التوبة ٧٢
ترجمه
| التوبة ٧١ | آیه ٧٢ | التوبة ٧٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«طَیِّبَةً»: پاکیزه و قشنگ و دلپسند. «عَدْنٍ»: جای اقامت و ماندگاری. مراد بهشت جاویدان است که سرای ماندن و زیستن واقعی و همیشگی است. «رِضْوَانٌ»: رضایت و خوشنودی. «ذلِکَ»: همه اینهائی که گذشت، یا این که خوشنودی خدا.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قُلْ أَ أُنَبِّئُکُمْ بِخَيْرٍ مِنْ... (۶) قَالَ اللَّهُ هٰذَا يَوْمُ يَنْفَعُ... (۹) مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ... (۴)
تفسیر
- آيات ۷۴ - ۶۴، سوره توبه
- بيان اين دسته از آيات مربوط به منافقين و توطئه آنها براى قتل پيامبر (ص ) در راه تبوك
- نگرانى منافقين از جهت افشاء توطئه پليدشان توسط رسول الله (ص )
- اشكالاتي كه بر أيه : يحذر المنافقون ... ايراد شده و جواب أنها
- اشكال دوم در ارتباط با آيه (يحذر المنافقون ...) و پاسخ هايى كه به آن داده شده است
- جواب منافقين به سؤ ال از رفتار توطئه گرانه شان
- معناى كلمه (طائفة )
- مراد از ايمان منافقين در جمله : (( لقد كفرتم بعد ايمانكم ))
- اشكالى به آيه در مورد عفو بعضى منافقين و عذاب بعضى ديگر و پاسخ به آن
- اوصاف عمومى و جامع منافقين
- بيان حال عامه مؤ منين
- رضوان خدا، حقيقت رستگارى است و حتى در بهشت رضاى خدا نباشد بهشت هم عذاب خواهد بود
- مراد از جهاد با منافقين مقاومت و خشونت در برابر آنها است
- روايات مختلفى كه در ذيل آيه : (( يحذر المنافقون ... )) و شاءن نزول آن نقل شده اند
- كداميك از روايات با آيات مورد بحث تطبيق مى كند؟
- چند روايت در بيان مقصود از جمله : (( نسواالله فنسيهم ))
- رواياتى در مورد خشنودى و رضاى الهى در ذيل جمله : (( و رضوان من الله اكبر ))
نکات آیه
۱ - حیات جاودان در باغهاى بهشت با نهرهاى روان، وعده الهى به زنان و مردان مؤمن (وعد اللّه المؤمنین ... تحتها الأنهر)
۲ - باغهاى بهشت پوشیده از درختان (جنت تجرى) «جنة» (مفرد جنات) به بوستانى گفته مى شود که زمین آن پوشیده از درخت باشد.
۳ - تساوى زن و مرد در پاداشهاى اخروى (وعد اللّه المؤمنین و المؤمنت جنت تجرى من تحتها الأنهر)
۴ - تمایل طبیعى و غریزى انسان به بوستان، آب، خانه هاى دلپذیر و جاودانگى، وسیله اى در جهت گرایش دادن وى به ارزشهاى معنوى (وعد اللّه المؤمنین و المؤمنت جنت تجرى) با توجّه به اینکه خداوند، همین گرایشهاى طبیعى را وسیله هدایت انسانها و سوق دادن آنان به کسب ارزشها قرار داده است، برداشت فوق به دست مى آید.
۵ - حیات انسان در آخرت، حیاتى مادى و جسمانى است نه صرفاً معنوى و روحانى. (وعد اللّه المؤمنین ... جنت تجرى ... مسکن طیبة) بهره گیرى از لذایذ مادى، چون باغهاى پوشیده از درخت و خانه هاى دلپذیر، در سراى آخرت، مستلزم وجود مادى و جسمانى انسان نیز مى باشد.
