تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۴۵: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

==آيات ۱ - ۱۴، سوره ملك ==

سوره ملك مكى است وسى آيه دارد

إِذَا أُلْقُوا فِيهَا سمِعُوا لهََا شهِيقاً وَ هِىَ تَفُورُ(۷)

فَاعْترَفُوا بِذَنبهِمْ فَسحْقاً لاَصحَبِ السعِيرِ(۱۱)

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۵۸۳ </center>

ترجمه آيات  

و نيز به همين مناسبت است كه سخن را با كلمه «'''تبارك '''» آغاز كرده ، چون اين كلمه به معناى كثرت صدور بركات از ناحيه خداى عزوجل است ، و نيز مكرر جناب ربوبى را به صفت رحمان كه مبالغه در رحمت است مى ستايد، چون رحمت ، همان عطيه در قبال استدعاى حاجتمند است ، و در اين سوره سخنى هم از انذار و تهديد آمده ، و در آخر به مساءله حشر و قيامت منتهى مى گردد.

و مضامين آيات آن به دو مساءله خلاصه مى شود: يكى دعوت به يگانگى او در ربوبيت را بپذيرند، و دوم اينكه به معاد معتقد شوند و اين سوره به شهادت سياق آياتش در مكّه نازل شده است .

كلمه «'''تبارك '''» درباره هر چيزى استعمال شود از كثرت صدور خيرات و بركات از آن چيز خبر مى دهد.

افاده كمال تسلط خدا بر ملك در جمله «'''بيده الملك '''»

=== وجه اينكه فرمود: ===

«'''خلق الموت ...'''»

كلمه «'''حيات '''» در مورد چيزى بكار مى رود كه آن حالتى دارد كه به خاطر داشتن آن حالت داراى شعور و اراده شده است . و كلمه موت به معناى نداشتن آن حالت است ، چيزى كه هست به طورى كه از تعليم قرآن برمى آيد معناى ديگرى به خود گرفته ، و آن عبارت از است كه همان موجود داراى شعور و اراده از يكى از مراحل زندگى به مرحله اى ديگر منتقل شود، قرآن كريم صرف اين انتقال را موت خوانده با اينكه منتقل شونده شعور و اراده خود را از دست نداده ، همچنان كه از آيه «'''نحن قدرنا بينكم الموت ... فيما لا تعلمون '''» اين معنا استفاده مى شد، بنا بر ديگر نبايد پرسيد: چرا در آيه مورد بحث فرموده : «'''خدا موت و حيات را آفريده '''» مگر مرگ هم آفريدنى است ؟ چون گفتيم : از تعليم قرآن برمى آيد كه مرگ به معناى عدم حيات نيست ، بلكه به معناى انتقال است . امرى وجودى كه مانند حيات خلقت پذير است .

علاوه بر اين اگر مرگ را امر عدمى بگيريم ، همانطور كه عامه مردم هم چنين مى پندارند، باز خلقت پذير هست ، چون اين عدم با عدمهاى صرف فرق دارد و مانند كورى و تاريكى ، عدم ملكه است ، كه حظى از وجود دارد.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۵۸۷ </center>

دخالت دارد. آنچه مطلوب بالذات است حيات طيبه اى است كه با هيچ نقصى آميخته نيست ، و در معرض لغو و تاءثيم قرار نمى گيرد، بنابر اين بيان ، آيه شريفه در معناى آيه زير است كه مى فرمايد: «'''كل نفس ذائقه الموت و نبلوكم بالشر و الخير فتنه '''».

آن خدايى كه هفت آسمان را آفريد، در حالى كه طباق هستند، يعنى مطابق و مثل همند. البته مفسرين اينطور احتمال داده اند. و ما در تفسير سوره «'''حم سجده '''» مطالبى كه مى توانستيم در اين باره ايراد كنيم ايراد نموديم .

<span id='link402'><span>

<span id='link403'><span>

==تاءكيدى بر وحدت نظام عالم و اتصال و ارتباط اجزاء آن ==

كلمه «'''خاسى ء'''» اسم فاعل از ماده «'''خسا'''» است ، و اين ماده به معناى نارسايى در ديد چشم ، و يا به قول راغب سرسرى ديدن و گذشتن است . راغب در معناى كلمه «'''حاسر'''» گفته : ماده به معناى خستگى در اثر تمام شدن نيرو است ، به چنين كسى ، هم حاسر مى گويند و هم محسور، اما حاسر به اين تصور كه خود او خودش را خسته كرده ، و اما محسور به اين تصور كه تمام شدن نيرو خسته اش كرده . و اينكه فرمود: «'''ينقلب اليك البصر خاسئا و هو حسير'''» هم ممكن است به معناى حاسر باشد، و هم به معناى محسور.

