لقمان ٥
| کپی متن آیه |
|---|
| أُولٰئِکَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ |
ترجمه
| لقمان ٤ | آیه ٥ | لقمان ٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أُولئِکَ عَلی هُدیً ...»: (نگا: بقره / .
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۱، سوره لقمان
- مضامين سوره مباركه لقمان و غرض از نزول آن
- نكوهش كسى كه براى منصرف ساختن مردم از حقائق و معارف قرآن ، به ترويج ((لهوالحديث )) مى پرداخته است
- توصيف خريدار لهو الحديث : گويا گوشش در برابر تلاوت قرآن كر است
- بحث روايتى (رواياتى درباره شاءن نزول آيه : ((و من الناس من يشترى لهو الحديث...)) و اينكه غنا لهو الحديث است )
- رواياتى دال بر حرمت غنا و موسيقى
- حديثى از امام سجاد(ع ) در بيان شدت حرمت موسيقى
تفسیر نور (محسن قرائتی)
أُولئِكَ عَلى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ «5»
آنان بر هدايتى از پروردگارشان هستند و هم آنانند رستگاران.
نکته ها
از اين آيه استفاده مى‌شود كه رستگارى بر اساس توفيق و هدايت پروردگار حاصل مى‌شود، كه البتّه آن نيز در سايه‌ى تلاش و مجاهده، به انسان داده مى‌شود، چنانكه در جاى ديگر مى‌خوانيم: «وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» «1» آنان كه در راه ما تلاش و مجاهده كردند، ما راه را به آنان نشان داديم و همانا خداوند با نيكوكاران است.
پیام ها
1- نيكوكاران از هدايت‌هاى الهى برخوردارند. «أُولئِكَ عَلى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ»
2- هدايت، از شئون ربوبيّت است. «هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ»
3- توفيق كارهاى خير، لطف خداوند است. لِلْمُحْسِنِينَ ... هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ
4- اقامه نماز و پرداخت زكات، زمينه‌ى بهره‌گيرى از هدايت قرآن را فراهم مى‌سازد. الَّذِينَ يُقِيمُونَ ... وَ يُؤْتُونَ ... أُولئِكَ عَلى هُدىً
5- رستگارى، مخصوص كسانى است كه اهل نماز، زكات و يقين به آخرت باشند. «أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»
«1». عنكبوت، 69.
تفسير نور(10جلدى)، ج7، ص: 229
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
أُولئِكَ عَلى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ «5»
أُولئِكَ عَلى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ: آن گروه متصفه به صفات مذكوره به راه راست هستند از جانب پروردگارشان، وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ: و آن گروه ايشانند رستگاران و فيروزى يافتگان به جهت استجماع ايشان عقيده حقه و اعمال صالحه را؛ و تفصيل اين آيات در جلد اول سوره بقره مذكور گرديد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
الم «1» تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكِيمِ «2» هُدىً وَ رَحْمَةً لِلْمُحْسِنِينَ «3» الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ «4»
أُولئِكَ عَلى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ «5» وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ «6» وَ إِذا تُتْلى عَلَيْهِ آياتُنا وَلَّى مُسْتَكْبِراً كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْها كَأَنَّ فِي أُذُنَيْهِ وَقْراً فَبَشِّرْهُ بِعَذابٍ أَلِيمٍ «7» إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِيمِ «8» خالِدِينَ فِيها وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ «9»
خَلَقَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها وَ أَلْقى فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ وَ بَثَّ فِيها مِنْ كُلِّ دابَّةٍ وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا فِيها مِنْ كُلِّ زَوْجٍ كَرِيمٍ «10»
ترجمه
اين آيتهاى كتاب محكم است
با آنكه هدايت و رحمت باشد براى نيكوكاران
آنانكه بر پاى ميدارند نماز را و ميدهند زكوة را و ايشان بآخرت يقين ميدارند
ايشانند بر هدايتى از پروردگارشان و آنگروه آنانند رستگاران
و از مردمان كسى است كه ميخرد مشغول كننده‌اى از كلام را تا گمراه كند از راه خدا بدون دانشى و بگيرد آنرا به سخريّه آنگروه براى آنها است عذابى خوار كننده
و چون خوانده شود بر او آيتهاى ما روى ميگرداند تكبّر كنان گويا نشنيده آنرا گويا در دو گوشش سنگينى است پس مژده ده او را بعذابى دردناك
همانا آنانكه گرويدند و كردند كارهاى نيك براى ايشانست بهشت‌هاى با نعمت جاودانيانند
در آن وعده‌ايست از خدا براستى و او است غالب درست كردار
آفريد آسمانها را بدون ستونهائى كه ببينيد آنرا و افكند در زمين كوههاى ثابت را مبادا كه حركت دهد و مضطرب كند شما را و پراكنده نمود در آن از هر جنبنده‌اى
جلد 4 صفحه 269
و فرو فرستاديم از آسمان آبرا پس رويانيديم در آن از هر صنفى نيكو و پر فائده.
