هود ١١٩

إِلاَّ مَنْ‌ رَحِمَ‌ رَبُّکَ‌ وَ لِذٰلِکَ‌ خَلَقَهُمْ‌ وَ تَمَّتْ‌ کَلِمَةُ رَبِّکَ‌ لَأَمْلَأَنَ‌ جَهَنَّمَ‌ مِنَ‌ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ‌ أَجْمَعِينَ‌

ترجمه

مگر کسی را که پروردگارت رحم کند! و برای همین (پذیرش رحمت) آنها را آفرید! و فرمان پروردگارت قطعی شده که: جهنّم را از همه (سرکشان و طاغیان) جنّ و انس پر خواهم کرد!

مگر كسى كه پروردگارت به او مرحمتى كند، و براى همين آنان را خلق كرده است، و سخن پروردگارت بر اين رفته است كه حتما جهنم را از جنّ و انس [نافرمان‌] يكسره پر خواهم كرد

مگر كسانى كه پروردگار تو به آنان رحم كرده، و براى همين آنان را آفريده است. و وعده پروردگارت [چنين‌] تحقّق پذيرفته است [كه:] «البتّه جهنّم را از جنّ و انس يكسره پر خواهم كرد.»

مگر آن کس که خدای تو بر او رحم آورد و برای همین آفریدشان، و کلمه (قهر) خدای تو به حتم و لزوم پیوست که فرموده دوزخ را از کافران جن و انس پر خواهم ساخت.

مگر کسانی که پروردگارت به آنان رحم کرده و به همین سبب آنان را آفریده است. و فرمان حتمی پروردگارت تحقق یافت که همانا دوزخ را از همه جن و انس [که راه کفر و عناد را برگزیدند] پر خواهم کرد.

مگر آنهايى كه پروردگارت بر آنها رحمت آورده و آنها را براى همين بيافريده است. و سخن پروردگار تو بر اين مقرر شده كه: جهنم را از همه جن و انس انباشته مى‌كنم.

مگر کسانی که خداوند [بر آنان‌] رحمت آورد، و برای همین آنان را آفریده است، وعده پروردگارت [چنین‌] سرانجام گرفته است که جهنم را همه از جن و انس آکنده خواهم ساخت‌

مگر كسانى كه پروردگار تو بر آنها مِهر و بخشايش آورد، و براى همين آفريدشان و سخن پروردگارت [بر اين‌] تمام شد كه: هر آينه دوزخ را از همه پريان و آدميان [كافر] پُر مى‌كنم.

(مردمان بنا به اختلاف استعداد، در همه‌چیز حتّی در دینی که خدا برای آنان فرستاده است متفاوت می‌مانند) مگر کسانی که خدا بدیشان رحم کرده باشد (و در پرتو لطف او بر احکام قطعی الدلاله‌ی کتاب خدا متّفق بوده، هرچند در فهم معنی ظنّی الدلاله‌ی آن که منوط به اجتهاد است، اختلاف داشته باشند) و خداوند برای همین (اختلاف و تحقّق اراده و رحمت) ایشان را آفریده است، و سخن پروردگار تو بر این رفته است که: دوزخ را از جملگی جنّیها و انسانهای (پیرو نفْسِ امّاره و اهریمن مکّاره) پُر می‌کنم.

مگر کسانی که پروردگارت به آنان رحم کرده و برای همین (رحم هم) آنان را آفریده. و کلمه‌ی پروردگارت (این‌گونه) تمامیت یافته است (که): «همواره جهنم را از همه‌ی جن و انس بی‌چون پُر خواهم کرد.»

مگر آنکه رحم کند پروردگار تو و برای این بیافریدستشان و تمام شد سخن پروردگار تو که همانا پُر سازم دوزخ را از جنیان و مردم همگی‌

هود ١١٨	آیه ١١٩	هود ١٢٠
سوره : سوره هود نزول : ٩ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لِذالِک خَلَقَهُمْ»: خدا آنان را بر تفاوت و تنوّع آفریده است و حق انتخاب راه درست و راه نادرست را بدیشان داده است و جوابگوی این انتخابشان کرده است. برای این رحمت، آنان را آفریده است. برای تحقّق این اراده ایشان را آفریده است. «تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ ...»: فرمان پروردگارت بر این رفته است و تحقّق یافته و تنفیذ گردیده است (نگا: اعراف / . «لَأَمْلَأَنَّ ...»: (نگا: اعراف / ، سجده / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

