العلق ١١
ترجمه
| العلق ١٠ | آیه ١١ | العلق ١٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إِنْ»: جواب شرط محذوف است.
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹، سوره علق
- معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
- معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
- مراد از امر به قرائت در ((اقراء و ربّك الاكرام )) و مفاد توصيف خدا به ((الّذى علّمبالقلم )) بعد از امر به قرائت
- بى نياز دانستن خود، منشاء و علّت طغيان آدمى است
- توضيحى راجع به تشريع نماز قبل از شب معراج وقبل از نزول قرآن كه از آيه : ((اراءيت الذى عيدا اذا صلّى )) استفاده مى شود
- تهديد آنكه مانع نمازگزاردن پيامبر (صلى الله عليه و آله ) مى شده
- رواياتى در باره ماجراى نزول نخستين وحى بر پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم :((اقرء باسمربك ...))
- و بيان اشكالى كه در اين روايت ديده مى شود
- شاءن نزول آيات : ((اءراءيت الذّى ينهى ...))، سجده نزديكترين حالت عبد به ربّ،سوره عزائم
نکات آیه
۱ - پیامبر(ص)، بر طریق هدایت استوار و ثابت قدم بود. (إن کان على الهدى) جمله «کان على الهدى»، مربوط به کلمه «عبداً» در آیه قبل است که در شأن نزول هاى متعدد بر شخص پیامبر(ص) تطبیق یافته است. حرف «على» در «على الهدى» نیز بر استقرار و استوار بودن دلالت دارد.
۲ - هدایت ستیزان، مورد تهدید و نکوهش خداوند (أرءیت إن کان على الهدى) سیاق آیه شریفه، بر تهدید و توبیخ دلالت دارد.
۳ - بندگى خداوند و برگزارى نماز، زمینه ساز دست یابى به هدایت است. (عبدًا إذا صلّى . أرءیت إن کان على الهدى)
۴ - فراخواندن مردم به ترک نماز، بازداشتن آنان از طریق هدایت است. (ینهى . عبدًا إذا صلّى . أرءیت إن کان على الهدى)
۵ - ایجاد مزاحمت براى هدایت یافتگان، شگفت آور و نمونه اى از طغیان است. (لیطغى ... ینهى ... أرءیت إن کان على الهدى) تکرار «أرءیت» تأکید بر شگفتى است. «إن» حرف شرط است و جزاى شرط یا آیه «ألم یعلم بأنّ اللّه یرى» است و یا جمله اى محذوف نظیر «کیف یکون حال من ینهاه عن الصلاة» و یا «فما أعجب هذا» مى باشد. اظهار شگفتى در صورت دوم بارزتر است. ارتباط این آیه با آیات پیشین، مصداق هاى طغیان را نمودارتر ساخته است.
۶ - طغیان گران، بى اعتنا به هدایت یافته بودن نماز گزاران و گرفتار احساس بى نیازى از رهنمودهاى آنان (لیطغى . أن رءاه استغنى ... أرءیت إن کان على الهدى)
۷ - احتمال درستکارى افراد، کافى در مُجاز نبودن نهى آنان (أرءیت الذى ینهى ... أرءیت إن کان على الهدى)
۸ - احتمال دست یابى نمازگزاران به هدایت، نهى او را از نماز، شگفت آورتر و نکوهیده تر مى سازد. (أرءیت الذى ینهى . عبدًا إذا صلّى . أرءیت إن کان على الهدى)
۹ - دست کشیدن از منع نمازگزاران و روى آوردن به هدایت، توصیه خداوند به طغیان گران ثروت اندوز (لیطغى . أن رءاه استغنى ... الذى ینهى . عبدًا إذا صلّى . أرءیت إن کان على الهدى) جمله «کان على الهدى» ممکن است مربوط به «الذى ینهى» باشد; در این صورت مفاد آیه شریفه این است که: به من خبر ده کسى که نمازگزار را نهى مى کند، اگر خود بر طریق هدایت قرار گرفته بود [آیا بهتر نبود؟]
موضوعات مرتبط
- ثروت اندوزان: توصیه به ثروت اندوزان ۹
- خدا: آثار عبودیت خدا ۳; توصیه هاى خدا ۹; سرزنشهاى خدا۲
- صالحان: نهى از صالحان ۷
- طغیان: موارد طغیان ۵
- طغیانگران: احساس بى نیازى طغیانگران ۶; توصیه به طغیانگران ۹; طغیانگران و مهتدین ۶; طغیانگران و نمازگزاران ۶
- عمل صالح: نقش عمل صالح ۷
- محمد(ص): ثبات قدم محمد(ص) ۱; هدایت محمد(ص) ۱
- مردم: ممانعت از هدایت مردم ۴
- مهتدین: ممانعت از مهتدین ۵
- نماز: آثار ممانعت از نماز ۴; آثار نماز ۳; ترک ممانعت از نماز ۹; سرزنش نهى از نماز ۸; شگفتى نهى از نماز ۸
- نمازگزاران: زمینه هدایت نمازگزاران ۸; شگفتى نمازگزاران ۸
- هدایت: توصیه به هدایت پذیرى ۹; زمینه هدایت ۳; سرزنش هدایت ستیزان ۲
