يونس ٢٦
| کپی متن آیه |
|---|
| لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنَى وَ زِيَادَةٌ وَ لاَ يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لاَ ذِلَّةٌ أُولٰئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ |
ترجمه
| يونس ٢٥ | آیه ٢٦ | يونس ٢٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْحُسْنَی»: نیکو. زیبا. صفت است و به جای موصوف نشسته است و تقدیر چنین است: (الْمَنْزِلَةُ الْحُسْنی ... الْمَثُوبَةُ الْحُسْنَی)، یعنی مقام والا و جایگاه زیبا. پاداش نیکو. مراد بهشت است. یا این که مراد پاداش نیکوتر و اجر مضاعف است (نگا: بقره / انعام / . «زِیَادَةٌ»: افزون بر آن. مراد تفضّل خدا (نگا: نساء / یا رضایت او است (نگا: توبه / ، مائده / . «لا یَرْهَقُ»: فرا نمی‌گیرد. نمی‌پوشاند. «قَتَرٌ»: دود مانندی که بر اثر غم و اندوه و هول و هراس چهره را می‌پوشاند. غبارغم.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلاَّ... (۲) فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذٰلِکَ... (۰) لِلَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمُ... (۱) إِنَ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ... (۱) هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلاَّ... (۲)
لَهُمْ مَا يَشَاءُونَ فِيهَا وَ... (۱) إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ (۰)
تفسیر
- آيات ۳۰ - ۲۶،، سوره يونس
- پاداش نيكوكاران ((حسنى )) و ((زياده بر آن )) است و دچار تاريكى ظاهرى و معنوىنمى شوند
- كيفر بدكاران مساوى كار بدشان است ، ذليل هستند، چهره هايشان را سياهى پوشانيده وخالد در آتشند
- در روز قيامت بت ها و خدايان مشركين ، عبادت آنان را نفى مى كنند
- نقد و رد نظريات مختلف برخى از مفسرين در مورد نفى عبادت مشركين
- بحث روايتى
- (چند روايت در مورد اينكه پاداش محسنين ، حسنى و زياده بر آن است و در مورد سياهى چهرهبدكاران در روز قيامت )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى وَ زِيادَةٌ وَ لا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيها خالِدُونَ «26»
براى آنان كه نيكى كنند، پاداشى نيكوتر (از نظر كيفى) و افزونتر (از نظر كمّى) خواهد بود و بر چهره‌ى آنان غبار ذلّت و خوارى ننشيند، آنان اهل بهشتند و هميشه در آنجايند.
نکته ها
«رهق» به معناى پوشاندن اجبارى است و «قَتَرٌ» به معناى غبار، دود و خاكستر.
«1». يس، 58.
جلد 3 - صفحه 561
اعطاى پاداش زيادتر و مضاعف، با تعبير «زِيادَةٌ»، «ضِعْفٌ» و «اضعاف» مكرّر در قرآن آمده است. از جمله: هر كه نيكى كند پاداش ده برابر دارد، «1» خداوند علاوه بر پاداش كامل از فضل خود به آنان عطا مى‌كند، «2» پاداش هفتصد برابر براى انفاق در راه خدا. «3»
امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد: هر چيز اندازه‌اى دارد، جز اشك كه قطره‌اى از آن آتشها را خاموش كند.
سپس فرمود: كسى كه اشكى براى خدا بريزد، چهره‌اش تيرگى و خوارى نخواهد ديد. «لا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ» «4»
در بعضى روايات مراد از «زِيادَةٌ» را دنيا گرفته‌اند. «5» و روايات بسيارى از اهل سنّت، «زِيادَةٌ» را ملاقات با خدا (والطاف او) دانسته است. «6»
«أَحْسَنُوا»، دامنه‌ى نيكى، شامل عقيده‌ى نيك، عمل شايسته و گفتار خوب مى‌شود.
