يوسف ٥٥
ترجمه
| يوسف ٥٤ | آیه ٥٥ | يوسف ٥٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«خَزَآئِنِ الأرْضِ»: فرآورده‌های زمین. گنجینه‌های اموال و دارائی.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۵۷ - ۴۳، سوره يوسف
- توضيح مفردات و جملات آيه كريمه : ((و قال الملك ...)) كه رؤ ياى پادشاه مصر راحكايت مى كند
- معناى ((اصغاث )) و ((احكام ))
- مراد معبّرين كه به پادشاه مصر گفتند رؤ ياى تواضغاث احكام است و ما به تاءويل احكام عالم نيستيم
- دقائقى كه در آيه : ((يوسف ايّها الصديق ...)) وجود دارد
- توضيح و الفاظ مفاهيم آيات شريفه تعبير رؤ ياى ملك توسط يوسف (عليه السلام )
- گفتار بيضاوى و صاحب المنار درباره آيه تعبير خواب يوسف (ع )
- رد گفتار دو مفسر مزبور
- احضار و آزاد شدن يوسف (عليه السلام ) توسط ملك و پيغام يوسف (عليه السلام ) براىاو
- لطائفى كه در تعبيرات يوسف (ع ) به چشم مى خورد
- معلوم گرديدن بى گناهى يوسف (عليه السلام )
- هيچ خائنى در خود به نتيجه نمى رسد
- مفاد سخن يوسف (عليه السلام ) كه بعد از معلوم شدن بى گناهى اش گفت : ((و ما ابرىنفسى انّ
- سخن بعضى از مفسرين كه : ((ذلك ليعلم ...)) و ((و ما ابرى نفسى ...))
- عزت يافتن يوسف (عليه السلام ) به رحمت الهى ، بعد از آنكه براى ذلت او اسباب چينى كردند
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات مربوط به رؤ ياى ملك مصر و تعبير آن به وسيله يوسف و اثبات بى گناهى آن حضرت و عزت يافتن او)
- دو روايت نبوى درباره يوسف (ع ) از طرق اهل سنت واشكال آندو
- رواياتى در ذيل (ذلك ليعلم انى لم اخنه بالغيب )
- مؤ لف : اين معنا در روايات متعددى قريب بهم نقل شده ، از آن جمله روايت ابن عباس است كه وقتى يوسف اين
- روايتى از امام رضا (ع ) درباره جمع آورى آذوقه در هفت سال و تدبير مملكت توسط يوسف (ع )
- رواياتى در ذيل ((اجعلنى على خزائن الارض ...))
نکات آیه
۱- یوسف(ع) از پادشاه خواست وى را به وزارت کشاورزى مصر و تصدى انبارهاى غله ، منصوب کند. (قال اجعلنى على خزائن الأرض) از آن جا که یوسف(ع) در تعبیر رؤیاى پادشاه بیان داشت که باید هفت سال با جدیّت به امر کاشت و برداشت و ذخیره سازى ارزاق بپردازند، چنین برمى آید که مقصود وى از «مرا بر گنجینه هاى زمین بگمار» این است که امور یاد شده را به من بسپار ; یعنى، امر کشت و برداشت (وزارت کشاورزى) و نیز انبارهاى غلّه در اختیار من باشد.
۲- پیشگیرى از بروز فاجعه براى مردم مصر به سبب قحطى و خشکسالى ، از هدفهاى یوسف(ع) در تقاضاى منصب حکومتى (اجعلنى على خزائن الأرض)
۳- یوسف(ع) دلیل صلاحیت خویش براى تصدى امور غذایى مردم مصر را براى پادشاه بیان کرد. (اجعلنى على خزائن الأرض إنى حفیظ علیم) جمله «إنى حفیظ علیم»تعلیل براى «اجعلنى...»است.
