التوبة ٧١

وَ الْمُؤْمِنُونَ‌ وَ الْمُؤْمِنَاتُ‌ بَعْضُهُمْ‌ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ‌ يَأْمُرُونَ‌ بِالْمَعْرُوفِ‌ وَ يَنْهَوْنَ‌ عَنِ‌ الْمُنْکَرِ وَ يُقِيمُونَ‌ الصَّلاَةَ وَ يُؤْتُونَ‌ الزَّکَاةَ وَ يُطِيعُونَ‌ اللَّهَ‌ وَ رَسُولَهُ‌ أُولٰئِکَ‌ سَيَرْحَمُهُمُ‌ اللَّهُ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ عَزِيزٌ حَکِيمٌ‌

ترجمه

مردان و زنان باایمان، ولیّ (و یار و یاور) یکدیگرند؛ امر به معروف، و نهی از منکر می‌کنند؛ نماز را برپا می‌دارند؛ و زکات را می‌پردازند؛ و خدا و رسولش را اطاعت می‌کنند؛ بزودی خدا آنان را مورد رحمت خویش قرارمی‌دهد؛ خداوند توانا و حکیم است!

و مردان و زنان با ايمان يار و دوستدار يكديگرند كه امر به معروف و نهى از منكر مى‌كنند و نماز به پا مى‌دارند و زكات مى‌دهند و از خدا و پيامبرش فرمان مى‌برند. آنان را خدا به زودى مشمول رحمت قرار مى‌دهد [و] خداوند شكست‌ناپذير، حكيم است

و مردان و زنان با ايمان، دوستان يكديگرند، كه به كارهاى پسنديده وا مى‌دارند، و از كارهاى ناپسند باز مى‌دارند، و نماز را بر پا مى‌كنند و زكات مى‌دهند، و از خدا و پيامبرش فرمان مى‌برند. آنانند كه خدا به زودى مشمول رحمتشان قرار خواهد داد، كه خدا توانا و حكيم است.

و مردان و زنان مؤمن همه یاور و دوستدار یکدیگرند، خلق را به کار نیکو وادار و از کار زشت منع می‌کنند و نماز به پا می‌دارند و زکات می‌دهند و حکم خدا و رسول او را اطاعت می‌کنند، آنان را البته خدا مشمول رحمت خود خواهد گردانید، که خدا صاحب اقتدار و درست کردار است.

مردان و زنان با ایمان دوست و یار یکدیگرند؛ همواره به کارهای نیک و شایسته فرمان می دهند و از کارهای زشت و ناپسند بازمی دارند، و نماز را برپا می کنند، و زکات می پردازند، و از خدا و پیامبرش اطاعت می نمایند؛ یقیناً خدا آنان را مورد رحمت قرار می دهد؛ زیرا خدا توانای شکست ناپذیر و حکیم است.

مردان مؤمن و زنان مؤمن دوستان يكديگرند. به نيكى فرمان مى‌دهند و از ناشايست باز مى‌دارند، و نماز مى‌گزارند و زكات مى‌دهند و از خدا و پيامبرش فرمانبردارى مى‌كنند. خدا اينان را رحمت خواهد كرد، خدا پيروزمند و حكيم است.

و مردان و زنان مؤمن دوستدار همدیگرند، که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و نماز برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خداوند و پیامبر او اطاعت می‌کنند، زودا که خداوند بر آنان رحمت آورد، که خداوند پیروزمند فرزانه است‌

و مردان و زنان مؤمن دوستان و ياوران يكديگرند به كار نيك و پسنديده فرمان مى‌دهند و از كار زشت و ناپسند باز مى‌دارند و نماز را به پاى مى دارند و زكات مى‌دهند و خدا و پيامبرش را فرمان مى‌برند. اينانند كه خداى بزودى برايشان مِهر و بخشايش آرد كه خدا تواناى بى‌همتا و داناى درستكار است.