پیام ها
1- دريافت الطاف الهى، مخصوص نيكوكاران است. «لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى»
2- خداوند، هم پاداش عمل را مى‌دهد و هم تشويق مى‌كند. «الْحُسْنى وَ زِيادَةٌ»
3- پاداش نيكوكاران در قيامت، بهترين پاداشهاست. «لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى»
4- آنان كه به غيرخدا رو كنند عذرى ندارند، چون خداوند هم دعوت مى‌كند، «يَدْعُوا إِلى دارِ السَّلامِ» هم راهنمايى مى‌كند، «يَهْدِي مَنْ يَشاءُ» هم مزد مى‌دهد، «الْحُسْنى» و هم اضافه مى‌دهد. «زِيادَةٌ» و هم اضافه‌اش بسيار مهم است. «7»
5- احسان و نيكى در دنياى زودگذر و فانى، زندگى در بهشت جاودان را بدنبال دارد. أَحْسَنُوا ... هُمْ فِيها خالِدُونَ
«1». انعام، 160.
«2». نساء، 173.
«3». بقره، 261.
«4». تفسير نورالثقلين.
«5». تفسير نورالثقلين.
«6». تفسير درّالمنثور.
«7». كلمه‌ى «زيادة» نكره آمده كه نشانه‌ى عظمت است.
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 562
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى وَ زِيادَةٌ وَ لا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيها خالِدُونَ «26»
بعد از آن بيان اهل دار السلام را فرمايد كه اين بهشت عمومى نيست، بلكه خصوصى است:
لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى: براى كسانى كه كارهاى نيكو كنند از ايمان و طاعت، ايشان را ثواب و جزاء آن نيكوتر باشد، يعنى كسانى كه اعمال حسنه و اطاعت الهى نمودند در دنيا، جزاى ايشان است بر آنها در آخرت حالت حسنى و منزلت حسنى، و آن حالت جامعه لذات و نعيم است در نهايت درجه اكمليت و افضليت كه ممكن باشد.
وَ زِيادَةٌ: مفسرين را در اين زياده وجوهى است:
1- مراد زياده آن است كه آنچه خداى تعالى در دنيا به ايشان عطا فرموده، در آخرت محاسبه آن را ننمايد، و مؤيد اين است روايت على بن ابراهيم «1» از حضرت باقر عليه السّلام كه فرمود: فامّا الحسنى فهى الجنّة و امّا الزّيادة فالدّنيا ما اعطاهم اللّه فيها لم يحاسبهم اللّه به فى الاخرة و يجمع اللّه لهم ثواب اعمالهم فى الدّنيا و الاخرة .... و يقول اللّه «وَ لا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيها خالِدُونَ». اما حسنى بهشت، و اما زياده در دنيا، آنچه خداى تعالى به ايشان عطا فرموده محاسبه آن را نفرمايد، و ثواب دنيا و آخرت براى ايشان جمع فرمايد.
دوم- طبرسى (رحمه الله) در مجمع «2»- از حضرت امير المؤمنين
«1» تفسير قمى ج 1 ص 311.
«2» مجمع ج 3 ص 104.
ج5، ص 298
عليه السّلام: مراد زياده، در آيه شريفه غرفه‌اى است از يك قطعه لؤلؤ، براى آن چهار در باشد.
سوم- قول ابن عباس و حسن و قتاده و مجاهد «1» كه حسنى ثواب مستحق و زياده تفضل است بر قدر استحقاق ثواب طاعت و مضاعفى باشد كه فرموده «فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها» «2».
چهارم مراد زيادتى فضل الهى است كه در هر آنى متجدد شود، چنانچه فرموده «فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَ يَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ» «3».
وَ لا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ: و فرا نگيرد و ملحق نشود صورتهاى ايشان را. قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ: غبار و ذلتى يا سياهى و خوارى.
در نهج البيان «4» از على بن ابراهيم نقل نموده كه مراد «قتر» گرسنگى و فقر و مراد به «ذلت»، ترس است.
عياشى «5»: از فضيل بن يسار كه شنيدم حضرت باقر عليه- السلام مى‌فرمود: قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله: ما من عبد اغرورقت عيناه بمائها الّا حرّم اللّه ذلك الجسد على النّار و ما فاضت عين من خشية اللّه الّا لم يرهق ذلك الوجه قتر و لا ذلّة. فرمود رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله:
نيست هيچ بنده مؤمنى كه پر شود چشمهاى او به آب ديده‌اش مگر آنكه حرام فرمايد خدا آن جسد را بر آتش، و جارى نشود چشمى از ترس خدا مگر آنكه فرانگيرد آن صورت را غبار و ذلتى روز قيامت.