۴- یوسف(ع) بر حفظ ذخایر مالى و حراست انبارهاى غذایى از حیف و میل شدن ، توانا بود. (اجعلنى على خزائن الأرض إنى حفیظ علیم)
۵- یوسف(ع) بر نحوه کشت و برداشت و ذخیره سازى آذوقه ها و چگونگى تقسیم و توزیع آنها ، آگاهى کامل داشت. (قال اجعلنى على خزائن الأرض إنى ... علیم)
۶- یوسف(ع) بر به کارگیرى توان و دانش خویش در امرکشت و برداشت و ذخیره سازى غلات و توزیع آنها تأکید کرد. (اجعلنى على خزائن الأرض إنى حفیظ علیم) جمله «إنى حفیظ علیم» علاوه بر اینکه حاکى از توان و دانش یوسف(ع) بر امور یاد شده است ، دلالت بر این نیز دارد که وى دانش و توانایى اش را در امورى که به او سپرده شود ، به کار مى گیرد و بدان متعهد مى شود.
۷- جواز تقاضاى مشاغل حکومتى حتى در حکومتهاى کفر و شرک (قال اجعلنى على خزائن الأرض)
۸- تصدى مشاغل حکومتى حتى در حکومتهاى کفر و شرک ، امرى جایز و رواست. (قال اجعلنى على خزائن الأرض)
۹- بیان ویژگیهاى مثبت خویش براى تصدّى امرى که وظیفه دینى و انسانى است ، جایز و شایسته است. (اجعلنى على خزائن الأرض إنى حفیظ علیم)
۱۰- افراد کارآمد ، لایق و متخصص باید از پذیرش مسؤولیتها امتناع نورزند و در پى تصدّى آن باشند. (اجعلنى على خزائن الأرض إنى حفیظ علیم)
۱۱- لزوم نظارت دولت بر امور اقتصادى (تولید ، توزیع و ...) در شرایط بحرانى (قال اجعلنى على خزائن الأرض إنى حفیظ علیم)
۱۲- دانش و توان ، دو شرط اساسى براى مدیریت و تصدى وزارت (اجعلنى ... إنى حفیظ علیم)
۱۳- دانش و امانت دارى ، شرط تصدّى امور مالى جامعه (اجعلنى ... إنى حفیظ علیم)
۱۴- تعهد بدون تخصص و دانش ، و نیز تخصص بدون تعهد ، کارساز نیست. (اجعلنى على خزائن الأرض إنى حفیظ علیم)
روایات و احادیث
۱۵- «عن رسول الله(ص): رحم الله أخى یوسف لو لم یقل: اجعلنى على خزائن الأرض لولاّه من ساعته و لکنّه أخّر ذلک سنة ;[۱] از رسول خدا(ص) روایت شده است: خدا رحمت کند برادرم یوسف را اگر نمى گفت: مرا سرپرست خزاین زمین قرار بده، همان وقت این مقام را به او مى داد ; ولى [این تقاضا سبب شد] که سرپرستى او بر خزاین زمین یک سال به تأخیر افتد».
۱۶- «عن على بن موسى الرضا(ع): ... ان یوسف(ع) ... لما دفعته الضرورة إلى تولى خزائن العزیز قال: اجعلنى على خزائن الأرض ... ;[۲] از امام رضا(ع) روایت شده است: ... هنگامى که ضرورت ایجاب کرد ، یوسف سرپرستى خزاین عزیز مصر را بپذیرد گفت: «اجعلنى على خزائن الأرض ...».
۱۷- «قال سفیان: قلت لأبى عبدالله(ع) یجوز أن یزکّى الرجل نفسه؟ قال: نعم إذا اضطّر إلیه ، أما سمعت قول یوسف: «...إنى حفیظ علیم»... ;[۳] سفیان گوید: به امام صادق(ع) گفتم: آیا جایز است انسان از خود ستایش کند؟ فرمود: آرى اگر ناچار شود. آیا نشنیده اى سخن یوسف را که گفت: «...إنى حفیظ علیم»...».
۱۸- «عن أبى عبدالله(ع) أنه قال لقوم ممّن یظهرون الزّهد و یدعون الناس أن یکونوا معهم على مثل الذى هم علیه من التقشّف ... أخبرونى أین أنتم عن ...یوسف النبى(ع) حیث قال لملک مصر:«اجعلنى على خزائن الأرض ...» فکان من أمره الذى کان أن اختار مملکة الملک و ما حولها إلى الیمن ... فلم نجد أحداً عاب ذلک علیه ... ;[۴] از امام صادق(ع) روایت شده خطاب به گروهى که اظهار زهد مى کردند و مردم را دعوت مى نمودند که همانند آنان زندگى را بر خود سخت گیرند ... فرمود: مرا خبر دهید شما درباره یوسف پیغمبر(ع) چگونه مى اندیشید که او به پادشاه مصر گفت: «اجعلنى على خزائن الأرض ...»؟ پس کار یوسف به آن جا رسید که همه کشور پادشاه و اطراف آن تا یمن را در اختیار گرفت ... در عین حال نیافتیم کسى را که این را بر او عیب گرفته باشد ...».