۶ - وجود خانه هاى عالى و پاکیزه براى مؤمنان نیک کردار در «جنات عدن» (و مسکن طیبة فى جنت عدن) «جنات عدن» مى تواند نامى خاص باشد و غیر از «جنات تجرى ... » به شمار آید. برداشت فوق برگرفته از این احتمال است.
۷ - بهشت داراى مراتب، و پاداشهاى اخروى، داراى گونه هاى متکامل (جنت تجرى ... جنت عدن و رضون من اللّه أکبر) در برداشت فوق، از تمایز «جنات تجرى» و «جنات عدن» از یکدیگر مراتب بهشت، و از «رضوان من اللّه أکبر» تفاوت کمالى نعمتهاى آن استفاده شده است.
۸ - پرتوى از خشنودى و رضوان الهى، برتر از همه لذتهاى دیگر براى مؤمنان در بهشت* (و رضون من اللّه أکبر) نکره آمدن «رضوان» مى تواند براى تقلیل باشد ; یعنى، حتى شمه اى و نسیمى از رضوان الهى، برتر از سایر لذتهاست.
۹ - رضوان خداوند و خشنودى او از بهشتیان، بالاترین لذت و نعمت براى آنان (و رضون من اللّه أکبر)
۱۰ - وجود نعمتها و لذایذ مادى و معنوى در بهشت (جنت ... مسکن ... و رضون من اللّه)
۱۱ - ایمان همراه با عمل نیک، شرط دستیابى انسان به نعمتهاى جاودان بهشت و رستگارى عظیم (وعد اللّه المؤمنین و المؤمنت ... الفوز العظیم) مراد از «المؤمنین و المؤمنت»، با توجّه به آیه پیش، زنان و مردان مؤمنى هستند که اهل عمل صالحند.
۱۲ - رستگارى و سعادت حقیقى انسان، تنها در پرتو دستیابى به رضا و خشنودى خداوند است. (و رضون من اللّه ... ذلک هو الفوز العظیم) بنابر اینکه «ذلک» صرفاً اشاره به «رضوان من اللّه» باشد، این برداشت استفاده مى گردد.
۱۳ - برخوردارى انسان از نعمتهاى مادى و معنوى بهشت جاودان، همان رستگارى و سعادت عظیم و بى بدیل است. (جنت ... مسکن طیبة ... و رضون من اللّه ... ذلک هو الفوز العظیم) با توجّه به اینکه «ذلک» مى تواند اشاره به تمام فرازهاى پیشین باشد (جنات تجرى ... خالدین فیها ... مساکن طبیة ... جنات عدن و رضوان من اللّه)، برداشت فوق به دست مى آید.
۱۴ - برترین لذتها براى اهل بهشت، لذت معنوى و روحانى است. (و رضون من اللّه أکبر)
۱۵ - بهشت جاودان، بوستانهاى پوشیده از درخت، خانه هاى دلپذیر و خشنودى خدا، پاداش الهى به مؤمنان در برابر امر به معروف و نهى از منکر، اقامه نماز، پرداخت زکات و اطاعت از خدا و رسول (ص) (و المؤمنون و المؤمنت ... یأمرون بالمعروف ... و یطیعون اللّه و رسوله ... وعد اللّه المؤمنین ... ذلک هو الفوز العظیم)
روایات و احادیث
۱۶ - از رسول خدا (ص) روایت شده که فرمود: «عدن، داراللّه التى لم ترها عین و لم تخطر على قلب بشر لا یسکنها غیر ثلاثة النبیین و الصدیقین و الشهدا ... ;[۱] «عدن» خانه [ویژه]خداست که هیچ چشمى آن را ندیده و به قلب هیچ بشرى خطور نکرده است. در آن خانه ساکن نمى شود مگر سه دسته: پیامبران، صدیقان و شهیدان ... ».
