الشورى ٧
ترجمه
| الشورى ٦ | آیه ٧ | الشورى ٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«قُرْآناً عَرَبِیّاً»: (نگا: یوسف / طه / زمر / ، فصّلت / . «أُمَّ الْقُری»: مکّه (نگا: انعام / ). مراد این نیست که اسلام دین جهانی نیست. بلکه بیان (امّ القری) ذکر خاصّ است که در موارد دیگر رسالت جهانی اسلام به طور عام بیان شده است (نگا: فرقان / . «یَوْمَ الْجَمْعِ»: روز گردهمآئی که قیامت است (نگا: هود / تغابن / واقعه / ). «فَرِیقٌ»: دسته. جماعت (نگا: بقره / و و آل‌عمران / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَ فِي ذٰلِکَ لَآيَةً لِمَنْ... (۲) يَوْمَ يَجْمَعُکُمْ لِيَوْمِ... (۳)
يَوْمَ يَأْتِ لاَ تَکَلَّمُ نَفْسٌ... (۱) وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَکَ الْأَقْرَبِينَ (۱) وَ مَا کَانَ رَبُّکَ مُهْلِکَ... (۳) وَ مَا نُؤَخِّرُهُ إِلاَّ لِأَجَلٍ... (۰) يَوْمَ يَأْتِ لاَ تَکَلَّمُ نَفْسٌ... (۱)
تفسیر
- آيات ۷ - ۱۲ سوره شورى
- دعوت پيامبر اسلام (ص ) جهانى ، ولى تدريجى و مرحله به مرحله بوده است
- شرح مفاد آيه : ((و لو شاء الله لجعلهم امه واحده )) و نقد و رد وجوهى كه پيرامون آنگفته شده است
- قول صاحب كشاف در معنى آيد
- گفتار ديگر مفسرين كه امة واحده را به معناى كفر همگانى گرفته اند
- دو دليل در رد اين نظريه
- بيان انحصار ولايت در خداى سبحان و احتجاجاتى براى اينكه بايد فقط خدا ولىگرفته شود
- تقسيم احكام خداوند به تكوينى و تشريحى كه هر دو اختصاص به خداوند دارند
- تعليل انحصار ولايت در خداى تعالى به اينكه ((حكم فقط از آن او است ))
- اثر يكتاپرستى و خدا را ولى گرفتن اين است كه انسان در تكوين و تشريع خدا رامرجع مى داند
- احتجاج بر انحصار ربوبيت در خداى سبحان
نکات آیه
۱ - قرآن از سوى خداوند، در قالب زبان عربى بر پیامبر(ص) وحى شده است. (و کذلک أوحینا إلیک قرءانًا عربیًّا)
۲ - فصاحت و شیوایى والا و بى مانند قرآن (أوحینا إلیک قرءانًا عربیًّا) «عربى» به سخنى گفته مى شود که فصیح و شیوا باشد.(مفردات راغب).
۳ - مبلغان، نیازمند فصاحت و شیوایى در تبلیغ مفاهیم دینى (أوحینا إلیک قرءانًا عربیًّا) بنابراین که مراد از «عربیّاً» فصاحت و رسایى قرآن باشد و قرآن نیز کتاب هدایت و تبلیغ معارف دین است، مطلب بالا استفاده مى شود.
۴ - هدف آغازین بعثت پیامبر(ص)، انذار مردم مکه و نواحى آن بوده است. (لتنذر أُمّ القرى و من حولها) برداشت یاد شده بر این اساس است که مراد از «حولها» فقط حاشیه مکه باشد و با توجه به این که دعوت پیامبر(ص) همگانى بوده - و نه مخصوص مردم مکه و اطراف آن - در این برداشت قید آغازین افزوده شده است.
۵ - انذار مردم نسبت به فرجام کفر، داراى اهمیتى خاص در تبلیغ دین (لتنذر أُمّ القرى)
۶ - رسالت پیامبر اسلام، جهانى بوده و اختصاص به مردم مکه ندارد. (أوحینا إلیک ... لتنذر أُمّ القرى و من حولها) مراد از «من حولها»، مى تواند تمامى انسان هاى روى زمین باشد و این تعبیر نشانگر آن است که خداوند، مکه را به عنوان مرکز به حساب آورده است.
