سبإ ٥٠
ترجمه
| سبإ ٤٩ | آیه ٥٠ | سبإ ٥١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَضِلُّ عَلی نَفْسِی»: به زیان خود گمراه می‌شوم و کیفر آن را می‌بینم.
تفسیر
- آيات ۳۱ - ۵۴، سوره سباء
- گفتگو و مخاصمه ضعفاى با بزرگانشان ، در قيامت ، كه گمراهى خود را متوجهبزرگان خود كرده بزرگانشان نيز خود را تبرئه مى كنند.
- دروغگويى و پنهانكارى كفار در قيامت كه روز كشف اسرار است ، از باب ظهور ملكاترذيله و عادات بد نفسانى است
- وجه اينكه مترقين گفتند ما عذاب نمى شويم
- جواب به آنان با بيان اينكه كثرت مال و اولاد بدون ايمان وعمل صالح مانع از عذاب نيست
- سؤ ال خداوند از ملائكه (آهولاء اياكم كانوايعبدون ) و بيزارى جستن ملائكه از عبادتمشركين
- مقصود از اينكه مشركين به جن ايمان داشته آنها را عبادت مى كرده اند
- اصرار و پافشارى مشركين در پيروى هوى و مقاومت بدوندليل در برابر حق و موعظه پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) آنان را به قيام الله
- وصف حال مشركين در ساعت مرگ كه از سلطه خدا مفرى نداشته ، ايمان دير هنگامشان سودىبه حالشان نمى رساند
- بحث روايتى
- رواياتى درباره انفاق و صدقه دادن
- رواياتى در باره اينكه آيات ((و لوترى اذ فزعوا)) ناظر بر فرو رفتن لشكرسفيانى در زمين (در زمان ظهور حضرت مهدى ((عج )) ) مى باشد
نکات آیه
۱ - پیامبر(ص)، وظیفه دار ابلاغ روشن فرجام گمراهى و بیان منشأ هدایت (قل إن ضللت فإنّما أضلّ على نفسى و إن اهتدیت فبما یوحى إلىّ ربّى)
۲ - پندار مشرکان درباره گمراهى پیامبر(ص) (قل إن ضللت فإنّما أضلّ على نفسى) سفارش خداوند به پیامبر(ص) مبنى بر اعلام موضع روشن درباره این که به فرض گمراهى او، ضررش عاید خود آن حضرت مى شود; احتمال دارد براى رفع توهم و یا اتهامى (نکته یاد شده) باشد.
۳ - گمراهى، داراى ضرر و خسارت براى خود گمراه است. (قل إن ضللت فإنّما أضلّ على نفسى)
۴ - گمراهى هر کس، مربوط به خود او است، نه دیگران. (إن ضللت فإنّما أضلّ على نفسى)
۵ - منشأ گمراهى، خودِ گمراهان اند و منشأ هدایت، خداوند است. (قل إن ضللت فإنّما أضلّ على نفسى و إن اهتدیت فبما یوحى إلىّ ربّى) برداشت یاد شده به این خاطر است که عامل گمراهى به خود انسان نسبت داده شده; ولى عامل هدایت، خداوند معرفى گردیده است.
۶ - گمراه شدن پیامبر - بر فرض تحقق آن - مثل گمراهى سایر گمراهان است; اما هدایت شدنش از ناحیه خداوند است. (إن ضللت فإنّما أضلّ على نفسى و إن اهتدیت فبما یوحى إلىّ ربّى) احتمال دارد مراد از «إن ضللت... و إن اهتدیت...» این باشد که همه گمراهى ها، منشأ انسانى دارند و در این نکته پیامبر و غیر پیامبر تفاوتى ندارند; اما هدایت جنبه الهى دارد.
۷ - ربوبیت خداوند، مقتضى ارسال وحى به منظور هدایت بندگان است. (و إن اهتدیت فبما یوحى إلىّ ربّى)
۸ - پیامبراکرم(ص)، مورد عنایت ویژه خداوند (فبما یوحى إلىّ ربّى)
۹ - فایده هدایت شدن، به خود هدایت شده بازمى گردد. (إن ضللت فإنّما أضلّ على نفسى و إن اهتدیت فبما یوحى إلىّ ربّى) به قرینه مقابله، (إن ضللت فإنّما أضلّ...) از ذکر «فلها» در «إن اهتدیت» چشم پوشى شده و به منشأ هدایت پرداخته شده است. این مسأله دلالت مى کند که هدایت فایده دارد.
۱۰ - گمراهى و هدایت، در اختیار خود انسان است. (إن ضللت فإنّما أضلّ ... و إن اهتدیت فبما یوحى إلىّ)
۱۱ - پیامبر(ص)، در ابلاغ تعالیم آسمانى با ملایمت و مدارا عمل مى کرد و در مخاطبانش حساسیت واکنش آمیز ایجاد نمى کرد. (قل إن ضللت فإنّما أضلّ على نفسى و إن اهتدیت فبما یوحى إلىّ ربّى) این که پیامبر(ص) در مقام ابلاغ پیام خداوند به مشرکان، از بازگشت گمراهى فرضى خود سخن به میان مى آورد و منشأ هدایتش را خداوند معرفى مى کند و به گمراهى مشرکان نمى پردازد; حاکى از مداراى او در امر تبلیغ است تا به این صورت، واکنش منفى مشرکان را برنینگیزاند و بتواند به هدفش نایل شود.
۱۲ - خداوند، «سمیع» (بسیار شنوا) و «قریب» (بسیار نزدیک) است. (إنّه سمیع قریب)
۱۳ - شنوایى کلام انسان به وسیله خداوند از نزدیک صورت مى گیرد و حجاب بُعد و دورى بین او و بندگان نیست. (إنّه سمیع قریب)
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: سمیع ۱۲; قریب ۱۲
- انسان: اختیار انسان ۱۰
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۷; ویژگیهاى شنوایى خدا ۱۳; هدایتهاى خدا ۵، ۶
- خود: زیان به خود ۳; منفعت به خود ۹
- گمراهان: نقش گمراهان ۵
- گمراهى: آثار گمراهى ۴; تبیین فرجام گمراهى ۱; زیان گمراهى ۳; منشأ گمراهى ۵
- لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۸
- محمد(ص): رسالت محمد(ص) ۱; روش تبلیغ محمد(ص) ۱۱; فضایل محمد(ص) ۸; محمد(ص) و گمراهى ۲، ۶; مداراى محمد(ص) ۱۱; منشأ هدایت محمد(ص) ۶; مهربانى محمد(ص) ۱۱
- مشرکان: بینش مشرکان ۲
- وحى: فلسفه وحى ۷; منشأ وحى ۷
- هدایت: ابزار هدایت ۷; تبیین منشأ هدایت ۱; منابع هدایت ۹; منشأ هدایت ۵