و كلمه «'''كرتين '''» تثنيه كرة است كه به معناى رجعت و برگشتن است ، و اگر به صيغه تثنيه آورده صرفا براى اين بوده كه تكثير و تكرار را برساند، و چنين معنا دهد كه در خلقت آسمانها و زمين بنگر، آيا هيچ تفاوت و ناسازگارى در بين موجودات آن مى بينى ؟ و دوباره و سه باره و چندباره برگرد و نظر بيفكن ، كه اگر چنين كنى نظرت خسته مى شود و از كار مى افتد، و هيچ تفاوتى نخواهى ديد.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۵۸۹ </center>

متصل الاج زاء و مرتبط الابعاض .

كلمه «'''مصابيح '''» جمع مصباح (چراغ ) است ، و اگر ستارگان را چراغ ناميده به خاطر نورى است كه از آنها تلالو مى كند، و ما قبلا - در سوره حم سجده - در اين باره بحث كرديم .

<span id='link404'><span>

بعضى ديگر گفته اند: شهابها تكه هايى هستند كه از كواكب جدا مى شوند، و به وسيله آنها شيطانها رجم مى شوند، و اما خود كواكب به هيچ وجه فرو نمى ريزند، مگر وقتى كه خدا بخواهد همه را فانى سازد. اين وجه با نظريه هاى علمى امروز موافق تر است ، و اما اينكه رجم شيطانها به وسيله شهابها چه معنا دارد، قبلا مختصرى درباره اش بحث كرده ايم .

«'''و اعتدنا لهم عذاب السعير'''» - يعنى ما براى شيطانها كه همانا اشرار از جنيان هستند عذاب دوزخ را تهيه كرده ايم كه آتشى است مشتعل .

بعد از آنكه پاره اى از نشانيهاى ربوبيت خداى تعالى را ذكر كرد، به دنبالش تهديد كافران و منكران به ربوبيت او را آورد، و قرار اين سوره بر همين منوال است كه حجت ها را آميخته با تهديد و انذار بياورد.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۵۹۰ </center>

و «'''فوران '''» كه مصدر فعل «'''تفور'''» است ، بنا به گفته صاحب مجمع البيان به معناى ارتفاع جوشش است . و كلمه «'''تميز'''» به معناى تقطع و تفرق است ، و كلمه غيظ به معناى شدت خشم است .

و معناى آيه اين است كه : وقتى كفار در جهنم ريخته مى شوند، صداى شهيقى از آن مى شنوند، شهيقى كه چون مغناطيس آنان را به داخل خود مى كشاند، همانطور كه با شهيق هوا داخل سينه كشيده مى شود، در حالى كه جوشان است ، و ايشان را مانند نخودى كه در ديك جوشان بالا و پائين مى شود بالا و پائين مى كند، به طورى كه گويى از شدت غضب مى خواهد متلاشى شود.

هر دسته اى كه داخل جهنم مى شوند خازنان جهنم از ايشان مى پرسند: مگر براى شما

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۵۹۱ </center>

كلمه «'''خزنه '''» جمع خازن است ، كه به معناى نگهبان چيزى است كه ذخيره اش كرده باشند، و منظور از خزنه ملائكه اى است كه موكل بر آتشند، و انواع عذابهاى جهنم را تدبير مى كنند و درباره همانها است كه مى فرمايد: «'''عليها ملئكه غلاظ شداد'''»، و نيز مى فرمايد: «'''و ما ادريك ما سقر... عليها تسعه عشر و ما جعلنا اصحاب النار الا ملئكه '''».

و معناى آيه اين است كه : هر دسته اى كه در جهنم ريخته مى شوند و يا به سوى آن سوق داده مى شوند، ملائكه موكل بر دوزخ و نگهبانان آن از در توبيخ مى پرسند: مگر براى شما نذير، يعنى پيامبرى كه شما را از چنين عذابى بترساند نيامده ؟!

اين جمله حكايت پاسخى است كه دوزخيان به فرشتگان خازن دوزخ مى دهند، و در آن اعتراف مى كنند به اينكه نذير بر ايشان آمد، و از آتش ‍ دوزخ انذارشان كرد، ولى تكذيبش كردند و افترا به او بستند.

«'''و قلنا ما نزل اللّه من شى ء'''» - اين جمله بيان تكذيب ايشان است ، و همچنين جمله «'''ان انتم الا فى ضلال كبير'''».

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۵۹۲ </center>

از آنكه اعتراف كردند - مى گويند: شما در ضلالتى روشن بوده ايد. ولى اين احتمال و همچنين احتمال ديگرى كه بعضى داده اند كه : جمله مذكور كلام ملائكه نامبرده از زبان پيامبران آن كفار باشد، از سياق آيه بعيد است .

[[رده:تفسیر المیزان]]