قَالَ‌ يَا آدَمُ‌ أَنْبِئْهُمْ‌... (۰) قُلْ‌ فَلِلَّهِ‌ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ... (۱) وَ لَوْ شَاءَ رَبُّکَ‌ لَآمَنَ‌ مَنْ‌... (۳) يَوْمَ‌ يَأْتِ‌ لاَ تَکَلَّمُ‌ نَفْسٌ‌... (۱) وَ مَا خَلَقْتُ‌ الْجِنَ‌ وَ الْإِنْسَ‌... (۳) وَ عَلَى‌ اللَّهِ‌ قَصْدُ السَّبِيلِ‌ وَ... (۱) وَ لَوْ شَاءَ اللَّهُ‌ لَجَعَلَکُمْ‌... (۰) إِنْ‌ نَشَأْ نُنَزِّلْ‌ عَلَيْهِمْ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۱۱۹ - ۱۰۹، سوره هود
• بت پرستى پايه و مبنائى جز تقليد از نياكان ندارد
• دلالت آيه بر تاءخير عذاب اختلاف كنندگان در دين تا روز قيامت
• اشاره به اينكه شك و ترديد يهوديان در اصالت و صحت تورات موجه بوده است
• معنا و موارد استعمال واژه هاى : ((قيام ))، ((اقامه )) و ((استقامت ))
• معناى جمله : ((فاستقم كما امرت ))
• معناى ((ركون )) كه در آيه : ((و لاتركنوا الى الّذين ظلموا...)) از آن نهى شده است
• منظور از ((الّذين ظلموا)) كه از اعتماد و تمايل به آنان نهى گرديده است
• سخن صاحب المنار درباره مراد از: ((الّذين ظلموا)) و نقاط ضعف آن سخن
• آيه شريفه : ((و لاتركنوا...)) متضمن نهى ازتمايل به همه ستمكاران است
• چه مواردى مشمول نهى آيه شريفه نمى باشد؟
• ركون به اهل ظلم اخص از ولايت كفار است و مراد از آن اعتماد و مماشات در امر دين و حيات دينى است نه مطلق ركون و اعتماد
• سخن ديگرى از صاحب المنار و اشكال وارد بر آن
• اشاره به فرق بين ميل به ظالمين و مصاديق مباشرت در ظلم
• امر به نماز و صبر كه مهمترين عبادات و اخلاقيات هستند
• معناى ((اختلاف )) و مشتقات ديگر ماده ((خلف ))
• دو نوع اختلاف و مذمت يك نوع آن در قرآن كريم
• جمله : ((لايزالون مختلفين )) راجع به اختلاف در دين است
• مذمت اختلاف ، از جهت لوازم آن يعنى تفرق و اعراض از حق است
• رحمت الهى غايت خلقت انسان مى باشد (و لذلك خلقهم )
• وجوهى كه در معناى دو آيه ((و لو شاء ربك ...)) و ((الّا من رحم ربك ...)) گفته شدهاست
• بحث روايتى
• چند روايت در ذيل جمله : ((فاستقم كما امرت ...)) و ((لاتركنوا الى الذين ظلموا))
• رواياتى در فضيلت نماز و اينكه نماز كفاره گناهان است (ان الحسنات يذهبن السّيّئات ).
• اميدوار كننده ترين آيات كتاب خدا
• دو روايت از امام صادق (ع ) در ذيل (ان الحسنات يذهبن السيئات ...)
• چند روايت در ذيل جمله : ((لايزالوان مختلفين الّا من رحم ربك و لذلك خلقهم ))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- تنها مشمولان رحمت الهى ، در گیر و دار اختلافات دینى و مذهبى راه درست را مى یابند و بر طریق حق گام مى نهند. (و لایزالون مختلفین. إلاّ من رحم ربک)

۲- رحمت خدا بر بندگان ، برخاسته از ربوبیت اوست. (إلاّ من رحم ربک)

۳- خداوند ، آفریدگار و خالق انسانهاست. (و لذلک خلقهم)

۴- هدف از خلقت انسانها ، هدایت کردن ایشان به طریق حق و نزول رحمت بر آنان است. (إلاّ من رحم ربک و لذلک خلقهم) مشارالیه «ذلک» رحمتى است که از جمله «رحم ربک» استفاده مى شود.