مردان و زنان مؤمن، برخی دوستان و یاوران برخی دیگرند. همدیگر را به کار نیک می‌خوانند و از کار بد باز می‌دارند، و نماز را چنان که باید می‌گزارند، و زکات را می‌پردازند، و از خدا و پیغمبرش فرمانبرداری می‌کنند. ایشان کسانیند که خداوند به زودی ایشان را مشمول رحمت خود می‌گرداند. (این وعده‌ی خدا است و خداوند به گزاف وعده نمی‌دهد و از وفای بدان هم ناتوان نیست. چرا که) خداوند توانا و حکیم است.

و مردان و زنان باایمان، دوست‌دار، نگهدار و پشتوانه‌ی یکدیگرند. همدیگر را به کارهای شناخته شده [:پسندیده] وامی‌دارند و از کارهای ناشناخته [:ناپسند] باز می‌دارند و نماز را بر پا می‌دارند و زکات را می‌دهند و خدا و پیامبرش را فرمان می‌برند. اینانند که خدا به زودی مشمول رحمتشان قرار خواهد داد. به‌راستی خدا عزیزی حکیم است.

مردان مؤمن و زنان مؤمنه برخی از ایشانند دوستان برخی فرمان کنند به نیکی و بازدارند از بدی و بپای دارند نماز را و بدهند زکوة را و فرمان برند خدا و پیمبرش را آنان را بزودی رحم کند خدا و هر آینه خدا است عزّتمند حکیم‌

التوبة ٧٠	آیه ٧١	التوبة ٧٢
سوره : سوره التوبة نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أوْلِیَآءُ»: یاران. یاوران.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ لْتَکُنْ‌ مِنْکُمْ‌ أُمَّةٌ... (۴) وَ أَقِيمُوا الصَّلاَةَ وَ آتُوا... (۷)

تفسیر

• آيات ۷۴ - ۶۴، سوره توبه
• بيان اين دسته از آيات مربوط به منافقين و توطئه آنها براى قتل پيامبر (ص ) در راه تبوك
• نگرانى منافقين از جهت افشاء توطئه پليدشان توسط رسول الله (ص )
• اشكالاتي كه بر أيه : يحذر المنافقون ... ايراد شده و جواب أنها
• اشكال دوم در ارتباط با آيه (يحذر المنافقون ...) و پاسخ هايى كه به آن داده شده است
• جواب منافقين به سؤ ال از رفتار توطئه گرانه شان
• معناى كلمه (طائفة )
• مراد از ايمان منافقين در جمله : (( لقد كفرتم بعد ايمانكم ))
• اشكالى به آيه در مورد عفو بعضى منافقين و عذاب بعضى ديگر و پاسخ به آن
• اوصاف عمومى و جامع منافقين
• بيان حال عامه مؤ منين
• رضوان خدا، حقيقت رستگارى است و حتى در بهشت رضاى خدا نباشد بهشت هم عذاب خواهد بود
• مراد از جهاد با منافقين مقاومت و خشونت در برابر آنها است
• روايات مختلفى كه در ذيل آيه : (( يحذر المنافقون ... )) و شاءن نزول آن نقل شده اند
• كداميك از روايات با آيات مورد بحث تطبيق مى كند؟
• چند روايت در بيان مقصود از جمله : (( نسواالله فنسيهم ))
• رواياتى در مورد خشنودى و رضاى الهى در ذيل جمله : (( و رضوان من الله اكبر ))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - روح ولایت و دوستى، حاکم بر جامعه مؤمنان (و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض)

۲ - عموم مؤمنان (زنان و مردان مؤمن) داراى نوعى ولایت و سرپرستى بر یکدیگر از جانب خداوند هستند. (و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض) برداشت فوق مبتنى بر این است که «ولىّ» به قرینه «یأمرون ... و ینهون» به معناى سرپرست باشد.

۳ - ایمان، مایه پیدایش روح دوستى در میان اهل ایمان (و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض)

۴ - امر به معروف و نهى از منکر، حقى است برخاسته از شأن ولایت و سرپرستى عموم مؤمنان به یکدیگر. (و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر)

۵ - امر به معروف و نهى از منکر، تبلور ولایت و محبّت جامعه ایمانى نسبت به یکدیگر (و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر)

۶ - لزوم بى تفاوت نبودن مؤمنان نسبت به عملکرد و سرنوشت یکدیگر (و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر)

۷ - امر به معروف و نهى از منکر، مهمترین وظیفه مؤمنان و بارزترین مشخصه جامعه اسلامى (و المؤمنون و المؤمنت ... یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر) از اینکه در رأس همه کارها و ارزشها، از امر به معروف و نهى از منکر یاد شده است، اهمیّت برتر آن استفاده مى شود.

