الذاريات ٣
| کپی متن آیه |
|---|
| فَالْجَارِيَاتِ يُسْراً |
ترجمه
| الذاريات ٢ | آیه ٣ | الذاريات ٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْجَارِیَاتِ»: جمع جَارِیَة، کشتیها. (نگا: شوری / ، رحمن / ، حاقه / ). «یُسْراً»: ساده و آسان. حال است و در تقدیر چنین است. فَالْجَارِیَاتِ فِی حَالِ کَوْنِهَا مُیَسَّرَةً مُسَخَّراً لَهَا الْبَحْرُ.
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹ سوره ذاريات
- غرض و مفاد آيات سوره ذاریات
- معناى آيه: «وَ السّمَاء ذَاتِ الحُبُك»، و مقصود از اين كه كفّار، در «قول مختلف» هستند
- وجوه مختلف در معناى جمله: «يُؤفَكُ عَنهُ مَن اُفِك»
- معنای سخن خرّاصان، از پرسش «أیّانَ یَومُ الدین»
- معناى اين كه در وصف متقين فرمود: «كَانُوا قَلِيلاً مِن اللّيلِ مَا يَهجَعُون»
- بحث روایتی (روایاتی پیرامون آیات گذشته)
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً «1» فَالْحامِلاتِ وِقْراً «2» فَالْجارِياتِ يُسْراً «3»
سوگند به بادهايى كه با شدّت اشيا را پراكنده مى‌كنند. پس به ابرهاى گران بار سوگند. پس به كشتى‌هايى كه به آسانى در حركتند سوگند.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَالْجارِياتِ يُسْراً «3»
فَالْجارِياتِ يُسْراً: پس سوگند به روندگان جريانى به آسانى.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً «1» فَالْحامِلاتِ وِقْراً «2» فَالْجارِياتِ يُسْراً «3» فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً «4»
إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ «5» وَ إِنَّ الدِّينَ لَواقِعٌ «6» وَ السَّماءِ ذاتِ الْحُبُكِ «7» إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ «8» يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ «9»
قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ «10» الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ ساهُونَ «11» يَسْئَلُونَ أَيَّانَ يَوْمُ الدِّينِ «12» يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُونَ «13» ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ «14»
ترجمه
سوگند به پراكنده‌كنندگان پراكنده كردنى
پس به حمل- كنندگان بار گران را
پس به روندگان بآسانى
پس به قسمت‌كنندگان كار را
همانا آنچه وعده داده ميشويد هر آينه راست است
و همانا جزا واقع و حاصل است
قسم به آسمان داراى راههاى خوب مزين
همانا شما در گفتارى مختلف با يكديگريد
رو گردانده ميشود از آن كسيكه رو گردانده شده باشد
لعنت بر دروغگويان
آنها كه در جهلى فرا گيرنده بيخبر و غافلانند
ميپرسند كى خواهد بود روز جزا
روز كه آنها در آتش دوزخ سوخته و معذب شوند
بچشيد سوختن و عذاب خود را اينست آنچه كه در وقوعش شتاب مينموديد.
