تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۳۴: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

<span id='link314'><span>

==وصف جنّت عاليه اى كه چهره هاى ناعمه در قيامت در آن جاى دارند ==

مراد از «'''عالى بودن بهشت '''» ارتفاع درجات و شرافت و جلالت قدر و گوارايى عيش آن است ، چون در بهشت حياتى هست كه دنبالش ‍ مماتى نيست ، و لذتى است كه آميخته با الم و درد نيست ، و سرورى هست كه مشوب با هيچ غم و اندوهى نيست ، و اهل بهشت نه تنها هر چه دوست بدارند در دسترسشان هست ، بلكه لذايذى هست كه مافوق خواست آنان است .

«'''لا تسمع فيها لاغيه '''» - يعنى وجوه نامبرده و يا به عبارتى اهل بهشت ، در بهشت حتى يك كلمه لاغيه - بيهوده و بى فايده - نمى شنوند.

وَ إِلى السمَاءِ كَيْف رُفِعَت

و چرا به آسمان نمى نگرند كه چگونه افراشته شده ، و به قنديل هاى پر نور چون خورشيد و ماه و ستارگان درخشنده آراسته گشته ، و در زير آن كره هوا قرار داده شده كه مايه بقاى هر جاندار است و بدون تنفس آن هوا زنده نمى ماند.

و چرا به كوهها نمى انديشند كه چگونه ايستاده اند، و ريشه هاى آنها مانند ميخ اجزاى زمين را بهم ميخكوب كرده ، و از مخازن آن چشمه ها و نهرها جارى مى شود، و معادن را در سينه خود حفظ مى كنند.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۶۰ </center>

وَ إِلى الاَرْضِ كَيْف سطِحَت

و چرا به وضع خلقت زمين فكر نمى كنند كه چگونه گسترده شده ، به طورى كه شايسته سكنى براى بشر گشته و نقل و انتقال در آن آسان و انواع تصرفات صناعى كه انسانها دارند در آن مسير گشته است ؟ پس ‍ تدابير كلى همه اش بدون هيچ شكى مستند به خداى تعالى است ، بنابر اين ، او رب آسمان و زمين و موجودات بين آنها است ، در نتيجه رب عالم انسانى هم او است كه بر انسانها واجب است ربوبيتش را گردن نهند، و يگانه در ربوبيتش بدانند و تنها او را بپرستند، و چگونه واجب نباشد با اينكه در پيش رويشان عالم آخرت و غاشيه را دارند كه به حسابشان رسيدگى شده ، جزاى نيك و بدشان را مى بينند.

اين جمله به دليل اينكه حرف «'''فاء'''» بر سر دارد تفريع بر مطالب گذشته و نتيجه گيرى از آن است ، و معنايش اين است كه وقتى معلوم شد خداى سبحان رب ايشان است و رب ديگرى سواى او ندارند، و نيز معلوم شد كه در پيش رو يوم الحساب و يوم الجزا را دارند كه در آن روز مؤ من و كافرشان جزا داده مى شوند، پس تو اى پيامبر ايشان را به اين حقايق تذكر بده كه «'''انما انت مذكر'''»، وظيفه تو - كه پيامبر خدايى - تنها همين تذكر دادن است ، به اميد اينكه دعوتت را اجابت كنند و به طيب خاطر و بدون اكراه و اجبار ايمان آورند.

كلمه «'''مصيطر'''» در اصل «'''مسيطر'''» با سين بوده ، كه به معناى متسلط است ، و جمله مورد بحث بيان و تفسير جمله «'''انما انت مذكر'''» است .

توضيحى راجع به استثناء «'''الّا من تولّى و كغر'''» از «'''فذّكر انّما انت مذّكر'''»

بعضى از مفسرين درباره اين استثناء گفته اند: استثناء منقطع و به معناى ليكن است ، و معناى آيه اين است كه تو بر آنان دست زور ندارى ، و ليكن هر كس كه از دعوت تو اعراض كند و كفر بورزد خداى تعالى به عذاب اكبر گرفتارش مى كند، ولى آنچه به نظر ما رسيد، بهتر و به ذهن نزديك تر است .

بعضى ديگر گفته اند: استثناء متصل است ، و مستثنى منه آن كلمه «'''عليهم '''» است ، و معنايش اين است كه تو دست زورى به مردم ندارى ، مگر به كسى كه از تذكر روى گردان شود و كفر بورزد كه خداى تعالى به زودى تو را بر او مسلط نموده ، دستور مى دهد تا با او جهاد و قتال كنى ، و در آخر به قتلش برسانى .