۸ - امر به معروف و نهى از منکر، از وظایف اجتماعى همگانى و مشترک میان زنان و مردان (و المؤمنون و المؤمنت بعضهم أولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر)

۹ - امر به معروف و نهى از منکر، وظیفه اى همیشگى و دایمى است نه تکلیفى مقطعى. (یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر) برداشت فوق از به کارگیرى فعل مضارع (یأمرون و ینهون) که مفید استمرار است، به دست مى آید.

۱۰ - اقامه نماز، پرداخت زکات و اطاعت از خدا و رسول، از نشانه هاى بارز مؤمنان (و المؤمنون و المؤمنت ... و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة)

۱۱ - ویژگى و اهمیّت اقامه نماز و پرداخت زکات، در میان سایر تکالیف دینى (و المؤمنون و المؤمنت ... و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة) با توجّه به اینکه جمله «یطیعون اللّه و رسوله» فراگیرنده تمامى تکالیف عبادى و غیر عبادى است; ذکر جداگانه اقامه نماز و پرداخت زکات، نشان از ویژگى و اهمیّت والاى آن دو، در میان سایر عبادات و وظایف است.

۱۲ - مداومت بر اقامه نماز، پرداخت زکات و اطاعت از خدا و رسول از ویژگیهاى مؤمنان راستین (و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة و یطیعون اللّه و رسوله) به کارگیرى فعل مضارع (یقیمون، یؤتون و یطیعون) بیانگر تداوم و استمرار است.

۱۳ - لزوم اهتمام مؤمنان به اصلاح جامعه و تأمین نیازهاى معیشتى آنان، همپاى اهتمام به تکالیف عبادى و فردى (و المؤمنون ... یأمرون بالمعروف ... و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة) امر به معروف و نهى از منکر، در راستاى اصلاح جامعه و پرداخت زکات در جهت تأمین نیازهاى مالى مؤمنان و اقامه نماز از عبادات فردى انسانهاست.

۱۴ - اسلام، دربردارنده تکالیف عبادى، اجتماعى و اقتصادى است نه محدود در یک بُعد. (و المؤمنون ... یأمرون بالمعروف ... و یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة)

۱۵ - عملکرد، مواضع اجتماعى و خصلتهاى مؤمنان و منافقان، کاملاً متفاوت و متضاد است. (المنفقون و المنفقت ... یأمرون بالمنکر ... و المؤمنون و المؤمنت ... یأمرون بالمعروف) با توجّه به تقابل این آیه با آیه ۶۷ - که در مورد خصلتهاى منافقان بود - برداشت فوق استفاده مى شود.

۱۶ - نقش سازنده ایمان در اصلاح فرد و جامعه و زدودن فقر و فساد از سیماى جامعه بشرى (المؤمنون ... یأمرون بالمعروف ... و یؤتون الزکوة)

۱۷ - مؤمنان راستین، فرمانبران خدا و رسول از روى میل و رغبت و نه از روى اکراه و بى میلى (و یطیعون اللّه و رسوله) واژه «اطاعة» (مصدر یطیعون) به معناى فرمانبردارى از روى رغبت و میل است.

۱۸ - اطاعت از دستورات رسول خدا - در فرمانهاى حکومتى و ... - همانند اطاعت از خدا لازم است. (و یطیعون اللّه و رسوله) جدا آمدن اطاعت رسول از اطاعت خدا، مشعر به متفاوت بودن مواد و موضوعات مورد دستور است.

