الأنبياء ٣٠
ترجمه
الأنبياء ٢٩ | آیه ٣٠ | الأنبياء ٣١ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«أَوَلَمْ یَرَ ...»: آیا نمیبینند؟ آیا نمیدانند و آگاهی ندارند؟ «رَتْقاً»: چسپیده و متّصل. مصدر است و به معنی اسم مفعول، یعنی (مَرْتُوق) است. «فَتَقْنَاهُمَا»: آن دو را از هم جدا و منفصل کردیم. استعمال فعل مثنّی (کانَتا) و ضمیر مثنّی (هُما) با توجّه به این است که مجموعه سماوات یک طرف، و خود ارض یا زمین یک طرف در مدّنظر بوده است. در این بخش اشاره گذرائی به آغاز پیدایش جهان شده است. «مِنَ الْمآءِ»: از آب. اشاره به پیدایش حیات در سواحل اقیانوسها و دریاها و رودخانهها است. به سبب آب. اشاره به این است که قسمت اعظم بدن انسان و حیوان و گیاه از آب تشکیل و بدون آب تحوّلات و انفعالات داخلی آنها ناممکن است، و از سوی دیگر قوام زندگی جانداران بر آب است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۳۳ سوره انبياء
- استدلال بر حقيقت معاد و حقانيت دعوت پيامبر(صلى الله عليه و آله )
- آفرينش آسمان و زمين عبث و به انگيزه لهو و لعب نبوده است
- بيان ملازمه بين لهو و لعب نبودن خلقت زمين و آسمان با حقانيت معاد و نبوت
- وجوهى كه مفسرين در معناى آيه :((لو اردنا ان نتخذ لهوا لا تخذناه من لدنا(( گفته اند
- توضيح معنى و مفاد آيه : ((بلنقذف بالحق على الباطل ...(( و اشاراتى درباره حق وباطل
- سنت جارى الهى درباره حق و باطل در جهان
- حال مقربان درگاه الهى (استغراق در عبوديت و استمرار در عبادت ) از آثار مالكيت مطلقه الهى است
- اشاره به معتقد بودن بت پرستان به واجب الوجود، و مورد اختلاف آنان باموحدين
- تقرير و توضيح استدلال بر نفى وجود آلهه جز خدا، در جمله :((لو كان فيهما آلهة الاالله لفسدتا(( و پاسخ به دو شبهه
- بررسى وجوهى كه مفسرين در معناى (لا يسئل عمايفعل و هم يسئلون ) گفته اند
- اختيار اين وجه كه عدم سؤ ال ناشى از مالكيت مطلقه خداوند است
- گفتارى فلسفى و قرآنى پيرامون حكمت خداى تعالى و اينكه افعال او داراى مصلحت است
- معناى حكمت و مصلحت در افعال انسان
- افعال خداوند عين حكمت و مصلحت است لذا مورد سئوال واقع نمى شود
- قول خداوند و فعل او يكى است
- مطالبه ((برهان (( از مشركين در مقابل قرآن و كتب آسمانى پيشين
- بيان حال و وصف ملائكه ، كه نه آلهه بل عباد مكرمون خدايند
- اراده و عمل ملائكه تابع اراده خداوند است
- تقرير برهانى بر توحيد خداى تعالى در ربوبيت و تدبير
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به : قذف به حق برباطل ، وصف ملائكه ، استدلال بر نفى آلهه و...)
- وصف ملائكه از زبان مبارك اميرالمؤ منين (ع ) در نهج البلاغه
- حديث پرمعنائى از پيامبر اكرم (ص ) درباره افعال خداوند و حكمتها و مصالح
- رواياتى درباره شفاعت در قيامت در ذيل (و لا يشفعون الا لمن ارتضى )
نکات آیه
۱- جهان طبیعت (آسمان و زمین) در ابتداى خلقت، متراکم و به هم پیوسته بوده است. (أنّ السموت والأرض کانتا رتقًا ) «رتق» به معناى ضمّ و پیوستن است و «فتق» به معناى فصل و جدا شدن است. مقصود از رتق پیوستگى و با هم بودن آسمان و زمین در آغاز خلقت و مراد از «فتق» جدا شدن و دورگشتن آن دو از هم در دوره بعد است. گفتنى است که مقصود از رؤیت در «أوَلم یر» رؤیت قلبى و علمى است.
۲- جهان طبیعت، داراى آسمان هاى متعدد (السموت )
۳- آب، سرچشمه حیات و زندگى در جهان طبیعت (و جعلنا من الماء کلّ شىء حىّ ) «من» در «من الماء» ابتدائیه است; یعنى، هر چیز دارى حیات از آب نشأت گرفته و منشأ آن آب است.