۱۹- «عن الرضا(ع): ... فى قوله تعالى: «...إنى حفیظ علیم» قال: حافظ لما فى یدىّ عالم بکل لسان ;[۵] از امام رضا(ع) ... درباره سخن خدا «...إنى حفیظ علیم» روایت شده است که فرموده: مراد این است که نگه دارنده چیزى هستم که در تصرف من است و آگاه به همه زبانها مى باشم».
موضوعات مرتبط
- احکام: ۷، ۸، ۹
- اقتصاد: اهمیت نظارت بر توزیع در بحران اقتصاد ى ۱۱; اهمیت نظارت بر تولید در بحران اقتصاد ى ۱۱; سیاستگذارى در بحران اقتصادى ۱۱; شرایط تصدى امور اقتصادى ۱۳
- انسان: مسؤولیت انسان هاى لایق ۱۰
- تعهد: تعهد و تخصص ۱۴ جامعه: اهمیت امور اقتصادى جامعه ۱۳
- حکومت: درخواست شغل از حکومت شرک ۷; درخواست شغل از حکومت کفر ۷; مسؤولیت پذیرى در حکومت شرک ۷، ۸; مسؤولیت پذیرى در حکومت کفر ۷، ۸; مسؤولیت حکومت ۱۱
- خودستایى: احکام خودستایى ۹، ۱۷; خودستایى جایز ۹، ۱۷
- شغل: احکام شغل ۷، ۸; شغل جایز ۷، ۸
- متخصصان: مسؤولیت متخصصان ۱۰
- مدیریت: شرایط مدیریت ۱۲; علم در مدیریت ۱۲; قدرت در مدیریت ۱۲
- مسؤولیت: اهمیت مسؤولیت پذیرى ۱۰
- وزارت: شرایط تصدى وزارت ۱۲
- یوسف(ع): اضطرار یوسف(ع) ۱۶; امانتدارى یوسف(ع) ۱۹; تأخیر در قبول خواسته یوسف(ع) ۱۵; خزانه دارى یوسف(ع) ۱، ۴، ۵، ۶; خواسته هاى یوسف(ع) ۱، ۱۶، ۱۸; خودستایى یوسف(ع) ۱۷; دانش اقتصاد یوسف(ع) ۵; دانش کشاورزى یوسف(ع) ۵، ۶; دوراندیشى یوسف(ع) ۲; سیاستهاى اقتصادى یوسف(ع) ۴; علم یوسف(ع) ۱۹; فلسفه خواسته هاى یوسف(ع) ۲; قصه یوسف(ع) ۱، ۲، ۳، ۴، ۶، ۱۵، ۱۸،۱۶، ۱۹; گفتگوى یوسف(ع) با پادشاه مصر ۱، ۳، ۱۶، ۱۸; لیاقت یوسف(ع) ۳، ۴، ۶; یوسف(ع) و پیشگیرى از قحطى ۲; یوسف(ع) و تصدى امور غذایى ۳، ۴; یوسف(ع) و ذخیره سازى غلات ۶; یوسف(ع) و وزارت کشاورزى ۱
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۵، ص ۳۷۲ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۴۳۲، ح ۹۸.
- ↑ عیون اخبارالرضا ، ج ۲ ، ص ۱۳۹ ، ح ۲ ، ب ۴۰ ; نورالثقلین ، ج ۲ ، ص ۴۳۲ ، ح ۹۹.
- ↑ تفسیرعیاشى ، ج ۲ ، ص ۱۸۱ ، ح ۴۰ ; نورالثقلین ، ج ۲ ، ص ۴۳۳ ، ح ۱۰۳.
- ↑ کافى، ج ۵، ص ۷۰، ح ۱ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۴۳۴، ح ۱۰۴.
- ↑ علل الشرایع، ص ۲۳۸، ح ۲، ب ۱۷۳ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۴۳۲، ح ۱۰۰.
