تفسیر:المیزان جلد۳ بخش۴۲: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

فَمَن تَوَلى بَعْدَ ذَلِك ...

اين جمله تاكيد ميثاقى است كه در آيه قبل ، سخن از گرفتن آن داشت . و معناى آن روشن است .

اين جمله بخاطر اينكه حرف «'''فا'''» بر سر آن درآمده ، تفريع و نتيجه گيرى از آيه قبل است كه سخن از گرفتن پيمان از انبيا داشت و معنايش ‍ اين است كه : حال كه معلوم شد دين خدا واحد است و آن همان است كه از همه انبيا و امتهاى آنان بر آن ، پيمان گرفته شد كه هر

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۳ صفحه : ۵۱۹ </center>

وَ مَا أُنزِلَ عَلى إِبْرَهِيمَ وَ إِسمَعِيلَ ...

نامبردگان در اين آيه ، انبياى آل ابراهيمند، و اين آيه خالى از اين اشعار نيست كه مراد از اسباط همانا انبيا از ذريه يعقوب و يا از اسباط بنى اسرائيل هستند، مانند: داوود، سليمان ، يونس ، ايوب و ديگران .

در اين جمله ، مساءله عموميت مى يابد، تا شامل آدم و نوح و سايرين نيز بشود و در جمله : «'''لا نفرق بين احد منهم و نحن له مسلمون '''» همه را يكجا جمع فرموده است .

وَ مَن يَبْتَغ غَيرَ الاسلَمِ دِيناً فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ ...

<span id='link372'><span>

==آيات ۹۱ - ۸۶، سوره آل عمران ==

ترجمه آيات

چگونه خداى تعالى قومى را كه بعد از ايمان آوردن و شهادت دادنشان به اينكه رسول حق است و بعد از ديدن معجزات و آيات روشن ، كافر شدند. هدايت مى كند؟. نه ، خداى تعالى مردم ستمگر را هدايت نمى كند (۸۶)

بيان آيات

اين آيات را مى توان مرتبط به آيات قبل دانست ، كه سخنى از اهل كتاب داشت هر چند كه ممكن هم هست آنها را مستقل و جداى از ما قبل بدانيم ، و اين روشن است .

<span id='link373'><span>

==هدايت يافتن كافرانى كه كفرشان ناشى از عناد و دشمنى با حق است ،محال مى باشد ==

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۳ صفحه : ۵۲۶ </center>

و بهمين جهت بعضى در تفسير جمله : «'''و شهدوا...'''» گفته اند: كه اين جمله عطف است بر كلمه «'''ايمانهم '''» چون هر چند اين كلمه «'''اسم '''» است و به فعل عطف نمى شود، ليكن اسمى است به معناى فعل و معنايش اين است كه : «'''ايمان آوردند'''» منتها بعد ان آمنوا، در نتيجه تقدير آيه چنين مى شود: «'''كفروا بعد ان آمنوا و شهدوا...'''» البته ممكن هم هست و او را حاليه بگيريم ، و بگوئيم حرف «'''قد'''»ى در تقدير جمله مذكور است و تقدير كلام «'''كفروا بعد ان آمنوا و قد شهدوا...'''» است يعنى «'''كفر ورزيدند، بعد از آنكه ايمان آورده بودند، در حالى كه شهادت هم داده بودند'''».

در سابق در تفسير آيه : «'''اولئك يلعنهم الله و يلعنهم اللاعنون '''» گفتيم كه معناى برگشت همه لعنتها بر آنان چيست .

يعنى : مگر كسانى كه بعد از اين سوابق توبه كنند، و به اصلاح و صلاح درآيند و مراد از اين قيد اين است كه توبه شان صرف ادعا نباشد، بلكه توبه اى باشد كه ما فات و گذشته را جبران نمايد، و لكه كفر را از دامن دلشان بشويد و باطنشان را پاك سازد. و اين همان توبه نصوح است نه اينكه مراد از آن ، اعمال صالحه باشد، چون هر چند كه به صلاح درآمدن ، خود بخود اعمال را هم صالح مى كند. (زيرا دل صالح و قلب پاك جز به اعمال صالح فرمان نمى دهد). و ليكن خود عمل صالح نمى تواند مقوم و مايه ثبات توبه باشد و حتى ركنى از اركان آنهم نيست . و آيه هم بر چنين معنائى دلالت ندارد. و در جمله :

علت در جاى معلول قرار گرفته ، و تقدير كلام : «'''فيغفر اللّه له و يرحمه ، فان اللّه غفور رحيم '''» است يعنى : «'''خداى تعالى او را مى آمرزد و رحم مى كند، براى اينكه خداى تعالى آمرزنده و رحيم است '''».

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۳ صفحه : ۵۲۷ </center>

اين دو آيه مضمون آيه : «'''كيف يهدى اللّه قوما كفروا...'''» را تعليل مى كند، از قبيل تعليل كردن از راه تطبيق كلى و عام بر جزئى و فرد خاص ‍ است . (مثل اينكه بگوئيم : فلان شخص را احترام كن ، براى اينكه دانشمند است ).

و اما روايتى كه از امام صادق (عليه السلام ) نقل شده مرسل است يعنى سندش ذكر نشده و بهمين جهت ضعيف است . علاوه بر اين كه ممكن است اسباب نزول يك يا چند آيه ، داستانهاى متعددى باشد و خدا داناتر است .

[[رده:تفسیر المیزان]]