التوبة ٢٥
ترجمه
| التوبة ٢٤ | آیه ٢٥ | التوبة ٢٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَوَاطِنَ»: جمع مَوْطِن، قرارگاه. جایگاه. مراد میدانهای جنگ است. «فَلَمْ تُغْنِ عَنکُمْ شَیْئاً»: دردی از شما را دوا نکرد. کاری برای شما نکرد. «ضَاقَتْ»: تنگ شد. «بِمَا رَحُبَتْ»: با وجود فراخی. حرف (بِ) به معنی (مَعَ)، و واژه (ما) مصدری است، و (رَحُبَتْ) از رحب به معنی وسعت است. «وَلَّیْتُمْ»: پشت کردید. «مُدْبِرِینَ»: پشت‌کنان. «وَلَّیْتُم مُّدْبِرِینَ»: از معرکه گریختید و پشت به دشمن نمودید. (مَدْبِرینَ) حال است و برای تأکید معنی است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ لَقَدْ نَصَرَکُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ... (۱) وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ... (۲) فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لٰکِنَ... (۰)
تفسیر
- آيات ۲۸ - ۲۵، سوره توبه
- بيان آيات مربوط به جنگ حنين
- مغرور شدن مسلمين به كثرت نفراتشان و هزيمتشان در آغاز جنگ
- سخن عجيب يكى از مفسرين در تفسير آيه و توجيه هزيمت مسلمانان در آغاز جنگ
- مراد از انزال (( سكينت )) برسول (ص ) و مؤ منين
- معناى (سكينت ) كه در آيات قرآن آمده است
- نازل شدن سكينت موقوف است بر وجود طهارت دل و صفاى باطن
- منظور از مؤ منانى كه سكينت بر آنان نازل گرديد افراد معدودى است كهرسول خدا(ص ) را تنها نگذاشتند و فرار نكردند
- ادامه خوشنودى و رضاى خدا از كسى و بقاء ستايش و مدح او بستگى دارد به بقاء صفات و احوال حميده او
- معناى (( سكينت )) و اشاره به اينكه سكينت از جنود خداى تعالى است
- معناى : (( إِنَّمَا الْمُشرِكُونَ نجَسٌ ))
- استشهاد امام هادى (ع ) در پاسخ متوكل به آيه (لقد نصركم فى مواطن كثيره ) در تعيين حد كثير
- داستان جنگ حنين به نقل مجمع البيان
- اعتراض انصار نسبت به كيفيت تقسيم غنائم جنگ حنين و خطابه رسول الله (ص ) در جواب به آنها
- فهرست اسامى شهداى حنين و بيان تعداد نفرات وفادارى كه فرار نكردند و پيامبر (ص) را تنها نگذاشتند
نکات آیه
۱ - نصرت و امدادهاى غیبى الهى، عامل اصلى پیروزى مسلمانان صدر اسلام در بسیارى از عرصه هاى کارزار (لقد نصرکم اللّه فى مواطن کثیرة)
۲ - جنگ حنین از عرصه هاى به یاد ماندنى نصرت خدا و دخالت نیروهاى غیبى براى تقویت سپاه اسلام و شکستن مقاومت جبهه دشمن (لقد نصرکم اللّه فى مواطن کثیرة و یوم حنین) با اینکه «مواطن کثیرة» شامل جنگ «حنین» نیز مى شود، ذکر جداگانه آن بویژه با تعبیر «یوم حنین» (روز حنین)، بیانگر برداشت فوق است.
۳ - امتنان خداوند بر مؤمنان به خاطر نصرتش به آنان در موارد بسیار از جمله در جنگ حنین (لقد نصرکم اللّه فى مواطن کثیرة و یوم حنین)
۴ - مسلمانان، در جنگ حنین حضورى گسترده داشتند. (و یوم حنین إذ أعجبتکم کثرتکم)
۵ - حضور گسترده مسلمانان در جنگ حنین، مایه اعجاب و غرورشان شده بود. (و یوم حنین إذ أعجبتکم کثرتکم)
۶ - کثرت نفرات مسلمانان در جنگ حنین، کارساز نبود. (و یوم حنین إذ أعجبتکم کثرتکم فلم تغن عنکم شیئاً)
۷ - تنگ شدن عرصه بر مسلمانان در جنگ حنین، على رغم کثرت غرورآفرین آنان (إذ أعجبتکم کثرتکم ... و ضاقت علیکم الأرض بما رحبت)
۸ - کثرت نیروهاى رزمى، بدون امدادهاى الهى، تضمین کننده پیروزى نیست. (إذ أعجبتکم کثرتکم فلم تغن عنکم شیئاً)
۹ - غرور و اعتماد به نیروى رزمى خود و غفلت از امدادهاى الهى، زمینه ساز شکست است. (إذ أعجبتکم کثرتکم ... ثم ولیتم مدبرین)
۱۰ - فرار مسلمانان در جنگ حنین پس از قرار گرفتن در تنگناى نبرد، على رغم کثرت غرورآفرینشان (و ضاقت علیکم الأرض بما رحبت ثم ولیتم مدبرین)
روایات و احادیث
۱۱ - از امام هادى (ع) روایت شده است: « ... إن اللّه عز و جل یقول: «لقد نصرکم اللّه فى مواطن کثیرة» فعددنا تلک المواطن فکانت ثمانین ;[۱] ... خداوند مى فرماید: «به تحقیق خدا شما را در مواطن کثیره یارى کرد.» ما این مواطن را شمردیم هشتاد مورد بود».
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱، ۲، ۴، ۶، ۷، ۱۰
- پیروزى: عوامل پیروزى ۱، ۸
- جنگ: فرار از جنگ ۱۰ ; نقش جمعیت در جنگ ۶، ۸
- خدا: آثار امدادهاى خدا ۸ ; آثار امدادهاى غیبى خدا ۱ ; آثار نصرتهاى خدا ۱ ; امتنان خدا ۳ ; امدادهاى خدا ۱۱ ; امدادهاى غیبى خدا ۲ ; اهمیّت نصرت خدا ۳
- ذکر: ذکر تاریخ ۲ ; ذکر غزوه حنین ۲
- شکست: عوامل شکست ۹
- عجب: آثار عجب ۹ ; عوامل عجب ۵
- غزوه حنین: امدادهاى خدا در غزوه حنین ۳ ; امدادهاى غیبى در غزوه حنین ۲ ; سختى غزوه حنین ۷ ; فرار از غزوه حنین ۱۰ ; قصه غزوه حنین ۲، ۴، ۶، ۷، ۱۰ ; کثرت مجاهدان در غزوه حنین ۴، ۵، ۶ ; مسلمانان در غزوه حنین ۷، ۱۰
- غفلت: آثار غفلت از امدادهاى خدا ۹
- مؤمنان: امتنان بر مؤمنان ۳
- مسلمانان: عجب مسلمانان صدر اسلام ۵ ; منشأ پیروزى مسلمانان صدر اسلام ۱
منابع
- ↑ کافى، ج ۷، ص ۴۶۴، ح ۲۱ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۱۹۷، ح ۹۰.