۴- پیدایش موجودات زنده، پس از گذشت دوره انباشتگى و تراکم آسمان ها و زمین بوده است. (أنّ السموت والأرض کانتا رتقًا ففتقنهما و جعلنا من الماء کلّ شىء حىّ )
۵- جهان طبیعت، داراى مراحل و دوره هایى در آفرینش (أنّ السموت والأرض کانتا رتقًا ففتقنهما و جعلنا من الماء کلّ شىء حىّ)
۶- لزوم نگرش به تحولات پدیده هاى جهان خلقت، در راستاى راه یابى به توحید (أوَلم یر الذین کفروا أنّ السموت ...ففتقنهما و جعلنا من الماء کلّ شىء حىّ أفلایؤمنون)
۷- آفرینش آسمان ها و زمین و سیر تحولات آنها و نیز پیدایش حیات از آب، از نشانه هاى توحید ربوبى و یگانگى خداوند (أوَلم یر ... السموت ... و جعلنا من الماء کلّ شىء حىّ أفلایؤمنون ) برداشت یاد شده از این جا است که آیات شریفه، در مقام اثبات ربوبیت یگانه خدا و تشویق به ایمان به این ربوبیت است; و گرنه مشرکان - که مخاطبان این آیات هستند - منکر خالقیت خدا نبوده اند.
۸- اندیشیدن در پدیده هاى جهان خلقت، از راه هاى دستیابى انسان به توحید و یگانگى خداوند (أوَلم یر الذین کفروا أنّ السموت ... أفلایؤمنون )
۹- کافران، به واسطه بى توجهى به تحولات پدیده هاى خلقت و ایمان نیاوردن به خداى یگانه، سزاوار سرزنش اند. (أوَلم یر الذین کفروا أنّ السموت والأرض ... أفلایؤمنون ) همزه در «أوَلم...» براى استفهام انکارى و افاده توبیخ مى کند.
روایات و احادیث
۱۰- «قال أبوجعفر(ع) ... انّ قول اللّه عزّوجلّ «کانتا رتقاً» یقول: کانت السماء رتقاً لاتنزل المطر و کانت الأرض رتقاً لاتنبت الحبّ ... فتق السماء بالمطر والأرض بنبات الحبّ; از امام باقر(ع) روایت شده که فرمود: ... سخن خداى - عزّوجلّ - «کانتا رتقاً» بیان مى کند که آسمان بسته بود و باران نمى بارید و زمین بسته بود و گیاه نمى رویانید ... پس خداوند آسمان را با باریدن باران و زمین را با رویانیدن گیاه شکافت».[۱]
موضوعات مرتبط
- آب: فواید آب ۳، ۸
- آسمان ها: تعدد آسمانها ۳; خلقت آسمانها ۸
- آسمان: انشقاق آسمان۰ ۱;پیوستگى آسمان و زمین ۱; عوامل انشقاق آسمان ۲
- آغاز: آغاز خلقت آفرینش ۱
- آفرینش: آثار تعقل در آفرینش ۹; آغاز خلقت آفرینش ۱; اهمیت مطالعه آفرینش ۷; پیوستگى آفرینش ۱; مراحل خلقت آفرینش ۶
- آیات آفاقى :۸
- انشقاق: انشقاق آسمان ۱۱; انشقاق زمین ۱۱; عوامل انشقاق آسمان ۲; عوامل انشقاق زمین ۲
- باران: فواید باران ۲، ۱۱
- تاریخ: تاریخ پیدایش موجودات زنده ۵; تاریخ زمین ۲
- تعقل: آثار تعقل در آفرینش ۹; عدم تعقل کافران ۱۰
- توحید: دلایل توحید ربوبى ۸; زمینه توحید ۹
- حیات: منشأ حیات ۴، ۸
- خلقت: آغاز خلقت آفرینش ۱; خلقت آسمانها ۸; خلقت زمین ۸; مراحل خلقت آفرینش ۶
- ربوبى: دلایل توحید ربوبى ۸
- رویش: منشأ رویش گیاهان ۲، ۱۱
- زمین: انشقاق زمین ۱۱; پیوستگى آسمان و زمین ۱; تاریخ زمین ۲; خلقت زمین ۸; عوامل انشقاق زمین ۲
- زنده: تاریخ پیدایش موجودات زنده ۵
- کافران: سرزنش کافران ۱۰; عدم تعقل کافران ۱۰
- گیاهان: منشأ رویش گیاهان ۲، ۱۱
- مطالعه: اهمیت مطالعه آفرینش ۷
- موجودات: تاریخ پیدایش موجودات زنده ۵
منابع
- ↑ کافى، ج ۸، ص ۹۵، ح ۶۷; نورالثقلین، ج ۳، ص ۴۲۵- ، ح ۵۴.