۱۷ - از امام سجاد (ع) روایت شده که فرمود: «إذا صار اهل الجنة فى الجنة ... فیقول لهم تبارک و تعالى: رضاى عنکم و محبّتى لکم خیر و اعظم مما انتم فیه ... ثم قرء على بن الحسین هذه الآیة «وعد اللّه المؤمنین و المؤمنات جنات تجرى من تحتها الانهار ... و رضوان من اللّه اکبر ...»;[۲] آن گاه که بهشتیان در بهشت قرار گیرند ... خداى تبارک و تعالى به آنان مى فرماید: رضایت و محبّت من درباره شما بهتر و بزرگتر است از نعمتهاى بهشتى که غرق در آن هستید. سپس امام (ع) این آیه را قراءت فرمود: خداوند به مردان و زنان با ایمان، باغهایى از بهشت وعده داده که نهرهایى از زیر درختانش جارى است ... و رضایت و خشنودى خدا [از همه اینها ]بزرگ تر است ».
موضوعات مرتبط
- اطاعت: پاداش اطاعت از خدا ۱۵ ; پاداش اطاعت از محمّد (ص) ۱۵
- امر به معروف: پاداش امر به معروف ۱۵
- انسان: حیات اخروى انسان ۵; گرایشهاى انسان ۴
- ایمان: آثار ایمان ۱۱; ایمان و عمل صالح ۱۱
- بهشت: باغهاى بهشت ۲، ۱۵; بهشت عدن ۶; جاودانگى بهشت ۱۵; خانه هاى بهشت ۶; درختان بهشت ۲، ۱۵; فضیلت بهشت عدن ۱۶; لذایذ مادى بهشت ۱۰; لذایذ معنوى بهشت ۱۰، ۱۴; مراتب بهشت ۷; مراد از بهشت عدن ۱۶; موجبات بهشت ۱۱، ۱۵; نعمتهاى مادى بهشت ۶، ۱۰، ۱۳; نعمتهاى معنوى بهشت ۱۰، ۱۳; وعده بهشت ۱; ویژگیهاى نعمتهاى بهشت ۷
- بهشتیان: بهترین لذایذ بهشتیان ۸، ۹، ۱۴; نعمتهاى بهشتیان ۹; رضایت از بهشتیان ۱۷
- پاداش: تساوى در پاداش ۳; مراتب پاداش هاى اخروى ۷
- حیات: جاودانگى حیات اخروى ۱; حیات جسمانى اخروى ۵; حیات معنوى اخروى ۵
- خدا: آثار رضایت خدا ۱۲; اهمیّت رضایت خدا ۱۷; برترى رضایت خدا ۸، ۹; پاداشهاى خدا ۱۵; وعده هاى خدا ۱، ۱۷
- رستگارى: عوامل رستگارى ۱۱، ۱۲، ۱۳
- رضایت خدا: مشمولان رضایت خدا ۱۷
- زکات: پاداش زکات ۱۵
- زن: پاداش اخروى زن ۳; تساوى زن و مرد ۳; فرجام زنان مؤمن ۱
- سعادت: عوامل سعادت ۱۲، ۱۳
- صالحان: پاداش اخروى صالحان ۶
- عمل صالح: آثار عمل صالح ۱۱
- گرایشها: زمینه گرایش به ارزشهاى معنوى ۴; گرایش به آب ۴; گرایش به امکانات مادى ۴; گرایش به جاودانگى ۴; گرایش به طبیعت ۴
- مؤمنان: بهترین لذایذ مؤمنان ۸; پاداش اخروى مؤمنان ۶; پاداش مؤمنان ۱۵; جاودانگى مؤمنان در بهشت ۱; فضایل مؤمنان ۱; مؤمنان در بهشت ۱۵; مؤمنان صالح در بهشت ۶; مؤمنان و رضایت خدا ۸; وعده به مؤمنان ۱
- مرد: پاداش اخروى مرد ۳
- نظام جزایى: ۳
- نماز: پاداش برپایى نماز ۱۵
- نهى از منکر: پاداش نهى از منکر ۱۵
