خَيْرا: تفاوت میان نسخه‌ها

دلپسند و مرغوب. راغب مى‏گويد: خير آن است كه همه بدان رغبت كنند مثل عقل... مقابل آن شرّ است. در قاموس گفته «الخير ما برغب فيه الكلّ كالعقل و العدل مثلا» . نا گفته نماند معنى كامل خير همين است و در تمام موارد آن معتبر مى‏باشد. به مال دنيا از آنجهت خير گويند كه ورغوب و مورد ميل است مثل [بقره:180] يعنى اگر مالى بگذارد به چيز خوب خير گويند زيرا داپسند است و آدمى بدان ميل مى‏كند نظير [بقره:269] چون حكمت مرغوب و دلپسند است لذا بدان خير اطلاق شده است. در آيه [آل عمران: 26] ظاهراً خير به معنى اختيار است يعنى اختيار اين كارها در دست تو است . برگزيدن و انتخاب را اختيار گوئيم زيرا شى‏ء برگزيده نسبت به بر گزيننده دلپسند و مرغوب است نحو [دخان:32 ]روى علمى كه داريم آنان را بر مردم برگزيديم [طه:13]. * اخيار:جمع خير است يعنى نيكان [ص:47] آنها در نزد ما از برگزيدگان و نيكان اند. * خيره (به كسر اوّل و فتح دوّم) اسم مصدر است به معنى اختيار مثل [قصص:68] يعنى پروردگارت آنچه كه مى‏خواهد مى‏آفريد و آنچه‏كه مى‏خواهد در مقام تشريع حكم اختيار مى‏كند براى مردم حق اختيار در مقابل خدا نيست آيه شريفه به مضمون آيه ذيل شبيه است [احزاب:36] و گاهى خيره به معنى برگزيده آيد مثل «مُحَمَّدٌ صَلَى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ خِيَرَةُ اللّهِ مِنْ خَلْقِهِ» (مجمع). * خَيْرَه (به فتح اوّل و سكون دوّم و فتح سوّم) يعنى كثير الخير و برتر هر چيز، جمع آن خيرات است (اقرب) [آل عمران:114] منظور از خيرات كارهاى پر فائده است [رحمن:70] مراد از خيرات زنان فاضله بهشتى اند بعضى گفته‏اند اصل آن مشدّد بوده مخفّف شده است . * تخيّر: فكر مى‏كنم به معنى اختيار بعد از اختيار باشد مثل تجرّع كه جرعه جرعه نوشيدن است على هذا معنى آيه [واقعة:20] آن است كه براى آنها است ميوه از آنچه پى در پى اختيار و ميل مى‏كنند همچنين است [قلم:38]. نا گفته نماند: خير هم اسم تفضيل و هم اسم به كار رفته است در قرآن مجيد بيشتر اسم استعمال شده و گاهى به كار رفته است. مثل [بقره:106] و نحو [بقره:197] بايد ميان آن دو با بودن «من» تفضيل فرق گذاشت باز نا گفته نماند كه راغب از بعضى علماء نقل كرده: به ما آن وقت خير اطلاق مى‏شود كه بسيار و پاك باشد از على عليه السلام نقل است كه به منزل يكى از موالى خود رفت او گفت: يا امير المؤمنين آيا وصيّت نكنم؟ فرمودنه چون خدا فرموده «اِنْ تَرَكَ خَيْراً» و تو مال زياد ندارى و بر همين قول است آيه [عاديات:8] بشر در دوستى مال كثير محكم است.

[[رده:كلمات قرآن]]