النساء ٣٢

وَ لاَ تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ‌ اللَّهُ‌ بِهِ‌ بَعْضَکُمْ عَلَى‌ بَعْضٍ‌ لِلرِّجَالِ‌ نَصِيبٌ‌ مِمَّا اکْتَسَبُوا وَ لِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ‌ مِمَّا اکْتَسَبْنَ‌ وَ اسْأَلُوا اللَّهَ‌ مِنْ‌ فَضْلِهِ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ کَانَ‌ بِکُلِ‌ شَيْ‌ءٍ عَلِيماً

ترجمه

برتریهایی را که خداوند برای بعضی از شما بر بعضی دیگر قرار داده آرزو نکنید! (این تفاوتهای طبیعی و حقوقی، برای حفظ نظام زندگی شما، و بر طبق عدالت است. ولی با این حال،) مردان نصیبی از آنچه به دست می‌آورند دارند، و زنان نیز نصیبی؛ (و نباید حقوق هیچ‌یک پایمال گردد). و از فضل (و رحمت و برکت) خدا، برای رفع تنگناها طلب کنید! و خداوند به هر چیز داناست.

و چيزى را كه خدا بدان برخى از شما را بر برخى ديگر برترى داده آرزو نكنيد. مردان را از آنچه كسب كرده‌اند بهره‌اى است و زنان را از آنچه به دست آورده‌اند بهره‌اى است. و [هر چه خواهيد] از فضل خدا بخواهيد كه بى‌گمان خدا به هر چيزى آگاه است

و زنهار، آنچه را خداوند به [سبب‌] آن، بعضى از شما را بر بعضى [ديگر] برترى داده آرزو مكنيد. براى مردان از آنچه [به اختيار] كسب كرده‌اند بهره‌اى است، و براى زنان [نيز] از آنچه [به اختيار] كسب كرده‌اند بهره‌اى است. و از فضل خدا درخواست كنيد، كه خدا به هر چيزى داناست.

آرزو (و توقّع بیجا) در فضیلت و مزیّتی که خدا به آن بعضی را بر بعضی برتری داده مکنید؛ که هر یک از مرد و زن از آنچه اکتساب کنند بهره‌مند شوند. و هر چه می‌خواهید از فضل خدا درخواست کنید (نه از خلق) که خدا به همه چیز داناست.

و نعمت ها و مال و ثروتی که خدا به سبب آن برخی از شما را بر برخی برتری داده آرزو مکنید [که آرزویش مایه حسد و فساد است. این تفاوت ها و برتری ها لازمه زندگی دنیا و بر اساس محاسبات حکیمانه است، اما در عین حال] برای مردان از آنچه کسب کرده اند بهره ای است، و برای زنان هم از آنچه کسب کرده اند بهره ای است. و [با کمک تقوا و عمل صالح] از بخشش خدا بخواهید، یقیناً خدا همواره به همه چیز داناست.

آرزو مكنيد آن چيزهايى را كه بدانها خدا بعضى از شما را بر بعضى ديگر برترى داده است. مردان را از آنچه كنند نصيبى است و زنان را از آنچه كنند نصيبى. و روزى از خدا خواهيد كه خدا بر هر چيزى آگاه است.

و چیزی را که خداوند بدان بعضی از شما را بر دیگری برتری بخشیده است، آرزو مکنید، مردان را از کار و کردار خویش بهره‌ای و زنان را [نیز] از کار و کردار خویش بهره‌ای معین است و [هر چه خواهید] از فضل الهی بخواهید، و خداوند از همه چیز آگاه است‌

و آنچه را كه خدا بدان چيز برخى از شما را بر برخى فزونى و برترى داده است آرزو مكنيد. مردان را از آنچه به دست آورده‌اند بهره‌اى است و زنان را نيز از آنچه به دست آورده‌اند بهره‌اى است و از خداوند از فزونى و بخشش او بخواهيد همانا خدا بر هر چيزى داناست.