نيز در كافى «6» شريف از حضرت صادق عليه السّلام فرمود: نيست هيچ چشمى مگر آنكه گريان است روز قيامت، الّا چشمى كه بگريد از خوف
«1» همان مدرك.
«2» سوره انعام آيه 160.
«3» سوره نساء آيه 173.
«4» نور الثقلين ج 2 ص 302 به نقل از على بن ابراهيم.
«5» تفسير عياشى ج 2 ص 121 حديث 15.
«6» ج 2 ص 482 حديث 2.
ج5، ص 299
خداى تعالى، و پر نشود چشمى به اشك آن مگر آنكه حق تعالى حرام فرمايد ساير جسدش را بر آتش، و جارى نشود بر خدى «1» پس فراگيرد آن صورت را غبار و ذلتى، نيست هيچ شى‌ء مگر براى آن وزن يا كيلى است در ثواب مگر اشك چشم، پس بدرستى كه خداوند عز و جل خاموش فرمايد به كم از آن، دريائى از آتش را. و اگر بنده‌اى در امتى گريان باشد از ترس خدا، حق تعالى به آن امت ترحم فرمايد به سبب گريه آن بنده.
أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ: آن جماعت بجاى آورنده كارهاى نيك اصحاب بهشت باشند. هُمْ فِيها خالِدُونَ: ايشان در آن بهشت دائم و ثابت و جاويد خواهند بود، متنعّم به انواع نعم غير متناهيه و الطاف شايان سبحانيه.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى وَ زِيادَةٌ وَ لا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيها خالِدُونَ «26» وَ الَّذِينَ كَسَبُوا السَّيِّئاتِ جَزاءُ سَيِّئَةٍ بِمِثْلِها وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ كَأَنَّما أُغْشِيَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعاً مِنَ اللَّيْلِ مُظْلِماً أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ «27»
ترجمه
ترجمه- از براى آنانكه نكوئى كردند نكوئى است و زيادتى و نپوشاند رويهاى ايشانرا تيرگى و نه خوارى آنگروه اهل بهشتند آنان در آن جاودانيانند
و آنانكه كسب كردند بديها را پاداش بدى است بمانند آن و فرو گيرد آنها را خوارى نباشدشان از خدا هيچ نگهدارنده‌اى گوئيا پوشانده شده است رويهاشان بپاره‌هائى از شب تار آنگروه اهل آتشند آنان در آن جاودانيانند..
تفسير
- در روز جزا نيكوكاران بجزاى نيكو خواهند رسيد بويژه فضل الهى شامل حال ايشان خواهد شد و قمّى ره فرموده كه زيادتى آن نظر برحمت الهى است و از امام باقر عليه السّلام نقل شده كه امّا نيكوئى بهشت است و امّا زياده خير دنيا است كه خداوند بايشان عطا ميفرمايد و در آخرت با آنها حساب نميفرمايد و جمع مينمايد براى ايشان ثواب دنيا و آخرت را و قتر در لغت بمعنى گرد است و بنظر حقير در اينجا مراد تيرگى و كدورت حاصله از معاصى است چنانچه مراد از ذلّت اثر آنست و اهل بهشت منزّهند از اين آثار و بعد از دخول در آن مخلّدند در نعمت و لذّت جاودان و بدكاران در آنروز بمانند كار بدشان مجازات ميشوند و زياده از مقدار استحقاق معذّب نخواهند بود چون خداوند عادل و حكيم و رحيم است و عذاب زائد بر قدر استحقاق منافى با اين اوصاف است. و در اين بيان دلالت است بر آنكه مراد از زياده در آيه سابقه تفضّل است و كسى نيست كه آنها را از عذاب خداوند حفظ نمايد يا كسى نيست از طرف خداوند كه از آنها نگهدارى كند چنانچه براى اهل ايمان هست. رويهاى آنها از شدّت سياهى و تاريكى گويا بپاره‌هاى شب تار محجوب شده است و لباسى از جنس شب در بر دارد و اين كنايه از كثرت تيرگى و كدورت رخساره آنها است. و قطعا ظاهرا منصوب به نزع خافض است جمع قطعه و بسكون طاء نيز قرائت شده و مفرد است و قمّى ره از امام باقر عليه السّلام