تفسير
خداوند متعال در ابتداء اين سوره مباركه قسم ياد فرموده ببادهاى پراكنده كننده خاك و خاشاك زمين را و بأبرهاى حمل كننده بار گران باران را و بكشتيهاى جارى شونده در دريا بسهولت و آسانى بكمك باد و به ملائكه‌اى كه مقسّم امور و ارزاق بندگانند كه آنچه وعده داده شده‌ايد از ثواب و عقاب و بهشت و دوزخ و صراط و ميزان و غيرها راست است و روز جزا حاصل و واقع خواهد شد جاى شك و ترديد نيست چنانكه بطرق معتبره اينمعنى از امير المؤمنين عليه السّلام نقل شده و در فقيه از امام رضا عليه السّلام نقل نموده كه المقسّمات امرا ملائكه تقسيم كننده روزيهاى بنى آدمند ما بين طلوع فجر تا طلوع آفتاب پس كسيكه بخوابد در آنوقت
جلد 5 صفحه 62
خوابيده است از روزيش و معمولا قسم براى تأكيد كلام ياد ميشود و بايد بچيزى تعلق بگيرد كه قدر و منزلتى در خارج داشته باشد و باد و باران و كشتى‌رانى، وسائل ارتزاق و تجارت مردم است و در مجمع از صادقين عليهما السلام نقل نموده كه جائز نيست از براى احدى كه قسم ياد نمايد مگر بخداى تعالى ولى خدا قسم ياد ميكند بآنچه بخواهد از خلقش و در كافى هم از امام باقر عليه السّلام اينمعنى نقل شده است و بر حسب قاعده اصول دين بايد بدليل و برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم قسم خدا قطعا مؤكّد اعتقاد است و خداوند به بيانات و وجوه متعدّده كه مزيدى بر آن متصوّر نيست اثبات معاد را فرموده بود و اينك بقسم تأييد و تأكيد شده و محتمل است خدا خواسته باشد بآنچه قسم ياد نموده است بآن كه معلوم است بدون مدبّر كامل وجود پيدا نميكند استدلال بر معاد فرموده باشد كه چنين قادر حكيمى بامر عبث اقدام نمينمايد و نيز خداوند قسم ياد فرموده بآسمانى كه داراى راههائى كه مسير كواكب سيّاره و مزيّن و آراسته بثوابت است ميباشد چنانچه گفته‌اند و در مجمع از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه مراد آسمان داراى حسن و زينت است براى اثبات آن كه مردم مشرك يا منافق در سخنان مختلفى هستند در باره پيغمبر و امام و قرآن گاه پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم را ساحر و گاه شاعر و گاه مجنون خوانند و امام را گاه رياست طلب گاه شوخ و گاه بى‌سياست دانند قرآن را گاه سحر و گاه شعر و گاه افسانه نامند منصرف ميشود از دين حق كسيكه منصرف از هر حق و حقيقت و خير و سعادتى باشد خدا بكشد دروغگويان يا بحدس و گمان در دين سخنرانان را آنها كه غرق در جهل و نادانى شدند و منغمر در معصيت و نافرمانى گشتند و بكلّى از ياد خدا و تفكر در آياتش غفلت كردند بطور استهزاء ميپرسند كجا و كى خواهد بود روز مجازات ما بايد بآنها گفته شود آنروزى است كه در آتش جهنّم گداخته شويد بشما ميگويند بچشيد عذاب گداخته شدن خودتان را در آتش جهنّم اين همان بود كه شما در آمدنش عجله داشتيد و ميخواستيد وقتش را بدانيد و باور نميكرديد و در كافى از
جلد 5 صفحه 63
امام باقر عليه السّلام قول مختلف باختلاف در امر ولايت و يؤفك عنه من افك بكسانيكه منصرف از ولايتند و در نتيجه منصرف از بهشت شده‌اند تفسير شده و قمّى ره نيز اينمعنى را نقل نموده و خرّاصون را بكسانيكه بحدس و مظنّه در دين رأى دادند نه بعلم و يقين تفسير فرموده است و حقير باين ملاحظه و حفظ ظاهر آيه و اقوال مفسرين بيان را مبنى بر تعميم در قول مختلف و ترديد در خرّاصون نمودم و اللّه تعالى اعلم بالصواب.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيمِ
وَ الذّارِيات‌ِ ذَرواً «1» فَالحامِلات‌ِ وِقراً «2» فَالجارِيات‌ِ يُسراً «3» فَالمُقَسِّمات‌ِ أَمراً «4»
قسم به بادهاي پراكنده كننده خاكها که گرد باشد. پس بابرها که برداشت آبها و باران ميكنند: پس بكشتيها که بر روي دريا بآساني سير ميكنند پس بملائكه که تقسيم ارزاق و امور ميكنند.
وَ الذّارِيات‌ِ ذَرواً و او قسم و در باب قسم بايد باسم جلاله باشد باللّه تاللّه و اللّه چه در باب مرافعه و چه در ايجاب شي‌ء مثل نذر و عهد و چه در باب رفع حد در قذف بين زوج و زوجه، لكن خداوند به مخلوقاتش قسم ياد ميكند از باب بيان آثار قدرت خود که در واقع قسم بقادر متعال است که اينکه آثار قدرت از او ظاهر شده و ذاريات بادها است که گرد باشد که گاه باشد پراكنده ميكند چنانچه مثل مي‌زند ميفرمايد: وَ اضرِب لَهُم مَثَل‌َ الحَياةِ الدُّنيا كَماءٍ أَنزَلناه‌ُ مِن‌َ السَّماءِ فَاختَلَطَ بِهِ نَبات‌ُ الأَرض‌ِ فَأَصبَح‌َ هَشِيماً تَذرُوه‌ُ الرِّياح‌ُ كهف آيه 43.
