انفاق به خویشاوندان، بینوایان و مهاجران، به صرف لغزش گذشته آنان، حرام و وفا نکردن به آن جایز است. (و لایأتل أُوْلوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا أُوْلى القربى و المسکین و المهجرین) حرمت در برداشت یاد شده از نهى «لایأتل» استفاده شده است.

۴ - کوتاهى در تأمین نیاز خویشاوندان، بینوایان و مهاجران، به خاطر لغزش هاى گذشته آنان، ممنوع است. (و لایأتل أُوْلوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا أُوْلى القربى و المسکین و المهجرین)

۵ - تأمین نیازمندهاى خویشاوندان، بینوایان و مهاجران، بر اغنیا و ثروتمندان واجب است. (و لایأتل أُوْلوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا أُوْلى القربى و المسکین و المهجرین)

۶ - تأمین نیازمندى هاى مهاجران مسلمان صدراسلام، وظیفه اى الهى بر عهده توانگران بود. (و لایأتل أُولوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا ...المهجرین)

۷ - شهر مدینه در صدراسلام، مأمن و پناهگاه مهاجران مسلمان بود. (و لایأتل أُوْلوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا ... و المهجرین)

۸ - وجود تفاوت در برخوردارى از امکانات مالى و معیشتى در جامعه اسلامى صدراسلام (و لایأتل أُوْلوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا أُوْلى القربى و المسکین و المهجرین)

۹ - دستگیرى از بینوایان و خویشاوندان و مهاجران نیازمند، نشانگر فضیلت و کرامت آدمى است. (و لایأتل أُوْلوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا أُوْلى القربى و المسکین و المهجرین) برداشت براساس این است که مقصود از فضل در «أُوْلوا الفضل» فضیلت معنوى و انسانى باشد.

۱۰ - در انفاق، خویشاوندان نیازمند بر دیگر نیازمندان، اولویت و تقدم دارند. (و لایأتل أُوْلوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا أُوْلى القربى و المسکین و المهجرین) برداشت یاد شده، مبتنى بر این اساس است که تقدم ذکرى «أُوْلى القربى» بر «مساکین» و «مهاجرین» حاکى از تقدم رتبى باشد.

۱۱ - در راه خدا بودن، شرط ارزشمندى هجرت (و المهجرین فى سبیل اللّه)

۱۲ - گذشت از لغزش هاى خویشاوندان، بینوایان و مهاجرانِ راه خدا و برخورد کریمانه با آنان، وظیفه اى الهى بر عهده توانگران (و لایأتل أُولوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا أُوْلى القربى ... و لیعفوا و لیصفحوا) «عفو» در لغت به معناى گذشت است و «صفح» به معناى گذشت همراه با ترک ملامت نسبت به خطا کار است (فروق اللغة). چنین گذشتى، حاکى از کرامت و بزرگوارى گذشت کننده است.

۱۳ - عفو و گذشت کریمانه از لغزش هاى دیگران، توصیه الهى به اهل ایمان (و لیعفوا و لیصفحوا)

۱۴ - لزوم رعایت اعتدال و میانه روى و پرهیز از هر گونه افراط و تفریط در برخورد با گنه کاران (و لایأتل أُولوا الفضل منکم و السعة أن یؤتوا ... و لیعفوا و الیصفحوا) در آیات پیشین، خداوند فرمان داد که با مرتکبین گناه «افک»، برخورد سختى شود; ولى در آیه شریفه یاد شده، همگان را به گذشت از مستمندان، خویشاوندان و... - هر چند گنه کار باشند - فرا خواند. از ارتباط میان این دو دسته از آیات، مى توان استفاده کرد که باید با گنه کاران واقع بینانه و به دور از افراط و تفریط برخورد کرد.