آرزوی چیزی نکنید که خداوند برخی از شما را با (اعطای) آن بر برخی دیگر برتری داده است (و مردان را در بعضی از چیزها بر زنان، و زنان را در بعضی از چیزها بر مردان فضیلت داده و مرحمت روا دیده است). مردان نصیبی دارند از آنچه فراچنگ می‌آورند و زنان (هم) نصیبی دارند از آنچه به دست می‌آورند (و هر یک از زنان و مردان دارای سرشتی و حقوقی فراخور حال خود می‌باشند. پس با تلاش و کوشش شبانه‌روزی رحمت و برکت خدای را بجوئید) و ازخدا طلب فضل او کنید. بیگمان خداوند (کاملاً) آگاه از هر چیزی بوده (و به هر نوعی، چیزی بخشیده است که شایسته‌اش بوده است).

و (زنهار) آنچه را خدا بعضی از شما را بر بعضی (دیگر) به آن برتری داده آرزو مکنید. برای مردان از آنچه کسب کرده‌اند بهره‌ای و برای زنان (نیز) از آنچه کسب کرده‌اند بهره‌ای است. و از فضل خدا درخواست کنید که خدا به هر چیزی بسی دانا بوده است.

و آرزو نکنید آنچه را خداوند فزونی داد (برتری داده است) بدان بعضی از شما را بر بعضی مردان را است بهره‌ای از آنچه کسب کردند و زنان را است بهره‌ای از آنچه کسب کردند و بخواهید خدا را از فضلش همانا خدا است به همه چیز دانا

النساء ٣١	آیه ٣٢	النساء ٣٣
سوره : سوره النساء نزول : ٨ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٠ تعداد حروف :

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

فَاسْتَجَابَ‌ لَهُمْ‌ رَبُّهُمْ‌... (۲)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- خداوند، برخى از مردم را با برخوردار نمودن بیشتر از نعمتهاى خویش، بر برخى دیگر برترى داده است. (و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه به بعضکم على بعض)

۲- لزوم خوددارى از طمعورزى و آرزوى دستیابى به نعمتهاى خدادادى دیگران (و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه به بعضکم على بعض)

۳- وجود تفاوتهاى خدادادى در میان مردم (و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه به بعضکم على بعض)

۴- چشمداشت به نعمتهاى دیگران، کارى زشت و نکوهیده (و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه به بعضکم على بعض)

۵- چشمداشت و آرزوى دستیابى به نعمتهاى دیگران، زمینه ارتکاب گناه (ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه ... و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه) نهى از آرزوى دستیابى به نعمتهاى دیگران، پس از ترغیب به اجتناب گناهان، مى تواند اشاره به ریشه برخى گناهان کبیره و ارشاد به راه مبارزه با آن باشد.

۶- چشمداشت و آرزوى دستیابى به نعمتهاى خدادادى دیگران، زمینه حرامخوارى و ناهنجاریهاى اقتصادى (لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل ... و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه به بعضکم على بعض) نهى از آرزوى دستیابى به نعمتهاى دیگران، پس از بیان حکم تصرفات ناروا در اموال مردم، مى تواند بیانگر این باشد که تملک اموال دیگران از راه باطل، ریشه در طمعورزى به نعمتهاى دیگران دارد.

۷- مبارزه با علل و زمینه هاى گناه، از روشهاى قرآن در مبارزه با مفاسد (لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل ... و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه به بعضکم على بعض)

۸- لزوم مبارزه با ریشه ها و علل گناه، براى تأمین سلامت جامعه (لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل ... و لا تقتلوا انفسکم ... و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه)

۹- حق مساوى زن و مرد در مالکیّت و بهرهورى از کار و تلاش خویش (للرّجال نصیب مما اکتسبوا و للنساء نصیب مما اکتسبن)

۱۰- هر زن و مردى به پاداش اعمال خویش خواهد رسید. (للرّجال نصیب مما اکتسبوا و للنساء نصیب مما اکتسبن) جمله «للرجال نصیب ... »، مى تواند به این معنى باشد که هر انسانى، چه زن و چه مرد، بر اساس تکالیفى که خدا بر عهده او گذاشته، بهره مند از ثواب و پاداش خواهد شد.

