تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۸: تفاوت میان نسخه‌ها

==اقوال ديگر مفسّران در بيان سنگينى قرآن ==

مفسرين در اين كه سنگينى قرآن چه معنا دارد، اقوالى ديگر دارند:

يكى اينكه : قرآن عظيم الشان و متين و مستدل است ، همچنان كه خود ما مى گوييم : اين كلام وزين و سنگين است ، يعنى در موقع خود واقع شده است .

يكى ديگر اينكه : قرآن در ميزان روز قيامت سنگين است ، حال يا حقيقتا سنگين است و يا مجازات و به اين عنايت كه ثوابى كه در برابر قرآن به اشخاص مى دهند بسيار و مهم است .

يكى ديگر اينكه: قرآن بر كفار و منافقين سنگين است ، براى اينكه هم اعجاز دارد كه نه مى توانند مثلش را بياورند و نه مى توانند قبولش كنند، و هم اينكه مشتمل بر تهديد عليه ايشان است.

يكى ديگر اينكه: سنگينى قرآن كنايه است از بقاى آن در طول روزگار، چون يكى از خصوصيات هر چيز سنگين ، اين است كه در جاى خود ثابت بماند.

و بعضى ديگر وجوهى ديگر گفته اند كه هر چند هر كدام در جاى خود صحيح و بى عيب است ، و ليكن وجهى كه ما آورديم چيزى است كه از ظاهر آيه به ذهن مى آيد.

إِنَّ نَاشِئَةَ الَّيْلِ هِىَ أَشدُّ وَطئاً وَ أَقْوَمُ قِيلاً * إِنَّ لَك فى النهَارِ سبْحاً طوِيلاً

آيه اولى در اين مقام است كه بيان كند چرا شب را براى اين نماز اختيار كرديم ، و آيه دوم در مقام اين است كه بيان كند چرا روز را انتخاب نكرديم همچنان كه آيه قبلى كه مى فرمود: «'''انا سنلقى عليك قولا ثقيلا'''» در مقام بيان اين بود كه اصلا چرا نماز شب تشريع شد.

چند قول در معناى دو آيه: «'''ان ناشئة الليل اشد وطاء واقوم قيلا ان لك فى النهارسبحا طويلا

در آيه مورد بحث در كلمه «ناشئه» دو احتمال هست : يكى اينكه مانند كلمه «'''عافيت '''» و «'''عاقبت '''» مصدر، و به معناى نشئه و حدوث و تكون باشد. و دوم اينكه اسم فاعل از ماده نشئه باشد، كه به موصوف خود اضافه شده ، هر كدام كه باشد مراد از آن ، شب است ، و اگر حادثه را بر شب اطلاق كرده ، نظير اطلاق آن بر اجزاى خلقت است .

و چه بسا بعضى گفته اند: منظور از حادثه شب همان نماز شب است . و معناى «'''وطء زمين '''» قدم نهادن بر آنست و اينكه فرمود حادثه شب شديدترين قدم نهادن است كنايه است از اينكه اين عمل از هر عمل ديگر در صفاى نفس ، انسان را ثابت قدمتر مى سازد، و بهتر از هر چيز نفس آدمى را از اينكه به وسيله شواغل روز، دچار كدورت شود حفظ مى كند.

بعضى گفته اند: منظور از «'''وطء'''» مطابقت قلب با زبان است . آنگاه گفته خود را تاءييد كرده به اينكه : بعضى ها كلمه را «'''وطء'''» به كسره و او خوانده اند.

و مراد از اينكه فرمود «'''حادثه شب اقوم قيلا است '''» اين است كه نماز شب استوارترين و صائب ترين سخن است ، براى اينكه در نماز شب حضور قلب بيشتر و توجه به كلام دقيق تر است .

و معناى آيه اين است كه حادثه شب و يا نماز در دل شب ثابت قدمتر است - و يا در مطابقت قلب و زبان شديدتر، و سخنى استوارتر و صائب تر است ، چون خداى تعالى شب را مايه آرامش قرار داده ، و نتيجه اين آرامش اين است كه خاطر انسان از شواغل معيشت فارغ ، و دست انسان از اسباب ظاهرى بريده است .

«'''ان لك فى النهار سبحا طويلا'''» - كلمه «'''سبح '''» به معناى دويدن و تند راه رفتن در آب است ، و «'''سبح طويل '''» در روز كنايه از غور در مهمات زندگى و انواع زد و بندها در برآوردن حوائج زندگى است . و معناى آيه اين است كه تو در روز مشاغل بسيار دارى كه همه وقتت را فرا گرفته ، فراغتى برايت باقى نمى گذارد تا در آن با توجه تام متوجه درگاه پروردگارت باشى ، و از هر چيزى منقطع گردى ، بنابر اين بر تو است كه از شب استفاده كنى ، و در آن به نماز بپردازى .