جلد 3 صفحه 16
نقل نموده كه اينها اهل بدع و شبهات و شهواتند كه خداوند رويهاى آنها را سياه نموده با ذلّت و خوارى حقّ را ملاقات خواهند نمود و در عذاب آتش مخلّدند و راه نجات و خلاصى براى آنها نيست و در آيه دلالت است بر آنكه خلود در آتش زائد بر مقدار استحقاق آنها نيست.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
لِلَّذِينَ أَحسَنُوا الحُسني وَ زِيادَةٌ وَ لا يَرهَق‌ُ وُجُوهَهُم قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ أُولئِكَ أَصحاب‌ُ الجَنَّةِ هُم فِيها خالِدُونَ «26»
از براي كساني که نيكويي ميكنند نيكويي است و زيادتي و بر صورتهاي آنها گردي نمي‌نشيند و نيست از براي آنها ذلّت و خواري اينها اهل بهشت هستند که آنها در بهشت مخلدند ديگر تمام شدن و بپايان رسيدن ندارد.
لِلَّذِينَ أَحسَنُوا احسان عمل نيك كردن است چه احسان بنفس اطاعت اوامر الهي و ترك معاصي، و چه احسان بغير بندگان خدا فقراء، ضعفاء، ارباب
جلد 9 - صفحه 373
حاجات و غير اينها که بهترين آنها هدايت و ارشاد آنها است و چه احسان بدين از اعلاء كلمه اسلام و ترويج شعائر مذهبي و نحو اينها الحسني خداوند هم اختصاصي ميدهد خوبيها را باين طائفه از الطاف و عنايات و تفضلات و زيادة چنان رحمت و مغفرت و نعم اخروي شامل آنها شود که خطور نكرده باشد در قلب ملك مقرّبي و نبي‌ّ مرسلي و افراد بشري.
وَ لا يَرهَق‌ُ وُجُوهَهُم قَتَرٌ گردي و غباري بر صورت آنها نرسد كنايه از اينكه همّي و غمّي و توهّم سويي بر آنها متوجه نشود و لا ذلّة خفت و خواري و بي اعتنايي بآنها روي نياورد.
أُولئِكَ أَصحاب‌ُ الجَنَّةِ تنبيه- مراد از احسنوا اگر اينکه باشد که تمام كارهاي آنها حسن باشد اينکه آيه مختص ميشود بمقام مقدس معصومين و اگر مراد فقط صدق احسان كند شامل تمام مؤمنين ميشود زيرا عملي بالاتر و بهتر از ايمان نيست هُم فِيها خالِدُونَ فناء و زوال ندارد که مسئله خلود يكي از ضروريات دين و نصوص قرآني و اخبار متواتره بر طبق آن داريم و قبلا متذكر شده‌ايم.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 26)- رو سفیدان و رو سیاهان! در آیات گذشته اشاره به سرای آخرت و روز رستاخیز شده بود، به همین مناسبت، این آیه و آیه بعد سرنوشت نیکوکاران و آلودگان به گناه را در آنجا تشریح می‌کند.
نخست می‌گوید: «کسانی که کار نیک انجام دهند پاداش نیک و زیاده بر آن دارند» (لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا الْحُسْنی وَ زِیادَةٌ).
منظور از «زِیادَةٌ» در این جمله ممکن است پاداشهای مضاعف و فراوانی باشد که گاهی ده برابر و گاهی هزاران برابر بر آن افزوده می‌شود.
سپس اضافه می‌کند: نیکوکاران در آن روز چهره‌های درخشانی دارند «و تاریکی و ذلت، صورت آنها را نمی‌پوشاند» (وَ لا یَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ).
و در پایان آیه می‌فرماید: «این گروه یاران بهشتند و جاودانه در آن خواهند
ج2، ص285
ماند» (أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیها خالِدُونَ).
