۱۳٬۷۵۳
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۸ بخش۱: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←شباهت سوره هايى كه حروف مقطعه اولشان، يكى است
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
و اى بسا كه معناى آن روايتى هم كه اهل سنّت، از على «عليه السلام» نقل كرده اند، همين باشد. و آن روايت - به طورى كه در مجمع البيان آمده - اين است كه آن جناب فرمود: «براى هر كتابى نقاط برجسته و چكيده اى است، و چكيدۀ قرآن، حروف الفباء است». | و اى بسا كه معناى آن روايتى هم كه اهل سنّت، از على «عليه السلام» نقل كرده اند، همين باشد. و آن روايت - به طورى كه در مجمع البيان آمده - اين است كه آن جناب فرمود: «براى هر كتابى نقاط برجسته و چكيده اى است، و چكيدۀ قرآن، حروف الفباء است». | ||
كَذَلِك يُوحِى إِلَيْك وَ إِلى الَّذِينَ مِن قَبْلِك اللَّهُ الْعَزِيزُ الحَْكِيمُ ... الْعَلىُّ الْعَظِيمُ | «'''كَذَلِك يُوحِى إِلَيْك وَ إِلى الَّذِينَ مِن قَبْلِك اللَّهُ الْعَزِيزُ الحَْكِيمُ ... الْعَلىُّ الْعَظِيمُ'''»: | ||
مقتضاى | |||
و | مقتضاى اين كه گفتيم محور اصلى غرض اين سوره بيان وحى و تعريف حقيقت آن و اشاره به هدف آن و نتائجى كه دارد مى باشد، اين است كه اشاره با كلمۀ «كَذَلِكَ»، اشاره به شخص وحى باشد. يعنى وحى خصوص اين سوره به رسول خدا «صلى اللّه عليه و آله و سلم»، در نتيجه تعريف مطلق وحى نيز هست. چون مطلق وحى را تشبيه كرده به وحيى كه به آن اشاره نموده، و به مخاطب نشان داده. در نتيجه، مضمون آيه مثل اين مى شود كه بگوييم: انسان مثل زيد است. در اين جا نيز مى فرمايد: وحى به طور كلى، مثل وحى همين سوره است. | ||
و بنابراين، جمله «إلَيكَ وَ إلَى الّذِينَ مِن قَبلِكَ» در معناى اين است كه فرموده باشد: إلَيكُم جَمِيعاً». يعنى نظير وحى اين سوره، به همه شما امت هاى بشرى وحى مى شد. و اگر اين طور نفرمود، براى اين بود كه دلالت كند بر اين كه «وحى»، يك سنت الهى است كه همواره در نسل هاى بشر جريان داشته، و يك مطلب نوظهور و بى سابقه نيست. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۹ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۹ </center> | ||
و معناى آيه اين است كه: وحيى كه ما به خصوص شما انبياء يكى پس از ديگرى مى فرستيم، يك سنت جارى و ديرينه است، مثل همين وحيى كه در گرفتن اين سوره دارى مى بينى. | |||
و معناى آيه اين است كه : وحيى كه ما به خصوص شما انبياء يكى پس از ديگرى مى | |||
بيشتر | بيشتر مفسران، كلمۀ «كَذَلِكَ» را اشاره گرفته اند به وحى، اما نه از آن جهت كه وحى است، بلكه از جهت مفادى كه دارد. و در حقيقت گفته اند: اشاره به معارفى است كه اين سوره مشتمل بر آن است. آن وقت از اين گفتار خود نتيجه گرفته اند كه: مضمون سوره، چيزى است كه خداى تعالى به همه انبياء وحى فرموده. پس وحى اين سوره، وحيى است مشترك. ولى خواننده عزيز متوجه شد كه غرض اين سوره و سياق آياتش با گفتار اين مفسران سازگار نيست. | ||