۷ - دعوت پیامبر(ص)، تدریجى و داراى مراحل متعدد (لتنذر أُمّ القرى و من حولها) بنابراین که مراد از «من حولها» تنها اطراف مکه باشد و دعوت پیامبر(ص) نیز بدون تردید همگانى بوده است، مى توان استفاده کرد که این ناظر به یکى از مراحل دعوت آن حضرت مى باشد.
۸ - نخستین وظیفه مبلغان دینى، پرداختن به هدایت و اصلاح جامعه خویش (لتنذر أُمّ القرى و من حولها) از این که انذار «أُمّ القرى» به عنوان اولین وظیفه پیامبر در آیه مطرح شده، مطلب یاد شده قابل برداشت است.
۹ - «أُمّ القرى» از نام هاى شهر مکه (لتنذر أُمّ القرى)
۱۰ - مکه، مرکز جهان اسلام (لتنذر أُمّ القرى و من حولها) از این که مکه به عنوان «أُمّ القرى» یاد شده است، مى توان استفاده کرد که خداوند مکه را به عنوان مرکز جهان اسلام قرار داده است.
۱۱ - مکه، داراى قداست و مرتبه اى والا در میان شهرها و آبادى ها (لتنذر أُمّ القرى و من حولها) از این که مکه به عنوان أُمّ القرى یاد شده است، برداشت بالا به دست مى آید.
۱۲ - لزوم اولویت دادن به نقاط مرکزى و محورى در تبلیغ و انذار (لتنذر أُمّ القرى)
۱۳ - نقش اساسى عربى بودن زبان قرآن در انجام رسالت پیامبر(ص)، در میان مردم جزیرة العرب (أوحینا إلیک قرءانًا عربیًّا لتنذر أُمّ القرى) برداشت یاد شده بنابراین نکته است که «لتنذر» تعلیل براى نزول قرآن با وصف عربى باشد; یعنى، ما به این خاطر قرآن را به زبان عربى نازل کردیم تا انذار امکان پذیر شود.
۱۴ - فصاحت قرآن، عاملى مؤثر در اسلام مردم مکه و نواحى آن (أوحینا إلیک قرءانًا عربیًّا لتنذر أُمّ القرى) برداشت یاد شده بر این پایه است که «عربیّاً» به معناى فصاحت و روشنى قرآن بوده و «لتنذر» تعلیل براى نزول قرآن با وصف فصاحت باشد.
۱۵ - انذار مردم مکه (أُمّ القرى) و اطراف آن، از اهداف نزول قرآن است. (أوحینا إلیک ... لتنذر أُمّ القرى)
۱۶ - انذار از قیامت، از اهداف مهم وحى الهى (کذلک أوحینا إلیک ... و تنذر یوم الجمع)
۱۷ - «یوم الجمع» از نام هاى قیامت است. (و تنذر یوم الجمع)
۱۸ - تجمع همگانى انسان ها در روز قیامت (و تنذر یوم الجمع)
۱۹ - یاد قیامت و بیم از آن، داراى نقش مؤثر در اصلاح و خود سازى انسان (و تنذر یوم الجمع) از این که خداوند پیامبر(ص) را مأمور به انذار از قیامت مى کند، مطلب بالا استفاده مى شود.
۲۰ - انذار، روش مشترک تمامى پیامبران الهى (کذلک ... لتنذر أُمّ القرى و من حولها و تنذر یوم الجمع) بنابراین که «کذلک» اشاره به وحى الهى به پیامبران پیشین باشد - که در آیه سوم از آنان یاد شده است - استفاده مى شود که انذار از شیوه هاى تبلیغى سایر انبیا بوده است .
