الزمر ٢١
ترجمه
| الزمر ٢٠ | آیه ٢١ | الزمر ٢٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سَلَکَهُ»: آن را داخل و مستقرّ می‌گرداند (نگا: مدّثّر / ، شعراء / مؤمنون / ). «یَنَابِیعَ»: جمع یَنبُوع، چشمه‌ها. مراد منبعها و آب انبارهای زیرزمینی است. منصوب به نزع خافض است و در اصل چنین است: فِی یَنَابِیعَ. یا این که حال است و به معنی آبهای جَهنده و جوشنده از زمین است (نگا: روح‌المعانی). «مُخْتَلِفاً أَلْوَانُهُ»: در رنگهای گوناگون. دارای انواع جوراجور. «یَهِیجُ»: از اضداد است و به دو معنی آمده است: خشک می‌گردد. می‌بالد و جوش و خروش برمی‌دارد (نگا: نمونه. صفوة البیان. التفسیر القرآنی للقرآن). «مُصْفَرّاً»: زرد رنگ (نگا: روم / ). «حُطامّا»: گیاه خشکیده و خُرد و پرپر شده. «ذِکْری»: تذکّر و بیدار باش. درس عبرت (نگا: انعام / و و ، اعراف / هود / و .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۲۱ - ۳۷ سوره زمر
- لازمه هدايت ، شرح صدر براى اسلام ، و لازمه ضلالت ، قساوت قلب از ياد خداست
- مراد از اينكه قرآن احسن الحديث ، كتابا متشابها و مثانى است و...
- هدايت فقط كار خداست ، بدون واسطه يا به واسطه انبياء و اولياء
- معنى و مراد از افمن يتقى بوجهه سوء العذاب يوم القيمة
- مثلى براى بيان حال موحد و مشرك ضرب الله مثلا رجلا فيه شركاء...
- مراد از كذب بر خدا و اينكه چرا مرتكب آن اظلم = ستمگرترين است
- بيان پاداش پرهيزگاران نزد خداوند
- رواياتى در ذيل آيه : افمن شرح الله صدره للاسلام ...، عند ربكم تختصمون و مراد ازالذى جاء بالصدق ... و...
- دو روايت درباره مراد از الذى بالصدق
نکات آیه
۱ - خداوند، نازل کننده آب باران از آسمان (فضاى بالا) است. (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء)
۲ - خداوند، باران را به صورت چشمه سارها در دل زمین راه داده و روان ساخته است. (أنّ اللّه أنزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فى الأرض) «سلوک» (مصدر «سلک») به معناى داخل کردن و نفوذ دادن شىء است.
۳ - باران، منشأ پیدایش چشمه سارها در زمین (أنزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فى الأرض) «ینبوع» (مفرد «ینابیع») به معناى مکان جوشش آب (چشمه) است.
۴ - آسمان، از منابع آب در زمین (أنزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فى الأرض)
۵ - وجود لایه هاى نفوذپذیر آب در بستر زمین (أنزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فى الأرض)
۶ - جریان رویش کشت هاى رنگارنگ و رسیده و آن گاه خشک و خرد شدن ساقه ها و برگ هاى آنها، به دست خداوند است. (ثمّ یخرج به زرعًا مختلفًا ألونه ثمّ یهیج فتریه مصفرًّا ثمّ یجعله حطمًا) «هیجان» (مصدر «یهیج») در اصل به معناى حرکت شتابان و جوش و خروش است. این کلمه هرگاه به کشت ها و نباتات نسبت داده شود، آغاز خشک شدن را افاده مى کند و این کنایه از رسیدن محصول و وقت چیدن آن است. «حطام» به معناى خرده هاى یک شىء خشک شده است و مقصود از آن، خرد و کاه شدن برگ ها و ساقه هاى کشت ها است.
۷ - آب، مایه حیات و رویش کشت هاى متنوع و رنگارنگ (یخرج به زرعًا مختلفًا ألونه ثمّ یهیج فتریه مصفرًّا)
۸ - متنوع و رنگارنگ بودن کشت ها، از جلوه هاى قدرت خدا و توحید ربوبى او است. (ثمّ یخرج به زرعًا مختلفًا ألونه) آیه شریفه، درصدد بیان جلوه هایى از قدرت و توحید ربوبى خداوند (چون نزول باران، پیدایش چشمه ها و روییدن کشت ها) است. بنابراین اختصاص به ذکر یافتن قید تنوع و رنگارنگى کشت ها، مى تواند به منظور به نمایش گذاشتن جلوه دیگرى از قدرت خدا باشد.
۹ - زرد و خشک شدن، نشانه پایان رشد کشت ها (ثمّ یهیج فتریه مصفرًّا)
۱۰ - عوامل طبیعى، مجراى اراده خداوند (أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یخرج به زرعًا) تردیدى نیست که نزول باران، جوشیدن چشمه ها و رویش کشت ها، در اثر عوامل طبیعى انجام مى پذیرد; چنان که خداوند در همین آیه، عامل رویش کشت ها را، آب دانسته است (ثمّ یخرج به زرعاً). در عین حال خداوند تمامى این کارها را به خود نسبت داده است («أنزل»، «فسلکه»، «یخرج به» و «یجعله»). مطلب یاد شده بیانگر این حقیقت است که همه عوامل طبیعى، در طول اراده خدا و مجراى آن است.