نکات آیه
۱ - پاداشهاى اخروى، تنها از آن نیکوکاران است. (للذین أحسنوا الحسنى) تقدیم خبر (للذین ... ) بر مبتدا (الحسنى) مفید حصر است.
۲ - پاداش نیکوکاران در سراى آخرت از نوع بهترین پاداشهاست. (للذین أحسنوا الحسنى)
۳ - نیکوکاران در سراى آخرت، افزون بر بهترین پاداشها، از نعمتهایى بى شمار و غیر قابل توصیف برخوردار خواهند بود. (للذین أحسنوا الحسنى و زیادة) تنکیردر «زیادة» - که براى تفخیم است - بیانگر برداشت فوق مى باشد.
۴ - پرداخت پاداش افزون بر استحقاق، کارى است شایسته و ارزشمند. (للذین أحسنوا الحسنى و زیادة)
۵ - نیکوکاران در سراى آخرت همواره شادمان، بانشاط، گرامى و عزیز خواهند بود. (للذین أحسنوا ... و لا یرهق وجوههم قتر و لا ذلة) «رهق» به معناى پوشاندن و «قتر» به معناى دود سیاه و «ذلة» - مقابل «عزّت» - به معناى خفت و خوارى است ; یعنى، بر چهره نیکوکاران غبار غم و اندوهِ خوارى نخواهد نشست و این کنایه است از اینکه، آنان همواره شاد و همه جا ارجمند خواهند بود.
۶ - نیکوکاران، اهل بهشتند. (للذین أحسنوا ... أولئک أصحب الجنة)
۷ - نیکوکاران، در بهشت جاودانه خواهند ماند. (للذین أحسنوا ... أولئک أصحب الجنة هم فیها خلدون)
۸ - جهان آخرت، سرایى است جاودان. (أولئک أصحب الجنة هم فیها خلدون)
روایات و احادیث
۹ - «عن ابى جعفر (ع) فى قوله «للذین احسنوا الحسنى و زیادة» فاما الحسنى، الجنة و اما الزیادة فالدنیا، ما اعطاهم اللّه فى الدنیا لم یحاسبهم به فى الأخرة ... ;[۱] از امام باقر (ع) روایت شده که درباره سخن خدا که مى فرماید: «براى کسانى که نیکى کرده اند، پاداشى نیکوتر و خیرى زیاده بر آن هست» فرمود: اما پاداش نیکوتر، بهشت است و اما زیاده بر آن، عطاى خدا در دنیاست. آنچه خدا در دنیا به آنان داده، در آخرت حساب آن را از ایشان نمى خواهد ... ».
۱۰ - از على (ع) روایت شده است: «الزیادة غرفة من لؤلؤة واحدة لها أربعة أبواب ;[۲] مراد از زیاده در آیه شریفه، غرفه اى است از لؤلؤ یکپارچه که چهار در دارد».
۱۱ - از رسول خدا (ص) روایت شده است: «الذین احسنوا» أهل التوحید و «الحسنى» الجنة و «الزیادة» النظر إلى وجه اللّه ;[۳] مراد از «کسانى که نیکى کرده اند، اهل توحید مى باشد و «حسنى» بهشت و «زیاده» نظر به وجه اللّه است».
موضوعات مرتبط
- آخرت: جاودانگى آخرت ۸ ; ویژگیهاى آخرت ۸
- بهشت: جاودانان در بهشت ۷
- بهشتیان: ۶
- پاداش: ارزش پاداش مضاعف ۴ ; پاداش مضاعف ۳ ; مراتب پاداش اخروى ۲ ; مراد از پاداش مضاعف ۹، ۱۰، ۱۱
- عمل: عمل پسندیده ۴
- غرفه مرواریدى: ۱۰
- محسنان: پاداش اخروى محسنان ۱، ۲، ۳ ; پاداش محسنان ۹ ; سرور اخروى محسنان ۵ ; عزّت اخروى محسنان ۵ ; فضایل محسنان ۱، ۳، ۵ ; محسنان در بهشت ۶، ۷، ۹ ; مراد از محسنان ۱۱
منابع
