۱۴٬۲۳۶
ویرایش
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
فراموش نشود كه گفتيم آن تقدمى كه آقايان فرض كرده و آن را تقدم زمانى گرفته و گفته بودند: «خداوند، اولين فرد از اين نوع را گرفته و ماده نطفه اى كه منشأ نسل و ذريه اين نوع است، از او بيرون كشيده و آن را به عدد افرادى كه از اين نوع تا قيامت به وجود مى آيند، تجزيه نموده و به عين آن لباس و قالبى كه در دنيا به تن مى كند، يعنى با همان عقل، گوش، چشم ضمير، پشت و شكم و غيره ملبس نموده، و او را بر خود شاهد گرفته و از او ميثاق مى ستاند و بعد از گرفتن ميثاق، دوباره او را به صلب بر مى گرداند تا نوبت به سير طبيعی اش برسد»، فرضى است محال و آيه شريفه هم، با آن بيگانه است. | فراموش نشود كه گفتيم آن تقدمى كه آقايان فرض كرده و آن را تقدم زمانى گرفته و گفته بودند: «خداوند، اولين فرد از اين نوع را گرفته و ماده نطفه اى كه منشأ نسل و ذريه اين نوع است، از او بيرون كشيده و آن را به عدد افرادى كه از اين نوع تا قيامت به وجود مى آيند، تجزيه نموده و به عين آن لباس و قالبى كه در دنيا به تن مى كند، يعنى با همان عقل، گوش، چشم ضمير، پشت و شكم و غيره ملبس نموده، و او را بر خود شاهد گرفته و از او ميثاق مى ستاند و بعد از گرفتن ميثاق، دوباره او را به صلب بر مى گرداند تا نوبت به سير طبيعی اش برسد»، فرضى است محال و آيه شريفه هم، با آن بيگانه است. | ||
جز | جز اين كه سرّ محال بودن آن را نگفتيم، و اينك مى گوييم: آن اشكالى كه فرض مزبور را محال مى سازد، مستلزم بودن آن است كه انسان با شخصيت دنيايی اش، دو بار در دنيا موجود شود. يكى بارِ اول و يكى بارِ دوم، و اين مستلزم اين است كه شئ واحد، به واسطه تعدد شخصيت، غير خودش شود. ريشه همه اشكالات اين فرض، تنها همين است. | ||
و اما | و اما اين كه انسان و يا غير انسان در امتداد مسير به سوى خدا و رجوع به سوى او، در عوالم مختلف، داراى نظام ها و احكام مختلف موجود شود، محال نبوده، و بلكه امرى است كه قرآن كريم، آن را على رغم كفار اثبات مى كرده است، و عليه كسانى كه مى گويند: «إن هى إلا حيوتنا الدنيا نموت و نحيا و ما يهلكنا إلا الدهر: زندگى، جز همين زندگانى دنيا نيست، مى ميريم و زنده مى شويم و جز طبيعت، كسى ما را نمى ميراند»، زندگى ديگرى در قيامت اثبات كرده و فرموده كه انسان به عين وجود و شخصيتى كه در دنيا دارد، در آن عالَم موجود مى شود. در حالى كه نظام و احكام آن عالَم و آن زندگى غير از نظام و احكام زندگى دنيا است. | ||
و نيز زندگى ديگرى در برزخ اثبات كرده، كه انسان به عين وجود و خصوصياتش، در آن عالَم موجود شده و زندگى مى كند، در حالى كه نظام و احكام آن عالَم نيز، غير نظام و احكام عالَم دنيا است، و در آيه «و إن من شئ إلا عندنا خزائنه و ما ننزله إلا بقدر معلوم»، اثبات كرده كه براى هر موجودى در نزد خداى تعالى، وجود وسيع و غير محدودى در خزائن او است، كه وقتى به دنيا نازل مى شود، دچار محدوديت و مقدار مى گردد. براى انسان هم كه يكى از موجودات است، سابقه وجودى در نزد او و در خزائن او است، كه بعد از نازل شدن به اين نشئه محدود شده است. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۸ صفحه : ۴۱۷ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۸ صفحه : ۴۱۷ </center> | ||
و در آيه شريفه | و در آيه شريفه: «إنما أمره إذا أراد شيئا أن يقول له كن فيكون * فسبحان الذى بيده ملكوت كل شئ»، و همچنين آيه: «و ما أمرنا إلا واحدة كلمح بالبصر»، و نظائر آن اثبات كرده كه اين وجود تدريجى، كه براى موجودات و از آن جمله براى انسان است، امرى است از ناحيه خدا كه با كلمه «كُن» و بدون تدريج، بلكه دفعةً افاضه مى شود، و اين وجود، داراى دو وجهه است. | ||
يكى آن وجه و رویى كه به طرف دنيا دارد، و يكى آن وجهى كه به طرف خداى سبحان دارد. حكم آن وجهى كه به طرف دنيا دارد، اين است كه به تدريج از قوه به فعل و از عدم به وجود در آيد. نخست به طور ناقص ظاهر گشته و سپس به طور دائم تكامل يابد، تا آن جا كه از اين نشئه رخت بر بسته و به سوى خداى خود برگردد، و همين وجود نسبت به آن وجهى كه به خداى سبحان دارد، امرى است غير تدريجى، به طورى كه هرچه دارد، در همان اولين مرحله ظهورش دارا است و هيچ قوه اى كه به طرف فعليت سوقش دهد، در آن نيست. | |||
و اين دو وجه هر چند دو وجه براى شى ء واحدى هستند، ليكن احكامشان مختلف است ، و لذا تصور آن محتاج به داشتن قريحه اى نازك بين است ، و ما آن را در ابحاث سابق خود مقدارى شرح داده و شرح مفصل آن را به زودى از نظر خواننده مى گذرانيم - ان شاءالله -. | و اين دو وجه هر چند دو وجه براى شى ء واحدى هستند، ليكن احكامشان مختلف است ، و لذا تصور آن محتاج به داشتن قريحه اى نازك بين است ، و ما آن را در ابحاث سابق خود مقدارى شرح داده و شرح مفصل آن را به زودى از نظر خواننده مى گذرانيم - ان شاءالله -. |
ویرایش