تفسير
راجع به الم بياناتى مكرّر شده و آيات قرآن مشتمل بر علم و حكمت و داراى مبانى محكم و اساس مستحكم مأمون از هر خلل و فتورى است و نيز موجب هدايت و رحمت است براى نيكوكاران كه با اقرار بوحدانيّت خدا و رسالت خاتم انبيا و ولايت ائمّه هدى اقامه نماز و اداء زكوة مينمايند و معتقد بمعاد روز قيامتند و تخصيص نماز و زكوة بذكر از ساير اعمال حسنه براى مزيد اهتمام بشأن آن دو است و ذكر معاد از بين عقائد حقّه براى داعى بودن اعتقاد بآن بر خيرات است و تكرار كلمه هم براى تأكيد نسبت و انحصار آن عقيده به نيكوكاران است و بعضى هدى و رحمة برفع قرائت نموده‌اند و بنابر اين خبر مبتداء محذوف است كه هو باشد و بنابر قرائت مشهوره حال است از آيات كتاب حكيم و هدايت بودن قرآن براى اهل احسان باعتبار اختصاص استفاده از آن بايشان است و البتّه چنين كسانى كه داراى عقائد حقّه و اعمال حسنه‌اند بهدايت الهى مهتدى و بفلاح و رستگارى دارين فائز خواهند بود و در مقابل اين اشخاص بعضى از مردم حكايات و افسانه‌هاى بى‌اصلى را كه موجب لهو و لعب و سرگرمى و طرب است خريدارى نموده و دست آويز خود ميكنند تا مردم را بخود مشغول نمايند و از راه علم و معرفت خدا باز دارند با آنكه علم ندارند بمفسده متاعى كه خريدارى نموده‌اند يا از روى بى‌دانشى باين امر اقدام مينمايند و بعضى ليضلّ بفتح ياء قرائت نموده‌اند و بنابر اين مراد آنستكه نتيجه اين متاع گمراهى از طريق حق است اگرچه قاصد آن نباشند و نيز آن بعض خريدارى ميكنند لهو را تا آنرا وسيله استهزاء بسبيل خدا و آيات او قرار دهند و بعضى يتّخذها برفع قرائت نموده‌اند و بنابر اين مراد آنستكه بعضى از مردم خريدارى مينمايند لهو را و استهزا ميكنند راه حق و آيات او را و ارجاع ضمير مؤنّث بسبيل رائج است و چون آنها دين خدا را خوار نمودند خداوند هم بعذاب خوار كننده گرفتارشان خواهد فرمود و وقتى كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم يا اصحاب آيات قرآن را براى آن بعض تلاوت نمايند از روى تكبّر بآن پشت كند مانند آنكه گوشش سنگين است و نميشنود پس بايد مژده عذاب دردناك دنيا يا آخرت باو
جلد 4 صفحه 270
داده شود و در بعضى از روايات ائمّه اطهار ابو جهل و نضر بن حارث از قريش مصداق آن بعض معرّفى شده‌اند و لهو الحديث را بغنا و ساير ملاهى تعميم داده‌اند و اضافه لهو بحديث ظاهرا بيانيّه است يعنى چيزيكه موجب سرگرمى و انصراف از ياد خدا شود از اخبار و سخنان بى‌اساس مانند قصّه رستم و اسفنديار و حسين كرد و امثال اينها از اقوال باطله و گفتار ناهنجار و اشعار بى‌اعتبار كه بآن تغنّى و طرب نمايند و كسانيكه داراى عقائد حقّه و اعمال صالحه ميباشند نعمت