۲۱ - قیامت، واقعیتى حتمى و غیر قابل تردید (تنذر یوم الجمع لا ریب فیه)
۲۲ - تقسیم انسان ها در قیامت، به دو گروه بهشتى و دوزخى (فریق فى الجنّة و فریق فى السعیر)
۲۳ - در قیامت جز ورود به جهنم و یا بهشت، سرنوشت دیگرى در انتظار انسان نخواهد بود. (فریق فى الجنّة و فریق فى السعیر)
۲۴ - جهنم، داراى آتشى ملتهب و پر شراره (و فریق فى السعیر)
۲۵ - موضع گیرى انسان ها در برابر وحى، تعیین کننده سرنوشت آنان در قیامت (کذلک أوحینا ... فریق فى الجنّة و فریق فى السعیر)
۲۶ - «سعیر» از نام هاى دوزخ (و فریق فى السعیر)
روایات و احادیث
۲۷ - «عن محمدبن على الرضا(ع)،(جواد) قال: ...و مکة من أمّهات القرى و ذلک قول اللّه عزّوجلّ: «لتنذر أُمّ القرى و من حولها»;[۱] از امام جواد(ع) روایت شده که فرمود: ...مکه یکى از «أمّ القرا»ها است و این است سخن خداى عزّوجلّ: لتنذر أُمّ القرى و من حولها».
موضوعات مرتبط
- اسلام: مرکز اسلام ۱۰
- اصلاح: اهمیت اصلاح اجتماعى ۸
- ام القرى: ۹، ۲۷
- انبیا: انذارهاى انبیا ۲۰; هماهنگى انبیا ۲۰
- انذار: انذار از فرجام کفر ۵; انذار از قیامت ۱۶; اولویت در انذار ۱۲; روش انذار ۱۲
- انسان: انسان ها در قیامت ۲۲; فرجام اخروى انسان ها ۲۳
- بهشتیان: ۲۲، ۲۳
- تبلیغ: اولویت در تبلیغ ۸، ۱۲; روش تبلیغ ۵، ۱۲
- ترس: آثار ترس از قیامت ۱۹
- تزکیه: عوامل تزکیه ۱۹
- جهنم: سعیر ۲۶; شدت حرارت آتش جهنم ۲۴; صفات جهنم ۲۴; نامهاى جهنم ۲۶
- جهنمیان: ۲۲، ۲۳
- ذکر: آثار ذکر قیامت ۱۹
- سرنوشت: عوامل مؤثر در سرنوشت اخروى ۲۵
- قرآن: آثار عربیت قرآن ۱۳; آثار فصاحت قرآن ۱۴; عربیت قرآن ۱; فصاحت قرآن ۲; فلسفه نزول قرآن ۱۵; وحیانیت قرآن ۱; ویژگیهاى قرآن ۱، ۲
- قیامت: تجمع در قیامت ۱۸; حتمیت قیامت ۲۱; شک ناپذیرى قیامت ۲۱; نامهاى قیامت ۱۷; ویژگیهاى قیامت ۱۸
- مبلغان: اهمیت فصاحت مبلغان ۳; مسؤولیت مبلغان ۸
- محمد(ص): جهان شمولى رسالت محمد(ص) ۶; عوامل مؤثر در رسالت محمد(ص) ۱۳; فلسفه نبوت محمد(ص) ۴; مراحل تبلیغ محمد(ص) ۷; نزول قرآن بر محمد(ص) ۱; ویژگیهاى رسالت محمد(ص) ۶
- مکه: انذار اهل مکه ۴، ۱۵; انذار مردم اطراف مکه ۴، ۱۵; اهمیت مکه ۲۷; عوامل مؤثر در اسلام اهل مکه ۱۴; عوامل مؤثر در اسلام مردم اطراف مکه ۱۴; فضیلت مکه ۱۱; قداست مکه ۱۱; نامهاى مکه ۹; نقش مکه ۱۰
- وحى: روش برخورد با وحى ۲۵; فلسفه وحى ۱۶
- یوم الجمع: ۱۷
منابع
- ↑ علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۲۴، ب ۱۰۵، ح ۱; نورالثقلین، ج ۴، ص ۵۵۷، ح ۱۰.