۱۱- آمیختگى مسائل اقتصادى اسلام با اخلاق (لا تاکلوا ... و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه ... للرّجال نصیب ... و للنساء نصیب) قرآن در این آیه و آیات گذشته، مسأله اقتصادى (لا تاکلوا ... للرجال نصیب) را با مسأله اخلاقى (لا تتمنوا) مرتبط دانسته و یکى را ریشه دیگرى معرفى کرده است.

۱۲- هر کس چه زن و چه مرد مالک دسترنج خویش است. (للرّجال نصیب ... و للنساء نصیب)

۱۳- زن و مرد، داراى حق کسب و کار (للرّجال نصیب ... و للنساء نصیب مما اکتسبن)

۱۴- برترى برخى از مردم بر برخى دیگر، نیتجه کار و قابلیّتهاى خود آنان است. (و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه ... و للنساء نصیب مما اکتسبن) جمله «للرجال ... »، تعلیل جمله «لا تتمنوا ما فضل اللّه» است و بیانگر آن است که قابلیّت انسانها و کار و تلاش آنان منشأ این برترى شده است. گفتنى است که تصریح به «رجال» و «نساء»، اشاره به تفاوت قابلیّتها دارد. و گر نه مى فرمود: «للانسان نصیب مما اکتسب».

۱۵- توجه به نقش تلاش و قابلیّت افراد در برترى یافتن آنان، زمینه دورى جستن از تمنى نسبت به داراییها و امتیازات دیگران (و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه ... للرّجال نصیب ... و للنساء نصیب) خداوند پس از منع طمعورزى به نعمتهاى دیگران، آن را نتیجه قابلیّت و تلاش افراد معرفى کرده تا زمینه آرزوهاى منفى را قطع کند.

۱۶- انسان، فقط مالک بخشى از درآمدهاى خویش است. (للرّجال نصیب مما اکتسبوا و للنساء نصیب مما اکتسبن) بنابر اینکه «من» در «ممّا» براى تبعیض باشد. یعنى انسانها مالک بخشى از درآمد خویش هستند و بخش دیگر مثلا از آنِ فقرا و یا حکومت اسلامى است.

۱۷- آدمى باید کمبودهاى خویش را با تقاضاى از خدا جبران کند، نه با طمعورزى و دست اندازى به حقوق دیگران (و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه ... و سئلوا اللّه من فضله)

۱۸- لزوم امیدوارى به فضل خداوند در دعا و تقاضا از او (و سئلوا اللّه من فضله)

۱۹- نقش دعا در جلب فضل الهى (و سئلوا اللّه من فضله)

۲۰- امیدوارى به فضل الهى، زمینه ساز پرهیز از طمعورزى نسبت به داراییهاى دیگران (و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه ... و سئلوا اللّه من فضله) نهى از تمنى و طمعورزى، و آنگاه امر به تقاضا از خدا، که نتیجه آن امیدبخشى به فضل الهى است، در حقیقت ارائه راهى است براى اجتناب از حسرت و دست اندازى به نعمتهاى دیگران.

۲۱- ضرورت امیدوارى به فضل خدا، در کنار کار و کوشش (للرّجال نصیب مما اکتسبوا و للنساء نصیب ... و سئلوا اللّه من فضله) جمله «للرجال ... » تعلیل جمله سابق است ; یعنى آرزوى نعمت دیگران نکنید، بکله خود در به دست آوردن مال و منال تلاش کرده و به فضل خدا نیز امیدوار باشید.

۲۲- جهت صحیح دادن به انگیزه هاى درونى انسان، از روشهاى تربیتى قرآن (و لا تتمنّوا ... و سئلوا اللّه من فضله) وجود آرزو و تمایل در آدمى انکارناپذیر است و قرآن، ضمن تحریم چشمداشت به اموال دیگران، خواسته هاى مردم را با فراخوانى آنان به جستجوى فضل خدا، جهتى صحیح داده است.

