تفسیر:المیزان جلد۹ بخش۲۴: تفاوت میان نسخه‌ها

==سخن عجيب يكى از مفسرين در تفسير آيه و توجيه هزيمت مسلمانان در آغاز جنگ ==

يكى از مفسرين در تفسير اين آيه حرف عجيب و غريبى زده ، و چون در مقام اين بوده كه آيه را با روايات تفسير كند، و از طرفى چون روايات مختلف بوده اند به اصطلاح ميان آنها جمع كرده و گفته است : مسلمانان اگر در جنگ حنين پشت به دشمن كردند از باب فرار و ترس نبوده ، بكله ستونهاى لشكر ثقيف و هوازن بطور ناگهانى و به صورت دسته جمعى بر ايشان حمله بردند، و آنچنان آنها را به اضطراب و تزلزل درآوردند كه چاره اى جز عقب نشينى نديدند، چون حمله آنها دسته جمعى و مثل حمله يك تن واحد بود، و اين خود يك امر طبيعى است كه وقتى انسان به خطرى ناگهانى و دفعى برمى خورد و مهلتى براى دفاع نمى بيند ناچار مى شود جا خالى كند، شاهد اين معنا نازل شدن سكينت بر رسول خدا و همه مسلمين است . پس ، معلوم مى شود كه همه مضطرب شدند حتى رسول خدا (صلى الله عليه و آله )، چيزى كه هست اضطراب رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) بخاطر پيش آمدى بود كه واقع شد، ولى اضطراب مسلمين براى اين بود كه حمله ناگهانى دشمن آنهم بطور دسته جمعى مهلتى نداد تا خودشان را جمع و جور كنند.

مفسر نامبرده سپس آيات راجع به صفات اصحاب پيغمبر را از قبيل آيه بيعت رضوان و آيه «''' محمد رسول الله و الذين معه اشداء على الكفار... '''» و آيه «''' ان الله اشترى من المؤ منين انفسهم و اموالهم بان لهم الجنه ... '''» ، و همچنين رواياتى كه در مدح ايشان وارد شده نقل كرده است .

اما اينكه گفت : (( لشكريان اسلام از ترس فرار نكردند، و نخواستند از يارى رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) شانه خالى كنند، بلكه جا خالى كردنى بيش نبوده ، آنهم براى اين بود كه دشمن نابهنگام حمله ور شد، لذا ناچار شدند نخست فرار كنند، و بعد برگشته و به دشمن حمله كردند )) جواب جمله «''' ثم وليتم مدبرين '''» را نمى دهد، اين جمله مى فرمايد «''' شما پشت به دشمن فرار كرديد '''» و اين عمل ايشان مشمول قانون كلى آيه حرمت فرار از زحف است كه مى فرمايد: «''' فلا تولوهم الادبار و من يولهم يومئذ دبره ... فقد باء بغضب من الله ... '''» .

و خداى تعالى هم شرط نكرده بود كه پشت به دشمن كردن وقتى حرام است كه از ترس و يا به منظور تنها گذاشتن پيغمبر و دين باشد، و گر نه حرام نيست ، و نيز اين قانون كلى را بصورت فرار از جهت اضطراب استثناء نكرده ، و در استثناءش يعنى جمله «''' الا متحرفا لقتال او متحيزا الى فئه '''» جز دو حيله جنگى را استثناء نكرده كه آنهم در حقيقت فرار از جنگ نيست .

و در عهدى هم كه در آيه «''' و لقد كانوا عاهدوا الله من قبل لا يولون الادبار و كان عهد الله مسئولا '''» از آنان حكايت كرده هيچ نوع استثنائى ديده نمى شود.