۱۵ - عفو و گذشت کریمانه از خطاهاى دیگران، زمینه ساز جلب غفران و آمرزش الهى است. (و لیعفوا و لیصفحوا ألا تحبّون أن یغفر اللّه لکم)

۱۶ - مؤمنان باگذشت، مورد غفران و آمرزش خدا قرار دارند. (و لیعفوا و لیصفحوا ألا تحبّون أن یغفر اللّه لکم)

۱۷ - عفو و گذشت کریمانه، اخلاقى الهى و رفتارى خدا گونه (و لیعفوا و لیصفحوا ألا تحبّون أن یغفر اللّه لکم) جمله «واللّه غفور رحیم» به منزله تعلیل براى جمله «و لیعفوا و لیصفحوا» است; یعنى، چون خدا غفور و رحیم است پس شما هم خود را متخلق به اخلاق او کنید و از دیگران درگذرید.

۱۸ - غفران و رحمت الهى، محبوب و مطلوب همه اهل ایمان (ألا تحبّون أن یغفر اللّه لکم) برداشت یاد شده، بر این اساس است که استفهام در «ألا تحبّون» تقریرى است.

۱۹ - خداوند، غفور (آمرزنده) و رحیم (مهربان) است. (و اللّه غفور رحیم)

موضوعات مرتبط

• آمرزشهاى خدا: مشمولان آمرزشهاى خدا ۱۶
• احکام ۳، ۵:
• اخلاق : فضایل اخلاقى ۱۷
• ارزشها: ملاک ارزشها ۱۱
• اسلام: تاریخ صدراسلام ۷
• اسماء و صفات: رحیم ۱۹; غفور ۱۹
• انفاق: احکام انفاق ۵; انفاق واجب ۵; اولویتها در انفاق ۱۰; ممنوعیت سستى در انفاق ۴
• ثروتمندان: ترک انفاق ثروتمندان صدراسلام ۱; تکلیف ثروتمندان ۵، ۶; سوگند ثروتمندان صدراسلام ۱; مسؤولیت ثروتمندان ۱۲
• خدا: آمرزشهاى خدا ۱۸; توصیه هاى خدا ۱۳; رحمت خدا ۱۸; زمینه آمرزشهاى خدا ۱۵; نواهى خدا ۱
• خطاکاران: آثار عفو از خطاکاران ۱۵
• خویشاوندان: انفاق به خویشاوندان ۱۰; تأمین نیازهاى خویشاوندان ۵، ۹; ترک انفاق به خویشاوندان ۱، ۲; عفو خویشاوندان گناهکار ۱۲; ممنوعیت ترک انفاق به خویشاوندان ۴
• سبیل الله: ارزش سبیل الله ۱۱
• سوگند: احکام سوگند ۳; سوگند به ترک انفاق ۳; سوگند حرام ۳
• شیطان: نشانه هاى پیروى از شیطان ۲
• عفو: آثار عفو ۱۶; اهمیت عفو ۱۷; توصیه به عفو ۱۳
• فضیلت: نشانه هاى فضیلت ۹
• فقرا: انفاق به فقرا ۱۰; تأمین نیازهاى فقرا۵، ۹
• گناه: آثار گناه ۱
• گناهکاران: اعتدال در برخورد با گناهکاران ۱۴; ترک انفاق به گناهکاران ۱، ۲، ۳; روش برخورد با گناهکاران ۱۲، ۱۴; ممنوعیت ترک انفاق به گناهکاران ۴
• مؤمنان: آمرزش مؤمنان ۱۶; توصیه به مؤمنان ۱۳; علایق مؤمنان ۱۸
• محرمات ۳:
• مدینه : نقش مدینه ۷
• مساکین: ترک انفاق به مساکین ۱; عفو مساکین گناهکار ۱۲; ممنوعیت ترک انفاق به مساکین ۴
• مسلمانان: تفاوتهاى اقتصادى مسلمانان صدراسلام ۸; طبقات اجتماعى مسلمانان صدراسلام ۸
• مهاجران: پناهگاه مهاجران صدراسلام ۷; تأمین نیازهاى مهاجران ۵; تأمین نیازهاى مهاجران صدراسلام ۶; تأمین نیازهاى مهاجران فقیر ۹; ترک انفاق به مهاجران ۱، ۲; عفو مهاجران گناهکار ۱۲; ممنوعیت ترک انفاق به مهاجران ۴
• واجبات ۵:
• هجرت : ملاک ارزش هجرت ۱۱