النحل ٢٧
ترجمه
| النحل ٢٦ | آیه ٢٧ | النحل ٢٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«کُنتُمْ تُشَآقُّونَ»: جدال و دشمنی و جنگ و ستیز می‌کردید. «فِیهِمْ»: درباره ایشان. به خاطر عشق بدانان. «أُوتُواالْعِلْمَ»: عالمان و دانایان. مراد فرشتگان و مؤمنان به طور عام، و انبیاء به طور خاصّ است (نگا: نساء / ، نحل / ). «الْخِزْیَ»: خواری. رسوائی. «السُّوءَ»: بدی. مراد عذاب است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قَدْ مَکَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ... (۲) مِنْ دُونِ اللَّهِ هَلْ... (۰) فَمَا لَهُ مِنْ قُوَّةٍ وَ لاَ نَاصِرٍ (۰)
تفسیر
- آيات ۲۲ - ۴۰،سوره نحل
- اعتقاد به معاد لازمه توحيد كامل است
- بيان اينكه گمراه كنندگان همانند بار گناهان ناشى از اضلالشان را بر دوش مى كشند
- چگونگى تعدد وزر و عذاب در ازاء عمل واحد
- اشاره به استفاده هاى نادرستى كه از آيه ((ليحملوا اوزارهم كاملة يوم القيمة ))
- مقصود از كسانى كه علم داده شده اند در آيه :((قال الذين اوتوا العلم ...)) معصومين عليهم السلام هستند
- معناى آيه : ((قيل للذين اتقوا ماذا انزل اليكم قالوا خيرا)) و مراد از ((الذين اتقوا))
- معناى ((طيب )) و ((طاهر)) و مقصود از طيب بودن متقين درحال توفى و مرگ
- تعلق مشيت خداوند (لوشاء الله ) به امر عدمى (ما عبدنا) در آيه و توجيه آن
- تقرير و تبيين استدلال مشركين براى بت پرستى خود
- پاسخ به دليل مشركين : تنها وظيفه پيامبران ((بلاغ مبين )) است
- تقسيم امت ها به دو طائفه هدايت يافته و گمراه
- وجه اينكه گمراهى به خلاف هدايت به خود گمراهان نسبت داده شده است
- توضيح اينكه ((ضلالت )) امر عدمى است و نمى توان گفت خدا آن را ايجاد كرده است
- تسليت و دلدارى رسول خدا(ص ): نسبت به هدايت مشركين حريص مباش
- تفسير آيه توسط جبريون و مفوضه در جهت اثبات مذهب خود
- در قيامت ياورانى هستند كه مشركين از يارى آنها بهره مند نمى شوند
- مسئله رفع اختلاف و تبين آن يكى از معرفات روز قيامت است
- اشاره به تعابير مختلف از ايجاد خداى تعالى به :قول ، كلمه ، امر، اراده و قضاى خدا در ذيل (اننقول له كن فيكون )
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل : ((الذين اتوا العلم ))، ((... قالوا خيرا))، ((قالوااساطير الاولين )) و...)
- نقشه قريش در برابر جذابيت دعوت پيامبر اكرم (ص ) درذيل آيه ((و اذا قيل لهم ماذا...))
- روايتى درباره سلطنت و قدرت نامحدود خدا
نکات آیه
۱- خداوند، مشرکان توطئه گر علیه دین را علاوه بر عذاب دنیوى، در قیامت به صورت تحقیرآمیزى خوار خواهد ساخت. (قد مکر الذین من قبلهم ... و أتهم العذاب ... ثمّ یوم القیمة یخزیهم و یقول أین شرکاءى) «خزى» در لغت به معناى شکست و ذلت است. این حالت گاهى از ناحیه خود شخص عارض مى شود و گاهى از سوى دیگرى. در صورتى که از سوى دیگرى باشد، همراه با خفت و تحقیر است.
۲- مشرکان، به خاطر عقیده شرک آلود خود، در قیامت مورد بازخواست قرار خواهند گرفت. (ثمّ یوم القیمة ... و یقول أین شرکاءى)
۳- خداوند، خود بازخواست کننده مشرکان در قیامت (و یقول أین شرکاءى)
۴- مشرکان، معتقد به خدایان متعدد در کنار خداى یکتا (و یقول أین شرکاءى) جمع آورده شدن «شرکاء» حکایت از تعدد آن دارد و اضافه شدن آن به ضمیر متکلم، حاکى از عقیده آنان به وجود خدا همراه با سایر خدایان مى باشد.
۵- مشرکان، از معبودهاى ادعایى خویش به سختى دفاع کرده و با یکتاپرستان درباره آنها به منازعه مى پرداختند. (أین شرکاءى الذین کنتم تشقّون فیهم) «تشاقّون» (از مصدر شقاق) به معناى مخالفت است به گونه اى که شخصى در یک طرف و شخص دیگرى در طرف دیگر باشد. فعل «تشاقّون» از باب مفاعله است که براى فعلهاى دو جانبه استفاده مى شود و به قرینه مقام طرف درگیر با مشرکان، کسانى اند که معتقد به خداى واحد بودند و از آنها به موحدان تعبیر شده است.
۶- خصومت مشرکان با یکتاپرستان به خاطر اعتقاد شرک آلودشان، جریانى مستمر بوده است. (أین شرکاءى الذین کنتم تشقّون فیهم) ترکیب فعل «کنتم» و «تشاقّون» مفید ماضى استمرارى و مشعر به معناى یاد شده است.
