النبإ ٣٧
ترجمه
| النبإ ٣٦ | آیه ٣٧ | النبإ ٣٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رَبِّ»: بدل از (رَبِّ) آیه پیشین است. «الرَّحْمنِ»: بسیار مهربان. صفت یا بدل (رَبِّ) است. «لا یَمْلِکُونَ»: توان ندارند. نمی‌توانند. مرجع ضمیر فاعلی، اهل آسمانها و زمین و سراسر کائنات است. «مِنْهُ»: بیان (خِطَاباً) و بر آن مقدّم است و جنبه تأکید دارد. در معنی چنین است: لا یَمْلِکُونَ أَن یُخَاطِبُوهُ. «خِطَاباً»: مخاطب قرار دادن. زبان به سخن گشودن. گفتگو کردن.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۷ - ۴۰، سوره نباء
- اوصاف قيامت ، نباء عظيمى كه واقع خواهد شد
- توضيحى پيرامون به راه انداخته شدن كوه ها و سراب شدنشان (و سيرتالجبال فكانت سراباء)
- معناى ((احقاب )) كه درباره ماندن طاغيان در جهنم فرمود: ((لا بثين فيها احقابا))
- اشاره به مطابقت جزا با اعمال ، اعمالى كه ثبت و ضبط شده اند
- پاداش نيك متقين : نعمت هاى بهشتى
- بيان مقصود از اينكه فرمود: ((لا يملكون منه خطابا...))
- مراد از ((روح )) در: ((يوم يقوم الروح و الملئكه ....))
- منظور از كسانى كه در قيامت ((لا يتكلمون )) و مراد از استثناء: ((الا من اذن له الرحمن...))
- گفتارى درباره معناى روح و مراتب آن در قرآن
- رواياتى درباره معناى ((احقاب ))، مراد از ((روح ))، و... درذيل آيات گذشته
- ما هستيم آنها كه در قيامت اجازه سخن داشته شفاعت مى كنيم
نکات آیه
۱ - خداوند، مالک و مدبّر آسمان ها و زمین و تمام موجودات بین آنها است. (ربّ السموت و الأرض و ما بینهما)
۲ - تدبیر امور انسان ها، در اختیار مالک و مدبّر جهان هستى است. (ربّک ... ربّ السموت و الأرض و ما بینهما) «ربّ السماوات» - که بیانگر «ربّک» در آیه قبل مى باشد - گویاى این است که ربّ تو همان ربّ جهان هستى است و آنان که به ارباب متعدد مى اندیشند، بر خطایند.
۳ - جهان، داراى آسمان هاى متعدد است. (السموت)
۴ - وجود موجوداتى بین آسمان ها و زمین (و ما بینهما)
۵ - خداوند، داراى رحمتى گسترده بر انسان ها و تمام موجودات آسمان ها و زمین است. (ربّک ... ربّ السموت و الأرض و ما بینهما الرحمن) «رحمان» صیغه مبالغه است و به قرینه «ربّک» و «ربّ السماوات»، مراد گسترش رحمت الهى بر تمام مشمولان ربوبیت او است.
۶ - پاداش رسانى به اهل تقوا در قیامت، اقتضاى تدبیر نظام هستى و لازمه ربوبیت خداوند بر جهان است. (جزاء من ربّک ... ربّ السموت و الأرض و ما بینهما)
۷ - «رحمان»، از اسامى و اوصاف خداوند است. (الرحمن)
۸ - نعمت هاى بهشت و پاداش تقواپیشگان در آن، جلوه رحمت گسترده خداوند است. (جزاء من ربّک ... الرحمن)
۹ - تدبیر امور آسمان ها و زمین و موجودات بین آنها از سوى خداوند، بر پایه رحمت و عطوفت است. (لایملکون منه خطابًا) توصیف «ربّ» به «رحمان»، حاکى از نقش رحمت در تدبیر نظام هستى است.
۱۰ - خداوند، تنها تصمیم گیرنده صحنه هاى آخرت و کیفر و پاداش مردم (لایملکون منه خطابًا)
۱۱ - ناتوانى همگان، از گفتوگوى خودسرانه با خداوند در قیامت (لایملکون منه خطابًا) مرجع ضمیر فاعلى «لایملکون»، موجودات عاقلى است که از «ما بینهما» دانسته مى شود. «منه» حال براى «خطاباً» و حرف «من» براى اتصال و ارتباط است. مفاد آیه این است که در رابطه با خداوند، هیچ سخنى براى آنان مقدور نیست. به قرینه آیه بعد، مى توان گفت: مراد کلام نادرست و شفاعت غیر مأذون است.
۱۲ - خداوند در امور جهان آخرت، به هیچ کس اختیار تصمیم گیرى و اظهار نظر نداده است. (لایملکون منه خطابًا) ممکن است «منه» به «لایملکون» متعلق باشد; یعنى، آن موجودات از جانب خداوند، مالک هیچ خطاب و اظهار نظرى درباره حوادث قیامت قرار داده نشده اند. به قرینه آیه بعد، مراد از آن، استقلال در تصمیم گیرى است.
۱۳ - ناتوانى همگان، از اعمال نظر و دخالت در تصمیم گیرى هاى جهان آخرت، برخاسته از فراگیر بودن ربوبیت خداوند و گستردگى رحمت او است. (ربّ السموت و الأرض و ما بینهما الرحمن لایملکون منه خطابًا)
۱۴ - خداوند، در تدبیر امور عالم و گستراندن رحمت خویش، به احدى از مخلوقات خود حق اعتراض نداده است. (ربّ السموت ... الرحمن لایملکون منه خطابًا) به قرینه صدر آیه، مى توان گفت: مراد از خطاب، اعتراض به کارهایى است که از ربوبیت و رحمانیت خداوند نشأت گرفته است. بنابراین محتواى آیه شریفه، به نظام کنونى جهان نیز ارتباط داشته و اختصاص به جهان آخرت ندارد.
موضوعات مرتبط
- آسمان: تدبیر آسمان ها ۹; تعدد آسمان ها ۳; مدبر آسمان ها ۱
- آفرینش: آثار تدبیر آفرینش ۶; نقش مالک آفرینش ۲; نقش مدبر آفرینش ۲
- اسماء و صفات: رحمان ۷
- انسان: عجز انسان ها ۱۱; محدوده اختیار انسان ۱۲، ۱۴; منشأ تدبیر انسان ها ۲
- بهشت: نعمتهاى بهشت ۸
- پاداش: منشأ پاداش ۱۰
- تحولات: منشأ تحولات اخروى ۱۲
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۶، ۱۳; آثار رحمت خدا ۱۳; اعتراض به خدا ۱۴; ربوبیت خدا ۱، ۲; رحمت در تدبیر خدا ۹; گفتگو با خدا در قیامت ۱۱; مالکیت خدا ۱، ۲; مهربانى در تدبیر خدا ۹; نشانه هاى وسعت رحمت خدا ۸; نقش خدا ۱۰; وسعت رحمت خدا ۵; ویژگیهاى تدبیر خدا ۹
- رحمت خدا: مشمولان رحمت خدا ۵
- زمین: تدبیر زمین ۹; مدبر زمین ۱
- فضا: مدبر موجودات فضا ۱; موجودات فضا ۴
- کیفر: منشأ کیفر ۱۰
- متقین: پاداش اخروى متقین ۶، ۸; منشأ پاداش متقین ۶، ۸
- موجودات: تدبیر موجودات ۹; منشأ عجز موجودات ۱۳