۲۳- خداوند، آگاه و دانا به هر چیز است. (انّ اللّه کان بکل شىء علیماً)

۲۴- خداوند، دانا به درخواستها و نیازهاى انسان (و سئلوا اللّه من فضله انّ اللّه کان بکل شىء علیماً) از مصادیق مورد نظر براى «بکل شىء»، تمام مسائلى است که در این آیه مطرح شده و از جمله، نیازها و درخواستهاى انسانهاست.

۲۵- آگاهى کامل خداوند به آرزوها و حالات درونى انسانها (و لا تتمنّوا ... انّ اللّه کان بکل شىء علیماً)

۲۶- توجه به آگاهى همه جانبه خداوند، زمینه مراقبت انسان بر حالات درونى خویش (و لا تتمنّوا ... انّ اللّه کان بکل شىء علیماً)

روایات و احادیث

۲۷- مرد، وظیفه دار پرهیز از دلدادگى به همسر و دختر دیگران و آرزوى داشتن آنها (و لا تتمنّوا ما فضّل اللّه به بعضکم على بعض) امام صادق (ع) در پاسخ به سؤال از آیه فوق فرمود: لا یتمنّى الرّجل امرأة الرجل و لا ابنته ... .

۲۸- درخواست روزى افزونتر از روزى مقدّر از درگاه خداوند، خواسته اى پسندیده و سزاوار (و سئلوا اللّه من فضله) امام صادق (ع): انّ اللّه قسّم الارزاق بین عباده و افضل فضلا کثیراً لم یقسّمه بین احد قال اللّه عز و جل: «و سئلوا اللّه من فضله».

موضوعات مرتبط

• آرزو: ى منفى ۲۷ ; آرزوى ناپسند ۲، ۵، ۶
• احکام:۱۶
• اخلاق: و اقتصاد ۱۱
• استعداد: آثار استعداد ۱۵
• امتیاز: عوامل امتیاز ۱۵
• امیدوارى: آثار امیدوارى ۲۰ ; اهمیّت امیدوارى ۲۱
• انسان: آرزوى انسان ۲۵ ; تفاوت انسان ها ۱، ۳ ; نیازهاى انسان ۲۴ ; نیازهاى مادى انسان ۱۷
• انگیزش: جهت انگیزش ۲۲
• برگزیدگان:۱
• بغى: موانع بغى ۱۵
• تربیت: روش تربیت ۲۲
• تفاوت: عوامل تفاوت ۱۴
• تلاش: آثار تلاش ۱۵
• جامعه: عوامل سلامت جامعه ۸
• حرامخوارى: زمینه حرامخوارى ۶
• خدا: علم خدا ۲۳، ۲۴، ۲۵، ۲۶ ; فضل خدا ۱، ۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱ ; نعمتهاى خدا ۱، ۲
• خواسته: پسندیده ۲۸
• دعا: آثار دعا ۱۹ ; آداب دعا ۱۸ ; امیداوارى در دعا ۱۸ ; دعاى روزى ۲۸
• ذکر: آثار ذکر ۲۶
• رشد: زمینه رشد ۲۰
• زن: حقوق زن ۹، ۱۳ ; مالکیّت زن ۹، ۱۳
• طمع: سرزنش طمع ۲، ۵، ۶، ۱۷ ; موانع طمع ۲۰
• عمل: پاداش عمل ۱۰ ; عمل ناپسند ۴
• فساد: روش مبارزه با فساد ۷
• قرآن: ویژگى قرآن ۷
• کار: امیدوارى در کار ۲۱
• گناه: اجتناب از گناه ۲۷ ; زمینه گناه ۵ ; مبارزه با گناه ۷، ۸
• مالکیت: احکام مالکیت ۱۶ ; عوامل مالکیت ۱۲
• مراقبت: زمینه مراقبت ۲۶
• مرد: حقوق مرد ۹، ۱۳ ; مالکیت مرد ۹ ; مسؤولیت مرد ۲۷
• نظام اقتصادى:۱۱، ۱۳
• نظام حقوقى:۹، ۱۳