۱۹ - ولایت رسول خدا (ص) بر مؤمنان، نشأت یافته از مقام رسالت آن حضرت (و یطیعون اللّه و رسوله)

۲۰ - وعده خداوند به بهره مند ساختن مؤمنان راستین، از رحمت خاص خویش در قیامت (و المؤمنون و المؤمنت ... أولئک سیرحمهم اللّه) تعبیر «سیرحمهم» که اختصاص به آینده دارد به جاى «یرحم» مى تواند اشاره به قیامت داشته باشد.

۲۱ - امر به معروف، نهى از منکر، اقامه نماز، پرداخت زکات و اطاعت از خدا و رسولش، عامل جلب رحمت ویژه الهى (یأمرون بالمعروف ... أولئک سیرحمهم اللّه)

۲۲ - ارزش و پاداش اعمال زنان و مردان مؤمن در پیشگاه خداوند، همسان است. (و المؤمنون و المؤمنت ... أولئک سیرحمهم اللّه)

۲۳ - خداوند، عزیز (پیروزمند شکست ناپذیر) و حکیم (کاردان) است. (إن اللّه عزیز حکیم)

۲۴ - عزّت و حکمت الهى، تضمین کننده تحقق وعده ها و بشارتهاى او به مؤمنان (أولئک سیرحمهم اللّه إن اللّه عزیز حکیم)

۲۵ - وعده الهى به شمول رحمتش بر مؤمنان، نشأت یافته از حکمت اوست نه عجز از افاضه رحمت فعلى. (أولئک سیرحمهم اللّه إن اللّه عزیز حکیم) جمله «إن اللّه ... » مى تواند تعلیلى براى پرسش مقدر باشد، که چرا خداوند نزول رحمت به مؤمنان را موکول به آینده کرده است.

روایات و احادیث

۲۶ - صفوان جمال مى گوید: قلت لأبى عبداللّه (ع) ... : تأتینى المرأة المسلمة قد عرفتنى بعملى ... و لیس لها محرم قال: فإذا جائتک المرئة المسلمة فاحملها فإن المؤمن محرم المؤمنة و تلا هذه الآیة «المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض» ; به امام صادق (ع) عرض کردم: زن مسلمانى نزد من مى آید و مرا به شغلم [که مسافربرى است ]مى شناسد ... و محرمى همراه ندارد؟ فرمود هر گاه زن مسلمانى نزد تو آمد، او را به مسافرت ببر ; زیرا مرد مؤمن محرم (معتمد) زن مؤمنه است. سپس امام (ع) این آیه را تلاوت فرمود: المؤمنون و المؤمنان بعضهم اولیاء بعض».

۲۷ - از امام حسین (ع) روایت شده ... و به امیرالمؤمنین (ع) نیز نسبت داده شده که فرمودند: ... خدا مى فرماید: ... «المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر» فبدءاللّه بالامر بالمعروف و النهى عن المنکر فریضة منه لعلمه بأنها إذا ادیت و اقیمت استقامت الفرائض کلها هیّنها و صعبها ... ; ... «مردان و زنان با ایمان ولى (و یار و یاور) یکدیگرند و امر به معروف و نهى از منکر مى کنند». خداوند [قبل از نماز و زکات] از امر به معروف و نهى از منکر آغاز کرد ; زیرا مى دانست اگر این دو فریضه عملى گردد همه فرایض - آسان و مشکل آن - پابرجا مى شود».