۱۱ - خداوند، فراخوان انسان ها به مطالعه و نگاه عمیق به مبدأ نزول باران و چگونگى رویش کشت هاى رنگارنگ و خشک و خرد شدن آنها (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یخرج به زرعًا ... ثمّ یجعله حطمًا)
۱۲ - تأمل و نگرش ژرف، از ابزارهاى شناخت (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یجعله حطمًا إنّ فى ذلک لذکرى)
۱۳ - طبیعت (جریان نزول باران، پیدایش چشمه سارها، رویش کشت هاى رنگارنگ و خشک و خرد شدن آنها)، از جلوه هاى قدرت و ربوبیت خداوند است. (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یجعله حطمًا إنّ فى ذلک لذکرى)
۱۴ - طبیعت و پدیده هاى موجود در زمین چون باران، چشمه سارها و کشت ها، بستر مناسب براى خداشناسى (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یخرج به زرعًا ... ثمّ یجعله حطمًا إنّ فى ذلک لذکرى) برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که آیه شریفه، درصدد نشان دادن جلوه هاى قدرت خداوند است. بنابراین توصیه و تشویق خداوند به مطالعه و ژرف نگرى در طبیعت و پدیده هاى موجود در زمین، گویاى برداشت یاد شده است.
۱۵ - مرگ و نزول باران حیات آفرین (رویش کشت ها و خشک و خرد شدن آنها)، نشانه قدرت خداوند بر حیات بخشیدن دوباره انسان ها در قیامت (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یخرج به زرعًا ... ثمّ یجعله حطمًا إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب) طبق نظر برخى از مفسران از آن جایى که آیه شریفه پس از آیات مربوط به معاد و بهشت و جهنم آمده است، مى تواند درصدد اثبات قدرت خداوند بر آفرینش مجدد انسان ها در قیامت باشد.
۱۶ - مطالعه و نگاه عمیق به طبیعت (جریان نزول باران، چشمه سارها و پیدایش کشت ها)، مایه بیدارى و پندگیرى صاحبان عقل و خرد است. (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب) «ذکرى» اسم براى «تذکیر» و «تنبیه» (بیدارى و پندگیرى) است و «لُبّ» (مفرد «ألباب») به معناى عقل و خرد مى باشد.
۱۷ - تنها صاحبان عقل و خرد، گروه حق جو و پندپذیراند. (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب)
۱۸ - داشتن روح پندپذیرى و حق جویى، شرط بهره جستن و تأثیر پذیرفتن از سخنان به حق قرآن (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب)
۱۹ - پندپذیرى، نشانه عقل و خرد است. (إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب)
۲۰ - مؤمنان، برخوردار از عقل و خرد و کافران فاقد آن (إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب) برداشت بالا از ارتباط آیه شریفه با آیات گذشته به دست مى آید; زیرا آیات پیش درباره اوصاف مؤمنان در مقابل کافران بود و در این آیه نیز یکى دیگر از اوصاف مؤمنان بیان شده است.
موضوعات مرتبط
- آب: فواید آب ۷; منابع آب ۴; نفوذ آب در زمین ۵
- آسمان: نقش آسمان ۴
- آیات خدا: آیات آفاقى ۱۴
- اولواالالباب: حق پذیرى اولواالالباب ۱۷; عبرت اولواالالباب ۱۶; عبرت پذیرى اولواالالباب ۱۷
- باران: بارش باران ۱۵; فواید باران ۳; مطالعه بارش باران ۱۱; منشأ باران ۱; منشأ نفوذ باران ۲; نفوذ باران در زمین ۲
- تنبه: زمینه تنبه ۱۶
- توحید: توحید افعالى ۶; نشانه هاى توحید ربوبى ۸
- چشمه: منشأ پیدایش چشمه ها ۳، ۱۳
- حق: شرایط حق پذیرى ۱۸
- حق طلبى: آثار حق طلبى ۱۸
- خدا: افعال خدا ۱، ۲، ۶; دعوتهاى خدا ۱۱; مجارى اراده خدا ۱۰; نشانه هاى ربوبیت خدا ۱۳; نشانه هاى قدرت خدا ۸، ۱۳، ۱۵
- زمین: ویژگیهاى زمین ۵
- شناخت: ابزار شناخت ۱۲
- طبیعت: مطالعه طبیعت ۱۶; نقش طبیعت ۱۳، ۱۴
- عبرت: آثار عبرت ۱۸، ۱۹; عوامل عبرت ۱۶
- عقل: نشانه هاى عقل ۱۹; نقش عقل ۱۲
- عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۱۰
- قرآن: شرایط استفاده از قرآن ۱۸
- کافران: بى عقلى کافران ۲۰
- گیاهان: خشکیدن گیاهان ۹; زردى گیاهان ۹; عوامل تنوع رنگ گیاهان ۷; عوامل رویش گیاهان ۷; مطالعه تنوع گیاهان ۱۱; مطالعه خشکیدن گیاهان ۱۱; مطالعه رویش گیاهان ۱۱; منشأ تنوع رنگ گیاهان ۶، ۸; منشأ تنوع گیاهان ۱۳; منشأ خشکیدن گیاهان ۶، ۱۳; منشأ رویش گیاهان ۶، ۱۳; نشانه هاى پایان رشد گیاهان ۹
- مؤمنان: تعقل مؤمنان ۲۰; فضایل مؤمنان ۲۰
- مردگان: دلایل احیاى مردگان ۱۵
- معاد: دلایل معاد ۱۵
