هود ١١٢
ترجمه
| هود ١١١ | آیه ١١٢ | هود ١١٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إِسْتَقِمْ»: راستای راه حق و حقیقت و خیر و صلاح را در پیش گیر. استقامت و پایداری کن. «کَمَآ أُمِرْتَ»: همچنان که دستور داده شده‌ای. به گونه‌ای که فرمان یافته‌اید. «لا تَطْغَوْا»: از حد اعتدال در مگذرید. در وظائف و تکالیف مقرّره افراط و تفریط مکنید و زیاده و نقصان روا مدارید.
تفسیر
- آيات ۱۱۹ - ۱۰۹، سوره هود
- بت پرستى پايه و مبنائى جز تقليد از نياكان ندارد
- دلالت آيه بر تاءخير عذاب اختلاف كنندگان در دين تا روز قيامت
- اشاره به اينكه شك و ترديد يهوديان در اصالت و صحت تورات موجه بوده است
- معنا و موارد استعمال واژه هاى : ((قيام ))، ((اقامه )) و ((استقامت ))
- معناى جمله : ((فاستقم كما امرت ))
- معناى ((ركون )) كه در آيه : ((و لاتركنوا الى الّذين ظلموا...)) از آن نهى شده است
- منظور از ((الّذين ظلموا)) كه از اعتماد و تمايل به آنان نهى گرديده است
- سخن صاحب المنار درباره مراد از: ((الّذين ظلموا)) و نقاط ضعف آن سخن
- آيه شريفه : ((و لاتركنوا...)) متضمن نهى ازتمايل به همه ستمكاران است
- چه مواردى مشمول نهى آيه شريفه نمى باشد؟
- ركون به اهل ظلم اخص از ولايت كفار است و مراد از آن اعتماد و مماشات در امر دين و حيات دينى است نه مطلق ركون و اعتماد
- سخن ديگرى از صاحب المنار و اشكال وارد بر آن
- اشاره به فرق بين ميل به ظالمين و مصاديق مباشرت در ظلم
- امر به نماز و صبر كه مهمترين عبادات و اخلاقيات هستند
- معناى ((اختلاف )) و مشتقات ديگر ماده ((خلف ))
- دو نوع اختلاف و مذمت يك نوع آن در قرآن كريم
- جمله : ((لايزالون مختلفين )) راجع به اختلاف در دين است
- مذمت اختلاف ، از جهت لوازم آن يعنى تفرق و اعراض از حق است
- رحمت الهى غايت خلقت انسان مى باشد (و لذلك خلقهم )
- وجوهى كه در معناى دو آيه ((و لو شاء ربك ...)) و ((الّا من رحم ربك ...)) گفته شدهاست
- بحث روايتى
- چند روايت در ذيل جمله : ((فاستقم كما امرت ...)) و ((لاتركنوا الى الذين ظلموا))
- رواياتى در فضيلت نماز و اينكه نماز كفاره گناهان است (ان الحسنات يذهبن السّيّئات ).
- اميدوار كننده ترين آيات كتاب خدا
- دو روايت از امام صادق (ع ) در ذيل (ان الحسنات يذهبن السيئات ...)
- چند روايت در ذيل جمله : ((لايزالوان مختلفين الّا من رحم ربك و لذلك خلقهم ))
نکات آیه
۱- خداوند ، پیامبر(ص) را به استقامت و پایدارى بر توحید و پرستش خدا ، فرمان داد. (فاستقم کما أُمرت) متعلق «استقم» ذکر نشده تا حکایت از عموم داشته باشد; ولى از آن جا که بحث آیات پیشین درباره توحید و پرستش خدا بود ، در برداشت فوق از آنها نام برده شد.
۲- مؤمنان همراه پیامبر(ص) به استقامت و پایدارى بر توحید و پرستش خدا موظّف بودند. (فاستقم ... و من تاب معک) «من تاب» عطف بر ضمیر مستتر در «فاستقم» است; یعنى: «ولیستقم من تاب معک».
۳- استقامت در ابلاغ دین و گسترش توحید ، وظیفه پیامبر(ص) و مؤمنان به اوست. (فاستقم کما أُمرت و من تاب معک) جمله «تو و پیروانت پایدارى و استقامت کنید» مى تواند به این معنا باشد: بر توحید و احکام دین پایبند و ثابت قدم بمانید; مبادا سختیها و مشکلات شما را از مسیر حق منحرف سازد. و نیز مى تواند گویاى این باشد: در ابلاغ توحید و دین پایدارى کنید و از دعوت ملول و خسته نشوید. برداشت فوق ناظر به معناى دوم است.
۴- پیامبر(ص) در چگونگى پایدارى و استقامت ، باید بر اساس امر و فرمان خدا عمل مى کرد. (فاستقم کما أُمرت)
۵- شرایط مکه براى پیامبر(ص) و مسلمانان صدراسلام ، شرایطى دشوار و دین دارى امرى مشکل و نیازمند استقامت و پایدارى بوده است. (فاستقم کما أُمرت و من تاب معک)
۶- پذیرش توحید بازگشت به خداست. (و من تاب معک)
۷- صحابه پیامبر پیش از ایمانشان به آن حضرت ، مردمى مشرک بودند و با گرایش به توحید از شرک توبه کردند. (و من تاب معک) مراد از توبه - به قرینه آیات پیشین که درباره شرک و توحید بود - بازگشتن از شرک و روى آورى به توحید است. قابل ذکر است که «معک» حال براى فاعل «تاب» مى باشد. بنابراین «من تاب معک»; یعنى، و آنان که از شرک توبه کردند و همراه تو و از اصحاب تو هستند.