موضوعات مرتبط

• احکام: ۱۸
• اسلام: بعد اجتماعى اسلام ۱۴ ; بعد اقتصادى اسلام ۱۴ ; بعد عبادى اسلام ۱۴ ; جامعیت اسلام ۱۴ ; ویژگیهاى اسلام ۱۴
• اسماء و صفات: حکیم ۲۳ ; عزیز ۲۳
• اصلاح: عوامل اصلاح ۱۶
• اطاعت: آثار اطاعت از خدا ۲۱ ; آثار اطاعت از محمّد(ص) ۲۱ ; اطاعت از خدا ۱۰، ۱۷، ۱۸ ; اطاعت از محمّد(ص) ۱۰، ۱۷ ; اهمیّت اطاعت از محمّد(ص) ۱۸ ; تداوم اطاعت از خدا ۱۲ ; تداوم اطاعت از محمّد (ص) ۱۲
• امر به معروف: آثار امر به معروف ۲۱ ; اهمیّت امر به معروف ۷، ۸، ۹، ۲۷ ; عمومیت امر به معروف ۸
• ایمان: آثار اجتماعى ایمان ۱۶ ; آثار ایمان ۳ ; آثار فردى ایمان ۱۶ ; ایمان و فقرزدایى ۱۶
• پاداش: تساوى در پاداش ۲۲
• جامعه: اهمیّت اصلاح جامعه ۱۳ ; اهمیّت تأمین نیازهاى جامعه ۱۳ ; عوامل اصلاح جامعه ۱۶
• جامعه اسلامى: نشانه هاى جامعه اسلامى ۷
• حقوق: حق امر به معروف ۴، ۵ ; حق نهى از منکر ۴، ۵ ; حق ولایت ۴
• خدا: پاداشهاى خدا ۲۲ ; حکمت خدا ۲۴، ۲۵ ; خدا و عجز ۲۵ ; رحمت اخروى خدا ۲۰ ; رحمت خاص خدا ۲۰ ; عزّت خدا ۲۴ ; عوامل تحقق بشارتهاى خدا ۲۴ ; عوامل تحقق وعده هاى خدا ۲۴ ; عوامل رحمت خاص خدا ۲۱ ; منشأ وعده هاى خدا ۲۵ ; وعده‌هاى خدا ۲۰
• رحمت: مشمولان رحمت ۲۰، ۲۵
• زکات: آثار زکات ۲۱ ; اهمیّت زکات ۱۰، ۱۱ ; تداوم پرداخت زکات ۱۲
• زن: ارزش عمل زنان مؤمن ۲۲ ; پاداش عمل زنان مؤمن ۲۲ ; تساوى زن و مرد ۲۲ ; مسؤولیت زنان ۸
• فساد: موانع فساد ۱۶
• مؤمنان: آثار محبّت در مؤمنان ۵ ; ارزش عمل مؤمنان ۲۲ ; انقیاد مؤمنان ۱۷ ; بشارت به مؤمنان ۲۴ ; پاداش مؤمنان ۲۲ ; تکلیف اجتماعى مؤمنان ۱۳ ; تکلیف فردى مؤمنان ۱۳ ; دوستى مؤمنان ۱ ; صفات مؤمنان ۱۵ ; عمل مؤمنان ۱۵، ۲۲ ; فضایل مؤمنان ۲۰ ; مؤمنان و اصلاح جامعه ۱۳ ; مؤمنان و تأمین نیازهاى جامعه ۱۳ ; مؤمنان و منافقان ۱۵ ; مسؤولیت مؤمنان ۶، ۷ ; مقامات اخروى مؤمنان ۲۰ ; منشأ دوستى در مؤمنان ۳ ; موضعگیرى اجتماعى مؤمنان ۱۵ ; نشانه هاى مؤمنان ۱۰ ; وعده به مؤمنان ۲۵ ; ولایت بر مؤمنان ۱۹ ; ولایت مؤمنان ۱، ۲، ۴، ۵، ۲۶، ۲۷ ; ویژگیهاى مؤمنان ۱۲، ۱۷
• محمّد(ص): احکام حکومتى محمّد(ص) ۱۸ ; رسالت محمّد(ص) ۱۹ ; محمّد(ص) و مؤمنان ۱۹ ; مقامات محمّد(ص) ۱۹ ; منشأ ولایت محمّد(ص) ۱۹
• مسؤولیت: مسؤولیتهاى اجتماعى ۸
• منافقان: صفات منافقان ۱۵ ; عمل منافقان ۱۵ ; موضعگیرى اجتماعى منافقان ۱۵
• نماز: آثار برپایى نماز ۲۱ ; اهمیّت برپایى نماز ۱۰، ۱۱ ; تداوم برپایى نماز ۱۲
• نظام جزایى: ۲۲
• نهى از منکر: آثار نهى از منکر ۲۱ ; اهمیّت نهى از منکر ۷، ۸، ۹، ۲۷ ; عمومیت نهى از منکر ۸
• واجبات: ۱۸