و | «'''العَزِيزُ الحَكِيمُ * لَهُ مَا فِى السّماواتِ وَ مَا فِى الأرضِ وَ هُوَ العَلِىُّ العَظِيمُ'''»: در اين جملات از اسماء حسناى الهی، پنج نام مقدس ذكر شده: ۱ - عزيز. ۲ - حكيم. ۳ - على. ۴ - عظيم. ۵ - «لهُ مَا فِى السّماواتِ وَ مَا فِى الأرض»؛ و اين جمله به معناى مالك است. و اگر نام مالك را اين طور مشروح ذكر كرده و نيز آن چهار نام ديگر را در اين جا آورد، براى اين است كه اصل وحى را و همچنين سنت جارى بودن آن را تعليل كرده باشد. چون «وحى»، عبارت است از» قانون خداوندى كه هدايتگر مردم است به سعادت دنيا و آخرتشان و هيچ كس و هيچ مانعى نيست كه خداى را از تشريع چنين قوانينى باز بدارد. براى اين كه «عزيز» است. يعنى در هرچه اراده كند، مغلوب هيچ چيز و هيچ عاملى واقع نمى شود. | ||
و نيز حق خداى تعالى است كه در بندگان خود و امور ايشان به هر طورى كه | |||
و نيز، خداى تعالى امر هدايت بندگان خود را مهمل نمى گذارد، و در آن سهل انگارى نمى كند. براى اين كه «حكيم» است. يعنى افعالش همه متقن است، و يكى از آثار متقن بودن عمل، اين است كه عمل خود را طورى انجام دهد كه به نتيجه برسد. | |||
و نيز حق خداى تعالى است كه در بندگان خود و امور ايشان به هر طورى كه بخواهد، تصرف كند. چون او «مالك» ايشان است. و نيز، حق اوست كه بندگان به وظيفه پرستش او قيام كنند و او، ايشان را به بندگى خود وادار سازد و امر و نهى كند. چون هم «عَلِىّ» است و هم «عَظِيم». | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۱۰ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۱۰ </center> | ||
پس هر يك از اين پنج | پس هر يك از اين پنج اسم، سهمى در تعليل اصل وحى دارند و نتيجه مجموع آن ها اين است كه: خداى تعالى، از هر جهت «وَلىّ» بندگان است و جز او، «وَلىّ» ديگرى نيست. | ||
تَكادُ | |||
كلمه | == توضيح آيه: «تَكَادُ السّمَاواتُ يَتَفَطَّرنَ مِن فَوقِهِنّ...»== | ||
آنچه كه از سياق آيه و نظم كلام كه درباره بيان حقيقت وحى و آثار و نتائج آن | «'''تَكادُ السّمَاواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِن فَوْقِهِنَّ ...'''»: | ||
و اما | |||
كلمه «يَتَفَطَّرنَ» از مصدر «تَفَطّر» است كه به معناى پاره پاره شدن است. چون كلمۀ «تفطّر» - كه مصدر باب تفعّل است - از «فطر» گرفته شده، كه به معناى پاره شدن و شكافتن است. | |||
و نيز مى خواهد امر وحى را بزرگ بدارد، از اين جهت كه وحى كلام كسى است كه | |||
پس آيه شريفه در مقام بزرگداشت كلام خدا از اين جهت كه در هنگام نزولش از | آنچه كه از سياق آيه و نظم كلام كه درباره بيان حقيقت وحى و آثار و نتائج آن است، به دست مى آيد، اين است كه: مراد از «پاره پاره شدن آسمان ها از بالاى سرِ مردم»، شكافتن آن ها است به وسيله وحيى كه از ناحيه خداى «عَلىّ عَظِيم» نازل مى شود، و فرشتگان، آن وحى را از همۀ آسمان ها عبور مى دهند تا به زمين نازل كنند. چون مبدأ وحى خداى سبحان است، و آسمان ها به حكم آيه «وَ لَقَد خَلَقنَا فَوقَكُم سَبعَ طَرَائِقَ وَ مَا كُنّا عَنِ الخَلقِ غَافِلِين»، راه هايى است به سوى زمين. | ||