منظور از عذاب اكبر عذاب جهنم است ، پس آيه شريفه همانطور كه گفتيم محاذى آيه سوره اعلى است كه مى فرمود: «'''الذى يصلى النار الكبرى '''».

مصدر «'''اياب '''» به معناى بازگشتن است ، و كلمه «'''الينا'''» خبر مقدم براى كلمه «'''ان '''» است ، و اگر جلوتر ذكر شده براى تاءكيد و نيز براى رعايت فواصل آيات بوده نه اينكه بخواهد انحصار را برساند، چون هيچ كس نگفته كه مردم بعد از مرگ بغير خداى سبحان بر مى گردند، تا آيه شريفه بفرمايد: تنها برگشتشان به سوى ما است ، و اين جمله در مقام بيان علت عذاب اكبر در آيه قبل است .

گفتار درباره اين آيه همان گفتارى است كه در آيه قبل داشتيم .

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۶۲ </center>

==آيات ۱ - ۳۰، سوره فجر ==

سوره فجر مكى است و سى آيه دارد

وَ الْفَجْرِ(۱)

وَ لَيَالٍ عَشرٍ(۲)

وَ الشفْع وَ الْوَتْرِ(۳)

إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ(۷)

وَ فِرْعَوْنَ ذِى الاَوْتَادِ(۱۰)

فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسادَ(۱۲)

َكلا بَل لا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ(۱۷)

وَ لا تحَضونَ عَلى طعَامِ الْمِسكِينِ(۱۸)

وَ لا يُوثِقُ وَثَاقَهُ أَحَدٌ(۲۶)

فَادْخُلى فى عِبَدِى (۲۹)

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۶۵ </center>

ترجمه آيات  

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۶۷ </center>

و در او تغيير حالت پديد نمى آورد، و اگر ثروتمند شد طغيان نمى كند و اگر فقير شد كفران نمى ورزد، و سوره مورد بحث به شهادت سياق آياتش در مكه نازل شده .

«'''فجر'''» به معناى صبح ، و «'''شفع '''» به معناى جفت است .

راغب مى گويد: شفع به معناى ضميمه كردن چيزى به مثل آن است ، و به اين دو مثل هم شفع مى گويند.

«'''هل فى ذلك قسم لذى حجر'''» - آيا اين سوگندها براى هر صاحب خرد كافى نيست ؟ يعنى كافى است ، و صاحب عقل كه معناى سخن را مى فهمد، و حق را از باطل تميز مى دهد، كه وقتى خداى تعالى به چيزى سوگند خورد با در نظر داشتن اينكه سوگند را به چيزى مى خورند كه داراى شرافت و منزلتى باشد، يقين مى كند كه آنچه به خاطرش سوگند خورده حق است ، آن هم حقى موكد، كه جاى هيچ ترديدى در درستى آن نيست .

جواب قسمهاى مذكور حذف شده ، چون آيات بعدى كه از عذاب اهل طغيان و كفران در دنيا و آخرت و ثواب نفوس مطمئنه خبر مى دهد، بر آن دلالت داشته مى رساند كه : سوگندها براى اثبات اين معنا بوده كه خداى تعالى به بعضى از خلائق نعمت مى دهد،و از بعضى ديگر دريغ مى دارد، همه براى امتحان است ، و حذف اين جواب و اشاره به آن هم به طور كنايه رساتر است ، و هم در باب تهديد و انذار و بشارت موكدتر است .

منظور از «'''عاد'''» قوم عاد اولى است ، كه امت هود پيامبر بودند و داستانشان در قرآن كريم مكرر آمده ، و اشاره شده به اينكه آنان در احقاف مى زيستند، و ما در تفسير سوره هود آنچه را كه از آيات كريمه قرآن در باره آنان استفاده مى شود ذكر كرديم .

كلمه «'''عماد'''» كه جمعش عمد مى آيد به معناى پايه اى است كه ساختمان بدان تكيه دارد.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۷۰ </center>

و از آن دورتر معنايى است كه بعضى ديگر كرده و گفته اند كه : مراد از ذات العماد بودن آنان ، اين است كه تا هوا مساعد بوده در شهر خود بودند و در فصول ديگر به نقاط خوش آب و هوا رفته سپس مجددا به منزل خود بر مى گشتند.

و داستان بهشت ارم يكى از افسانه هاى معروف قديمى است ، كه از وهب بن منبه و كعب الاحبار روايت شده .

ماده «'''جوب '''» به معناى قطع كردن است ، مى فرمايد مردم عاد صخره هاى عظيم دامنه كوه ها را قطع كردند و به صورت خانه در آوردند، پس اين جمله در معناى آيه «'''و تنحتون من الجبال بيوتا'''» است .

[[رده:تفسیر المیزان]]