بهشتها از آن ايشان است و در آنها هميشه متنعّم بانواع نعمتها خواهند بود بر حسب وعده حتميّه الهيّه كه حق است و تخلّف پذير نيست و خداوند توانا و غالب و قادر است كسى نمى‌تواند دست انتقام او را كوتاه كند يا مانع از انجاز وعده او شود و تمام كارهايش از روى حكمت و مصلحت و راستى و درستى است مى‌بينيد كه آسمانها را بدون ستونى خلق فرموده يا بدون ستونى كه به بينيد آنرا خلق فرموده چنانچه از حضرت رضا عليه السّلام روايت شده كه ستونهائى دارند ولى شما نمى‌بينيد آنرا و ظاهرا آن قواء نگهدار آنها است از تفرّق و سقوط چون عمود چيزى است كه نگهدار سقف باشد و عمد جمع آنست و خداوند براى استحكام زمين و حفظ آن از تمايل و تفرّق كوههاى ريشه‌دارى در آن افكنده بطوريكه در اعماق زمين جاى گرفته و نميگذارد زمين مردم را از جاى خودشان متمايل و متزلزل نمايد مگر وقتى كه اراده فرمايد گوشمالى بآنها دهد كه بزلزله مختصرى عالم را متزلزل خواهد فرمود و يكى از موجبات آن ربا خوارى است كه نقل نموده‌اند در بلاديكه اخيرا مبتلا بآن شدند رواج داشته و نيز خداوند پراكنده فرمود در زمين از هر نوع حيوان جنبنده‌ئى كه قابل خلعت هستى و وجود بود چون بخل در مبدء فيّاض نبوده و نيست و براى تهيّه معاش آنها باران رحمت خود را از آسمان نازل فرمود و رويانيد در زمين از هر صنف خوراكى و پوشاكى و ميوه و گل و گياه خوش و خوب و گوارا را
جلد 4 صفحه 271
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
أُولئِكَ عَلي هُدي‌ً مِن رَبِّهِم وَ أُولئِكَ هُمُ المُفلِحُون‌َ «5»
اينها بر هدايت هستند از جانب پروردگارشان و اينها آنهايي هستند که رستگار شدند.
أُولئِكَ عَلي هُدي‌ً تعبير بعلي که براي استعلاء است شامل جميع انحاء هدايت ميشود که تمام آنها را بدست آورده‌اند يعني هيچگونه لغزشي در امر دين نداشتند چه درباره علميات از عقايد حقه و معرفت باحكام دينيه عمليه و اخلاقيه و عمليات قدمي بر خلاف آن برنداشته و بتمام دستورات آن عمل كرده.
مِن رَبِّهِم بعنايت و تفضل الهي و توفيق از جانب او که كلمه محسنين دلالت بر اينکه معني داشت و اينکه كلمه من ربهم دلالت دارد که اينها نه اينكه مستقل باين امور باشند بلكه فقط قابليت تفضلات الهي را داشتند و خداوند هم بآنها افاضه فرمود.
وَ أُولئِكَ هُمُ المُفلِحُون‌َ فلاح رستگاريست و رستگاري صدق نميكند بر كسي که كوچكترين عقوبتي و بليتي داشته باشد چه در حال نزع بكمال راحتي جان ميسپارد مثل گلي که بو كند چه در قبر که روضة من رياض الجنة چه در عالم برزخ که حشر با انبياء و ائمه و صلحا و چه در قيامت زير سايه عرش الهي پاي منبر وسيله زير لواي حمد و چه در بهشت جاويدان بدرجات عاليه.