و اما اين كه چرا جملۀ «يَتَفَطُّرن» را مقيد كرد به جملۀ «مِن فَوقِهِنّ»؟ وجهش روشن است. براى اين كه وحى از مافوق و بالاى سر نازل مى شود. چون از ناحيه خدايى نازل مى شود كه مافوق هر چيز است، و علوّ و عظمتى مطلق دارد. قهرا اگر آسمان ها شكافته شوند، از بالا شكافته مى شوند. | |||
و نيز مى خواهد امر وحى را بزرگ بدارد، از اين جهت كه وحى كلام كسى است كه «علىّ و عظيم» است. پس از اين جهت كه كلام خدايى است داراى عظمت مطلق و آسمان ها در هنگام نزول آن نزديك به پاره پاره شدن مى شود، و از اين جهت كه كلام خدايى است عَلىّ و داراى علوّ، اگر آسمان ها پاره شوند، از بالا پاره مى شوند. | |||
پس آيه شريفه در مقام بزرگداشت كلام خدا از اين جهت كه در هنگام نزولش از آسمان ها عبور مى كند، نظير آيه شريفه «حَتّى إذَا فُزّعَ عَن قُلُوبِهِم قَالُوا مَا ذَا قَالَ رَبُّكُم قَالُوا الحَقّ وَ هُوَ العَلِىّ الكَبِير» است كه در مقام بزرگداشت وحى است، از حيث اين كه ملائكه حامل آن به سوى زمين هستند. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۱۱ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۱۱ </center> | ||
و | و نيز، نظير آيه شريفه «لَو أنزَلنَا هَذَا القُرآنَ عَلى جَبَلٍ لَرَأيتَهُ خَاشِعاً مُتَصَدّعاً مِن خَشيَةِ اللّه» است كه در مقام بزرگداشت وحى است، بر فرضى كه بر كوهى نازل شود. | ||
و | |||
ولى ديگر | و نيز، نظير آيه شريفه «إنّا سَنُلقِى عَلَيكَ قَولاً ثَقِيلاً» است كه در مقام بزرگداشت آن از نظر سنگينى و صعوبت عمل آن است. اين آن مطلبى است كه سياق، آن را به دست مى دهد. | ||
اول | |||
دوم | ولى ديگر مفسران، آيه را بر دو معناى ديگر حمل كرده اند: | ||
صاحبان اين دو توجيه درباره قيد | |||
اول اين كه: مراد از «تَفَطّر»، پاره شدن آسمان ها از جلال و عظمت خداى جلّ جلاله است، همچنان كه توصيف خدا به «علىّ عظيم» در آيه قبلى هم، مؤيّد اين معنا است. | |||
دوم اين كه: مراد شكافتن آسمان ها از شرك مشركان اهل زمين است، و از اين حرفشان كه مى گفتند: «اتّخَذَ الرَّحمَانُ وَلَداً»، خدا فرزندى گرفته، چون عين اين كلام در سوره مريم نيز آمده و فرموده: «تَكَادُ السّمَاواتُ يَتَفَطّرنَ مِنهُ». | |||
صاحبان اين دو توجيه درباره قيد «مِن فَوقِهِنّ»، دچار اشكال شده اند، و مخصوصا آن كه وجه دوم را اختيار كرده، درباره توجيه قيد مذكور به زحمت افتاده. و همچنين در اين كه اتصال جملۀ «وَ المَلائِكَةُ يُسَبّحُونَ بِحَمدِ رَبّهِم وَ يَستَغفِرُونَ لِمَن فِى الأرضِ...»، به ماقبل را چطور توجيه كنند، دست و پا زده اند، كه هر كس به كتب تفسير آنان مراجعه كند، بر اين مطلب واقف مى گردد. | |||
<span id='link9'><span> | <span id='link9'><span> | ||