۷- مشرکان در قیامت، جوابى در برابر بازخواست خداوند نخواهند داشت. (أین شرکاءى الذین کنتم تشقّون فیهم قال الذین أُوتوا العلم) از اینکه در آیه به جاى پرداختن به جواب مشرکان، سخن اشخاص دیگرى را به میان آورده است، به دست مى آید که مشرکان در برابر مؤاخذه خداوند جوابى براى گفتن نخواهند داشت.
۸- در قیامت، پوچى و بطلان خدایان مشرکان برملا مى شود. (یقول أین شرکاءى الذین کنتم تشقّون فیهم) از اینکه خداوند در قیامت در مؤاخذه مشرکان، از آنها مى پرسد: خدایان ادعایى تان کجاست؟ و آنان جوابى نمى دهند، حکایت از آشکار شدن پوچى معبودهاى مشرکان مى کند.
۹- بازخواست مشرکان در قیامت درباره خدایان ادعایى شان، نمودى از خوارى و ذلت اخروى آنان است. (ثمّ یوم القیمة یخزیهم و یقول أین شرکاءى الذین کنتم تشقّون فیهم) «واو» در «و یقول» عاطفه است و مى تواند عطف تفسیرى باشد. بنابراین «مورد مؤاخذه قرار گرفتن مشرکان» نمودى از ذلت و تحقیر آنان است.
۱۰- برخورداران از علم در روز قیامت، ذلت کافران را در آن روز، به آنان اعلام خواهند نمود. (قال الذین أُوتوا العلم إن الخزى الیوم و السوء على الکفرین)
۱۱- محاکمه مشرکان در قیامت، با حضور عالمان انجام مى شود. (و یقول أین شرکاءى ... قال الذین أُوتوا العلم)
۱۲- برخورداران از علوم اعطایى خداوند، بینشى پسندیده و مقامى والا دارند. (قال الذین أُوتوا العلم إن الخزى الیوم و السوء على الکفرین)
۱۳- آزاد و بدون مانع بودن سخن گفتن براى برخى از افراد در قیامت (ثمّ یوم القیمة ... قال الذین أُوتوا العلم)
۱۴- قیامت، روزى سخت و خوار کننده است. (إن الخزى الیوم و السوء على الکفرین)
۱۵- مشرکانى که قرآن را اسطوره مى خوانند و کسانى که علیه دین الهى توطئه مى کنند، با علماى دین برخورد تحقیرآمیز و خوار کننده دارند. و إذا قیل لهم ماذا أنزل ربّکم قالوا أسطیر الأولین ... قد مکر الذین من قبلهم ... ثمّ یوم القیمة یخزیهم ... قال الذین أُوتوا العلم إن الخزى الیوم و السوء على الکفرین حضور عالمان در قیامت هنگام مؤاخذه مشرکان و اعلام این نکته از آنان که: خوارى و بدى روز قیامت براى کافران است، مى تواند حکایت کننده این نکته باشد که: آنان در دنیا، مورد برخورد اهانت آمیز افراد یاد شده قرار گرفته بوده اند. لازم به ذکر است که مراد از «أُوتوا العلم» به تناسب موضوع (قرآن و تعالیم ادیان آسمانى)، مى تواند علماى دین باشد.
۱۶- مشرکانى که آیات قرآن را اسطوره مى خوانند، و نیز کسانى که علیه دین خدا توطئه مى کنند، در زمره کافرانند. (و إذا قیل لهم ماذا أنزل ربّکم قالوا أسطیر الأولین ... قد مکر الذین من قبلهم ... ثمّ یوم القیمة یخزیهم ... إن الخزى الیوم و السوء على الکفرین)
موضوعات مرتبط
- خدا: عذابهاى خدا ۱; نقش خدا ۳
- دین: تحقیر اخروى دشمنان دین ۱; ذلت اخروى دشمنان دین ۱; روش برخورد دشمنان دین ۱۵; عذاب دنیوى دشمنان دین ۱; کفر دشمنان دین ۱۶
- شرک: آثار شرک ۲، ۶
- علما: بینش علما ۱۲; علما در قیامت ۱۰; علما و کافران ۱۰; مقامات علما ۱۲; نقش اخروى علما ۱۱ علمای دین تحقیر علماى دین ۱۵; دشمنان علماى دین ۱۵
- قرآن: روش برخورد مفتریان به قرآن ۱۵; کفر مفتریان به قرآن ۱۶
- قیامت: آزادى بیان در قیامت ۱۳; ذلت در قیامت ۱۴; سختى قیامت ۱۴; ظهور حقایق در قیامت ۸; مؤاخذه در قیامت ۲، ۳; ویژگیهاى قیامت ۱۴
- کافران ۱۶: ذلت اخروى کافران ۱۶ ۱۰; کافران ۱۶ در قیامت ۱۰
- مشرکان: تحقیر اخروى مشرکان ۱; تعدد معبودان مشرکان ۴; دشمنى مشرکان ۶; ذلت اخروى مشرکان ۱، ۹; روش برخورد مشرکان ۱۵; عذاب دنیوى مشرکان ۱; عقیده مشرکان ۴; کفر مشرکان ۱۶; مشرکان در قیامت ۷; مشرکان و معبودان باطل ۵; مؤاخذه اخروى مشرکان ۲، ۳، ۷، ۹، ۱۱; منازعه مشرکان با موحدان ۵
- معبودان باطل: پوچى معبودان باطل ۸; حمایت از معبودان باطل ۵
- موحدان: دشمنان موحدان ۶
