تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۳۱: تفاوت میان نسخه‌ها

از اين هم كه بگذريم اصلا چنين حرفى خطابهاى الهى را در بيشتر آياتى كه در آن به صحابه رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) و مومنين عتاب شده - العياذ باللّه - خطابهايى بيهوده مى سازد،

زيرا صحابه اى كه خود خدا اجازه داده هر گناهى خواستند بكنند، ديگر نبايد به خاطر بعضى تخلفاتشان در آياتى نظير آيات مربوط به داستان بدر، احزاب ، حنين ، و امثال آنها مورد عتاب قرار دهد كه چرا فرار كرديد، و آنان را در مقابل فرار از جنگ به آتش دوزخ تهديد كند. يكى از روشن ترين آيات در اين باب ، آيات مربوط به داستان افك است ، يكى از آنها كه مرتكب شده بودند مسطح بن اثاثه بوده كه خود يكى از شركت كنندگان در جنگ بدر بوده ، و در اين آيات مى خوانيم : «'''لكل امرى ء منهم ما اكتسب من الاثم '''» و احدى از مرتكبين را استثناء نكرد، و نفرمود : جز آن كسى كه در جنگ بدر شركت داشته . و نيز مى خوانيم «'''و هو عند اللّه عظيم '''» و باز مى خوانيم : «'''يعظكم اللّه ان تعودوا لمثله ابدا ان كنتم مؤ منين '''» يعنى مرتكب چنين كارى ايمان ندارد، هر چند در جنگ بدر شركت داشته باشد. و باز از روشن ترين آياتى كه اين احاديث را رد مى كند و لوازم معناى آنها را نمى پذيرد، خود آياتى است كه روايات مذكور در شاءن نزول آنها وارد شده ، براى اينكه در اين آيات در باره دوستى با كفار مى خوانيم «'''و من يفعله منكم فقد ضل سواء السبيل '''» و مى خوانيم «'''و من يت ولهم فاولئك هم الظالمون '''».

پس معلوم مى شود اگر آيات مورد بحث خطاب و عتاب را متوجه به عموم مؤ منين كرده ، و همه را در برابر روابط پنهانى با كفار عتاب مى كند به اعتبار اين بوده كه اين عمل از بعضى از آنان - يعنى حاطب بن ابى بلتعه - سرزده ، و به اسلام و مسلمانان خيانت كرده ، و آيات شريفه عمل بعضى را به همه نسب ت داده ، و تهديد را هم متوجه همه كرده ، (تا بدانند عمل بد براى همه بد است ، نه تنها براى شخص معينى ).

و اگر حاطب به خاطر اينكه بدرى است در چنين عملى آزاد بوده ، و قلم تكليف را از او برداشته بودند،

و به او فرموده بودند: هر چه مى خواهى بكن كه تو آمرزيده اى ديگر چرا بايد اورا راه گم كرده و ظالم بخوانند، و مورد عتاب و تهديد قرار دهند، بقيه مسلمانان هم كه چنين كارى نكرده بودند، پس اصلا چرا بايد اين آيات نازل شده باشد، و در آن عمل ناشايستى را كه اگر از غير حاطب سرزده بود ناشايست مى شد و چون از او سر زده هيچ ناشايستگى ندارد، به همه مؤ منين نسبت دهند، و همه را مورد تهديد قرار دهند.

و كلام خداى عزوجل ، اءجل از اين است كه مردم را به خاطر عملى كه نكرده اند، بلكه شخصى كرده كه او هم اجازه داشته مورد عتاب و تهديد قرار دهد.