۸- تردید و شک ، مانع استقامت و پایدارى است. (فلاتک فى مریة مما یعبد هؤلاء ... فاستقم کما أُمرت و من تاب معک)
۹- توجه به داستان پیامبران و سرنوشت اقوام مؤمن و کافر ایشان ، وادار کننده انسان به استقامت وپایدارى بر توحید و پرستش خدا (فاستقم کما أُمرت) برداشت فوق ، بر این اساس است که جمله «فاستقم ...» بر داستان اقوام گذشته - که در آیات پیشین از آن سخن رفته است - تفریع شده باشد.
۱۰- توجه به قضاوت و داورى خداوند در قیامت و باور به پاداش و مجازات در آن سرا ، آدمى را به استقامت در راه دین وامى دارد. (لقضى بینهم ... إنّ کلاًّ لما لیوفینّهم أعملهم ... فاستقم کما أُمرت)
۱۱- خداوند ، پیامبر(ص) و مؤمنان را از گرایش به شرک و انحراف از پرستش خدا برحذر داشت. (و لاتطغوا) «طغیان» (مصدر لاتطغوا) به معناى تجاوز کردن از حد است. مصداق مورد نظر براى طغیان - به قرینه آیات پیشین که درباره شرک و توحید بود - انحراف از توحید و گرایش به شرک است.
۱۲- شرک ورزى و پرستش غیر خدا ، طغیان گرى و تجاوز از حقیقت است. (و لاتطغوا)
۱۳- مبلغان دین در نشر توحید و احکام الهى، نباید از حد و مرز تعیین شده خارج شوند. (فاستقم کما أُمرت ... و لاتطغوا) در برداشت فوق، جمله «لاتطغوا» در ارتباط با «فاستقم» معنا شده است و متعلق«لاتطغوا» استقامت گرفته شده است; یعنى ، در پایدارى طغیان نکنید و این کار را بر اساس برنامه الهى انجام دهید.
۱۴- خداوند ، اعمال انسانها را مى بیند و به همه آنها آگاهى دارد. (إنه بما تعملون بصیر)
۱۵- استقامت در دین و پایدارى بر توحید، درپى دارنده پاداش الهى است. (فاستقم ... إنه بما تعملون بصیر) یادآورى علم و آگاهى خداوند به اعمال بندگان پس از امرها و نهى ها ، اشاره به پاداش دهى و کیفر رساندن است.
۱۶- طغیان و سرکشى در برابر خدا و گرایش به شرک و پرستش غیر خدا ، عقوبت و کیفر الهى را درپى دارد. (و لاتطغوا إنه بما تعملون بصیر)
۱۷- توجّه و باور به آگاهى و نظارت خداوند بر اعمال و رفتار انسانها ، موجب پایدارى و استقامت در راه دین است. (فاستقم کما أُمرت و من تاب معک ... إنه بما تعملون بصیر)
موضوعات مرتبط
- استقامت: عوامل استقامت ۹، ۱۰، ۱۷; موانع استقامت ۸
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۵
- اسماء و صفات: بصیر ۱۴
- اقرار: اقرار به توحید ۶
- انگیزش: عوامل انگیزش ۹، ۱۰
- ایمان: آثار ایمان ۱۰; ایمان به پاداش اخروى ۱۰; ایمان به کیفر اخروى۱۰
- بازگشت به خدا: ۶
- پاداش: موجبات پاداش ۱۵
- تبلیغ: آسیب شناسى تبلیغ ۱۳; روش تبلیغ ۱۳
- تجاوز: موارد تجاوز ۱۲
- توحید: استقامت بر توحید ۱، ۲، ۹; استقامت در تبلیغ توحید ۳; پاداش استقامت بر توحید ۱۵
- جهان بینى: جهان بینى و ایدئولوژى ۱۰، ۱۷
- خدا: اوامر خدا ۱; بصیرت خدا ۱۴; خدا و عمل انسانها ۱۴; علم غیب خدا ۱۴; نواهى خدا ۱۱
- دین: استقامت در تبلیغ دین ۳
- دیندارى: استقامت در دیندارى ۵، ۱۰، ۱۷; پاداش استقامت در دیندارى ۱۵; دیندارى در صدر اسلام ۵
- ذکر: ذکر سرنوشت کافران ۹; ذکر سرنوشت مؤمنان ۹; ذکر علم خدا ۱۷; ذکر قصص انبیا ۹; ذکر قضاوت اخروى خدا ۱۰; ذکر نظارت خدا ۱۷
- شرک: حقیقت شرک ۱۲; کیفر شرک ۱۶; نهى از شرک ۱۱
- شک: آثار شک ۸
- صحابه: توبه صحابه ۷; صحابه قبل از اسلام ۷; صحابه و شرک ۷
- طغیان: کیفر طغیان ۱۶; موارد طغیان ۱۲
- عبادت: آثار عبادت غیر خدا ۱۶; استقامت در عبادت ۱، ۲، ۹
- عصیان: عصیان از خدا ۱۶; کیفر عصیان ۱۶
- کیفر: موجبات کیفر ۱۶
- مؤمنان: استقامت مؤمنان ۲، ۳; مسؤولیت مؤمنان ۲، ۳; مؤمنان و شرک عبادى ۱۱
- مبلغان: مسؤولیت مبلغان ۱۳
- محمد(ص): استقامت محمد(ص) ۱، ۲، ۳، ۴; تکلیف محمد(ص) ۱; محمد(ص) و شرک عبادى ۱۱; مسؤولیت محمد(ص) ۳، ۴; مشکلات محمد(ص) ۵
- مسلمانان: مشکلات مسلمانان صدر اسلام ۵
