يس ٣٩
ترجمه
| يس ٣٨ | آیه ٣٩ | يس ٤٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَنَازِلَ»: ماه در فاصله گردش به دور زمین، و گردش زمین به دور خورشید، از کنار مجموعه‌هائی از ستارگان می‌گذرد که منزلگاههای ماه نامیده می‌شود. «عَادَ»: درمی‌آید. این فعل به معنی (صَارَ) است، برمی‌گردد. «الْعُرْجُونِ»: پایه خوشه خرما که پس از چیدن خوشه بر درخت می‌ماند و زرد رنگ و قوسی شکل است. «عَادَ کَالْعُرْجُونِ ...»: به شکل عرجون در می‌آید. دوباره همچون عرجون برمی‌گردد. مراد هلال آخر ماه است که در جانب مشرِق نزدیک صبحگاهان ظاهر می‌شود، خمیده و پژمرده و زردرنگ و نوکهای آن رو به پائین. هلال در ربع اوّل و ربع آخر ماه به همین شکل است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِي... (۱) هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاءً... (۳) يَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ... (۰) هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاءً... (۳) وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ... (۰)
تفسیر
- آيات ۳۳ - ۴۷ سوره يس
- توضيح مفردات و مفاد آيات شريفه اى كه آيات مربوط به تدبير امر رزق مردم را بيان مى كنند
- توضيح جمله : و ما عملته ايديهم در آيه : لياءكلوا من ثمره و ما عملته ايديهم ...
- بيان مفاد آيه : سبحان الذى خلق الازواج كلها مما تُنبِتُ الارض ...
- مراد از بيرون كشيدن روز از شب و آية لهم الليل نسلخ منه النهار
- معناى آيه : والشمس تجرى لمستقرلها
- مقصود از اينكه فرمود: والقمر قدرناه حتى عاد كالعرجون القديم
- شمس و قمر تابع تدبير خدا و ملازم مسير خود هستند و خورشيد به ماه نمى رسد و شب ازروز جلو نمى افتد
- معناى جمله اتقوا ما بين ايديكم و ما خلفكم و جواب كفار به دعوت به تقوى پروا از خالق
- عكس العمل كفار در برابر دعوت به انفاق شفقت و خدمت به خلق
- رواياتى در ذيل آيه : والشمس تجرى لمستقرلها...
- و رد سخنى از آلوسى درباره روايتى از امام رضا (ع ) راجع به تقدم روز بر شب
نکات آیه
۱ - ماه، سیاره اى که به سمت و سوى منزل هاى معین در حال حرکت است. (و القمر قدّرنه منازل)
۲ - حرکت ماه به سمت و سوى منزل هاى خود، به تقدیر و تدبیر خدا است. (و القمر قدّرنه منازل)
۳ - ماه، پس از طى منزل هاى خود در ۲۸ روز، مانند شاخه خشکیده خرما مى شود. (و القمر قدّرنه منازل حتّى عاد کالعرجون القدیم) «عرجون» (از ماده «عرجن») به معناى شاخه خوشه خرما است که از درخت جدا شده باشد و پس از چندى زرد گشته و به شکل هلال درآمده باشد. گفتنى است صفت «قدیم» اشاره به پژمردگى و کهنگى آن شاخه دارد.
۴ - ماه در شب اول هر ماه قمرى، به شکل هلال رؤیت مى شود. (و القمر قدّرنه منازل حتّى عاد کالعرجون القدیم) برداشت یاد شده مبتنى بر این نکته است که مقصود از «عاد کالعرجون القدیم» بازگشت ماه (پس از طى منازل خود در مدت ۲۸ روز و نیز در دو روز در محاق بودنش) و ظاهر شدن آن در شب اول هر ماه باشد که به صورت هلال رؤیت مى گردد.
روایات و احادیث
۵ - «دخل ابن أبى سعید المکارى على الرضا(ع) ... فقال: رجل قال عند موته: کلّ مملوک لى قدیم فهو حرّ لوجه اللّه فقال(ع): ...إنّ اللّه - تبارک و تعالى - یقول فى کتابه «حتّى عاد کالعرجون القدیم» فما کان من ممالیکه أتى له ستة أشهر فهو قدیم حرّ...;[۱] ابن أبى سعیدمکارى مى گوید: بر امام رضا(ع) وارد شدم ...و گفتم: شخصى به هنگام مرگ خود مى گوید: تمام بندگان قدیم من در راه خدا آزادند. امام فرمود: ... خداوند - تبارک و تعالى - در کتاب خود مى فرماید: «حتّى عاد کالعرجون القدیم». پس هر کدام از بندگان او که شش ماه از مملوک بودنش گذشته باشد، قدیم و آزاد است...».
موضوعات مرتبط
- برده: شرایط عتق برده ۵
- تشبیهات قرآن: تشبیه به خوشه خرما ۳; تشبیه ماه(قمر) ۳
- خدا: تدبیر خدا ۲; مقدرات خدا ۲
- عتق: احکام عتق ۵
- قرآن: تشبیهات قرآن ۳
- ماه(قمر): منازل ماه(قمر) ۱، ۳; گردش ماه(قمر) ۱; منشأ گردش ماه(قمر) ۲; هلال ماه(قمر) ۴
منابع
- ↑ عیون أخبارالرضا، ج ۱، ص ۳۰۸، ب ۲۸، ح ۷۱; بحارالأنوار، ج ۴۹، ص ۸۱، ح ۱.