۵- اختلافات دینى و مذهبى و دور شدن از حق به خاطر آن ، مانع نیل انسانها به هدف خلقتشان است. (و لایزالون مختلفین. إلاّ من رحم ربک و لذلک خلقهم)

۶- انسانهایى که به خدا و پیامبرانش کافر شوند و نیز جنیان کفرپیشه ، به آتش دوزخ درخواهند افتاد. (لأملأنّ جهنم من الجنة والناس أجمعین) چون بحث در آیات گذشته درباره فساد و صلاح امتها بود و مصداق بارز و مورد نظر براى صلاح و فساد - به قرینه آیات پیشین و نیز آیه ۱۲۱ - توحید، شرک، ایمان و کفر است، مقصود از «الجنة» و «الناس» کافران و مشرکان جنى و انسى است. بر این اساس کلمه «أجمعین» تأکید بر عمومى است که از کلمه «الجنة» و «الناس» فهمیده مى شود.

۷- خداوند ، دوزخ را از جنیان و انسانها پر خواهد کرد. (لأملأنّ جهنم من الجنة والناس أجمعین)

۸- پر کردن جهنم از انسانها و جنیان ، حقیقتى که خداوند از پیش بیان داشته بود. (تمت کلمة ربک لأملأنّ جهنم من الجنة والناس) «تمت»; یعنى، به طور کامل و بدون هیچ نقصى تحقق یافت. مفسران برآنند که مقصود از «کلمة ربک» - که با جمله «لأملأنّ ...» تفسیر شده است - همان سخنى است که خداوند در داستان آدم و ابلیس فرمود: «فالحق والحق أقول. لأملأنّ جهنم منک و ممن تبعک منهم أجمعین»; حق این است - و من جز حق نمى گویم - که جهنم را از تو و از همه کسانى که از تو پیروى مى کنند پر خواهم کرد. سوره ص، آیه ۸۴ و ۸۵».

۹- جنیان نیز نظیر انسانها ، مکلف به احکام الهى و موظف به پذیرش دین حقّند. (لأملأنّ جهنم من الجنة والناس)

۱۰- دوزخى شدن جن و انس به سبب اختلاف در دین ، گواه راستى و درستى سخن خداوند (جهنم را از جن و انس پر خواهم کرد) است. (و لایزالون مختلفین ... و تمت کلمة ربک لأملأنّ جهنم) سخن از تحقق یافتن فرموده خداوند (تمت کلمة ربک ...) پس از بیان اختلافهاى مردم و پوشیده شدن حق بر آنان، گویاى این نکته است که: همان اختلافها - که مخفى ماندن حق را در پى داشت - موجب دوزخى شدن انسانها و جنیان شده و حقانیت کلمه خدا (لأملأنّ ...) را به طور کامل محقق ساخت.

روایات و احادیث

۱۱- «عن أبى بصیر عن أبى عبدالله(ع) قال: سألته عن قول الله عزوجل: ... «إلاّ من رحم ربک و لذلک خلقهم» قال: خلقهم لیفعلوا ما یستوجبوا به رحمته فیرحمهم; ابوبصیر گوید: از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند «إلاّ من رحم ربک و لذلک خلقهم» سؤال کردم، فرمود: آنان را آفرید تا کارهایى را انجام دهند که مستحق رحمت الهى شوند و در نتیجه خداوند ایشان را مورد رحمت قرار دهد».

موضوعات مرتبط

• اختلاف: آثار اختلاف دینى ۵، ۱۰
• انسان: انسان هادر جهنم ۷، ۸، ۱۰; خالق انسان ها ۳; فلسفه خلقت انسان ها ۴، ۱۱; هدایت انسان ها ۴
• جنیان: تکلیف جنیان ۹; جنیان در جهنم ۷، ۸، ۱۰; جنیان کافر در جهنم ۶; جنیان و قبول دین ۹
• جهنم: پر شدن جهنم ۷، ۸، ۱۰; موجبات جهنم ۱۰
• جهنمیان: ۶، ۷، ۸
• حق: آثار اعراض از حق ۵
• خدا: آثار ربوبیت خدا ۲; افعال خدا ۷; خالقیت خدا ۳; دلایل صداقت خدا ۱۰
• رحمت: حق طلبى مشمولان رحمت ۱; مشمولان رحمت ۱۱; مشمولان رحمت و اختلاف دینى ۱; منشأ رحمت ۲; نزول رحمت ۴; ویژگیهاى مشمولان رحمت ۱
• رشد: موانع رشد ۵
• عمل: آثار عمل ۱۱
• قرآن: پیشگویى قرآن ۸
• کافران: فرجام کافران ۶; کافران در جهنم ۶
• هدایت: هدایت به حق ۴