414
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 5)- و این آیه عاقبت و سر انجام کار «محسنین» را چنین بیان می‌کند:
«آنها بر طریق هدایت از پروردگارشانند، و آنانند رستگاران» (أُولئِکَ عَلی هُدیً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).
نکات آیه
۱ - تنها برپادارندگان نماز و پرداخت کنندگان زکات و اهل یقین به آخرت، مشمول هدایت ویژه پروردگارِ خویش اند. (الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة و هم بالأخرة هم یوقنون . أُولئک على هدًى من ربّهم)
۲ - تنها محسنان، از هدایت ویژه الهى برخوردارند. (للمحسنین ... أُولئک على هدًى من ربّهم)
۳ - یقین به آخرت و برپایى نماز و پرداخت زکات، زمینه ساز بهره مندى از هدایت هاى افزون الهى است. (الذین یقیمون ... و هم بالأخرة هم یوقنون . أُولئک على هدًى من ربّهم)
۴ - ربوبیت خداوند، مقتضى هدایت بندگان است. (هدًى من ربّهم)
۵ - هدایت شدن محسنان، نشأت یافته از ربوبیت خداوند است. (أُولئک على هدًى من ربّهم)
۶ - محسنان، برپادارنده نماز و پرداخت کننده زکات و اهل یقین به عالم آخرت و برخوردار از عنایت خاص خداوندند. (للمحسنین ... أُولئک على هدًى من ربّهم) اضافه «ربّ» به ضمیر «هم» - که مرجع آن، محسنان است - اشاره به نکته یاد شده مى کند.
۷ - تنها برپادارندگان نماز و پرداخت کنندگان زکات و اهل یقین به آخرت، رستگارند. (الذین یقیمون الصلوة ... و أُولئک هم المفلحون)
۸ - محسنان، تنها کسانى اند که به آرمان ها و آرزوهاى خود دست مى یابند. (للمحسنین ... و أُولئک هم المفلحون) «فلاح» در لغت به معناى «چیره شدن و دستیابى به آرزو (ادراک بغیة)» است.
۹ - رستگارى، تنها در پرتوِ بهره مندى از هدایت الهى است. (أُولئک على هدًى من ربّهم و أُولئک هم المفلحون)
۱۰ - رستگارى، تنها در پرتوِ اقامه نماز و پرداخت زکات و یقین به آخرت است. (الذین یقیمون الصلوة و ... و أُولئک هم المفلحون)
۱۱ - قرآن کریم، کتاب هدایت است. (تلک ءایت الکتب هدًى و رحمة للمحسنین... أُولئک على هدًى من ربّهم)
موضوعات مرتبط
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۴، ۵; آثار هدایت خدا ۹
- رستگاران :۷
- رستگارى: زمینه رستگارى ۱۰; عوامل رستگارى ۹
- زکات: آثار پرداخت زکات ۳، ۱۰; رستگارى مؤدیان زکات ۷; فضایل مؤدیان زکات ۶; هدایت مؤدیان زکات ۱
- عنایت خدا: مشمولان عنایت خدا ۶
- قرآن: هدایتگرى قرآن ۱۱
- محسنان: رستگارى محسنان ۸; فضایل محسنان ۶; هدایت محسنان ۲، ۵
- مهتدین :۱، ۲
- نماز: آثار برپایى نماز ۳، ۱۰; رستگارى برپاکنندگان نماز۷; فضایل برپاکنندگان نماز ۶; هدایت برپاکنندگان نماز۱
- هدایت: زمینه هدایت ۳; عوامل هدایت ۴; منشأ هدایت ۵
- یقین: آثار یقین به آخرت ۳، ۱۰; رستگارى اهل یقین به آخرت ۷; فضایل اهل یقین به آخرت ۶; هدایت اهل یقین به آخرت ۱
منابع