فَالحامِلات‌ِ وِقراً ابرها که از درياها آب بر ميدارند و حمل ميكنند و اطراف زمين ميبارند و وقر سنگيني است، چنانچه ميفرمايد: وَ الَّذِينَ لا يُؤمِنُون‌َ
جلد 16 - صفحه 264
فِي آذانِهِم وَقرٌ يعني گوش آنها سنگين شده نمي‌شنوند.
فَالجارِيات‌ِ يُسراً كشتيها با آن همه ثقالت و سنگيني از افراد و امتعه دارد بسهولت و آساني روي آب سير ميكند، چنانچه ميفرمايد: وَ الفُلك‌َ تَجرِي فِي البَحرِ بِأَمرِه‌ِ حج آيه 64.
فَالمُقَسِّمات‌ِ أَمراً ملائكه که بامر الهي تقسيم امور ميكنند بين خلايق و مقسم ارزاق هستند، و از علي بن ابراهيم مسندا از حضرت صادق (ع) روايت كرده
(قال إبن كوا سئل امير المؤمنين (ع) عن الذاريات ذروا قال: هي الريح و عن- الحاملات وقرا فقال: هي السحاب و عن الجاريات يسرا فقال: هي السفن و عن- المقسمات امرا فقال: هي الملائكة)
و از شيخ طوسي در تهذيب از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده
(في قول اللّه عز و جل. فالمقسمات امرا قال: الملائكة تقسم ارزاق بني آدم من طلوع الفجر الي طلوع الشمس فمن نام فيما بين هما نام عن رزقه).
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 3)- «و سوگند به کشتیهائی که (بر رودخانه‌های عظیم و صفحه دریاها) به آسانی به حرکت در می‌آیند» (فَالْجارِیاتِ یُسْراً).
ج4، ص535
نکات آیه
۱ - سوگند خداوند، به کشتى هاى روان بر آب هاى دریا به آسانى و نرمى (فالجریت یسرًا) «یسر» نقطه مقابل «عسر» و به معناى سهولت و آسانى است. مراد از «جاریات» کشتى هایى است که در دریا، به آرامى و نرمى حرکت مى کنند.
۲ - نقش عظیم بادها و حرکت نرم آنها در آسمان، در شگل گیرى توده هاى سنگین ابرها (و الذریت ذروًا . فالحملت وقرًا . فالجریت یسرًا) «جاریات» مانند دو وصف قبل، مى تواند مربوط به بادها باشد; یعنى، «اقسم بالریاح الجاریة فى السماء یسراً». برداشت بالا برپایه این احتمال است.
۳ - حرکت نرم توده هاى سنگین بار ابر در فضا با وزش بادها، امرى الهى و شایان تأمل (فالحملت وقرًا . فالجریت یسرًا) در صورتى که «جاریات» وصف ابرها باشد، از ملاحظه «وقراً» (سنگین بارى ابرها) و «یسراً» (حرکت نرم ابرها على رغم سنگین بارى آنها)، مطلب بالا استفاده مى شود.
۴ - سوگند الهى، به بادها که آرام در آسمان روان اند. (و الذریت ذروًا ... فالجریت یسرًا)
روایات و احادیث
۵ - «جمیل عن أبى عبداللّه فى قوله... «فالجاریات یسراً» قال هى السفن...;[۱] جمیل از امام صادق(ع) درباره «فالجاریات یسراً» سؤال کرد، آن حضرت فرمود: مراد کشتى ها است».
موضوعات مرتبط
- ابر: عوامل تشکیل ابر هاى باران زا ۲; مطالعه حرکت ابرهاى باردار ۳; منشأ حرکت ابر ها ۲; منشأ حرکت ابرهاى باردار ۳
- باد: منشأ وزش باد ها ۳; نقش باد ها ۲
- سوگند: سوگند به بادها ۴; سوگند به کشتیها ۱
- قرآن: سوگندهاى قرآن ۱، ۴
- کشتى: نقش کشتى ۵
منابع
- ↑ تفسیر قمى، ج ۲، ص ۳۲۷; نورالثقلین، ج ۵، ص ۱۲۰، ح ۳.
