تفسیر:المیزان جلد۱۴ بخش۳۵: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

اشكالى كه ما به آن داريم اين است كه اولا: قبول نداريم كه مصدر مفعولى ، با حاصل فعل يك معنا داشته باشد و ثانيا: آنچه گفتيم كه اضافه مصدر به معمول خودش تحقق فعل را مى رساند با وحى تشريعى نمى سازد، چون عمل وقتى انجام شد ديگر وحى تشريعى چه بگويد.

داستان ابراهيم (عليه السلام ) در تفسير سوره انعام ، و نيز داستان يعقوب (عليه السلام )، در سوره يوسف ، از همين كتاب گذشت ، و داستان اسحاق هم در تفسير سوره صافات ان شاء اللّه خواهد آمد، و به همين جهت ما از انبياى نامبرده در اين آيات ديگر به شرح داستان اين سه بزرگوار نمى پردازيم .

كلمه ((حكم (( به معناى فصل خصومت ، و يا به معناى حكمت است ، و آن قريه كه عمل خبائث مرتكب مى شد، نامش ((سدوم (( بود، كه لوط در مهاجرتش با ابراهيم در آنجا منزل كرد، و منظور از ((خبائث (( كارهاى زشت است ، و مراد از ((رحمت ((، مقام ولايت و يا نبوت است ، كه هر كدام باشد وجهى دارد، در سابق در تفسير سوره هود در داستان لوط گذشت ديگر متعرض آن نمى شويم .

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۴۳۲ </center>

<span id='link308'><span>

==آيات ۷۸ - ۹۱ سوره انبياء ==

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۴۳۷ </center>

ترجمه آيات

اين آيات شرح حال جمعى ديگر از انبيا را ذكر كرده ، و آنها عبارتند از داوود، سليمان ، ايوب ، اسماعيل ، ادريس ، ذو الكفل ، ذو النون ، زكريا، يحيى و عيسى . و در آن رعايت ترتيب زمانى ، و انتقال از لا حق به سابق را نكرده است - همچنانكه در آيات قبلى هم رعايت نكرده بود - و در اين ميان به پاره اى از نعمتهاى بزرگى كه به بعضى از آنان انعام فرموده بود اشاره نموده ، و نسبت به بعضى ديگرشان تنها به ذكر نامشان اكتفا نموده است .

بيان آيه : ((و داود و سليمان اذيحكمان ...(( و شرح اينكه حكم آن دو جناب حكم واحد ومصون از خطا بوده است

كلمه ((حرث (( به معناى زراعت است ، البته به معناى باغ انگور نيز هست . و كلمه ((نفش ((، به معناى چراندن حيوانات در شب است . و در مجمع البيان گفته : ((نفش (( - به فتح فاء، و هم به سكون آن - اين است كه شتران و گوسفندان را در شب رها كنند تا بدون چوپان بچرند.

و در معناى جمله ((و داود و سليمان اذ يحكمان فى الحرث اذ نفشت فيه ((، از سياق استفاده مى شود كه درباره يك داستان است ، و واقعه اى بوده كه ميان دو نفر رخ داده ، و به شكايت و مرافعه نزد داوود آمده اند، چون داوود (عليه السلام ) در بنى اسرائيل سمت پادشاهى داشته ، و خدا او را در زمين خليفه كرده بود: ((يا داود انا جعلناك خليفه فى الارض فاحكم بين الناس بالحق (( و اگر هم سليمان در اين قضيه مداخله اى داشته حتما به اذن پدرش ، و به خاطر يك علتى بوده كه ممكن است آن علت اين بوده كه به اجتماع بفهماند فرزندش لياقت جانشينى او را دارد، و گرنه معلوم است كه در يك واقعه معنا ندارد دو حاكم حكم كنند، و حكم هر يك هم مستقل از ديگرى باشد.

<span id='link312'><span>

==معناى تسخير كوهها و مرغ ها با داوود (عليه السلام ) ==

كلمه ((تسخير(( به معناى رام كردن چيزى است به طورى كه آنچه مى كند مطابق خواست مسخر كننده باشد. البته اين معنا غير اجبار و اكراه و قسر است ، براى اينكه در فاعل اجبارى آنچه مى كند خارج از مقتضاى اختيار و طبع او است ، به خلاف فاعل مسخر شده كه آنچه مى كند به مقتضاى طبع و اختيار خودش است ، مانند هيزم و آتش كه مسخر آدمى است ، ولى نمى توان گفت آدمى هيزم را به سوختن مجبور و مكره ساخته است و همچنين عمل اجير و مزدور، كه آنچه براى موجر مى كند به اختيار خود مى كند، چيزى كه هست به خاطر عقد اجاره مسخر موجر شده است ، نه مجبور است ، و نه مكره .

از همينجا روشن مى شود كه معناى تسخير كوهها، و مرغان با داوود كه با او تسبيح مى كنند، اين است كه كوهها و مرغان كه خود فى نفسه تسبيح دارند، تسبيحشان هماهنگ با تسبيح داوود باشد.

<span id='link313'><span>

==معناى اينكه صنعت لبوس را به داود تعليم كرديم ==

در مجمع البيان گفته است : كلمه ((لبوس (( اسم براى همه انواع سلاح است ، و عرب

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۴۴۲ </center>

<span id='link314'><span>

==مقصود از جريان بادبه امر سليمان (عليه السلام ) به سوى سرزمين شام (ولسليمانالريح عاصفة ...) ==

اين جمله عطف است بر جمله ((لداود((، يعنى ما باد را هم براى سليمان مسخر كرديم ، بادهاى تند را، كه به دستور او به سوى سرزمينى كه ما مباركش كرديم جريان مى يافت - و مقصود از آن ، سرزمين شام است كه سليمان در آنجا زندگى مى كرد - و ما به هر چيزى عالميم .

و اگر فرمود ((باد را در وقتى كه تند مى وزيد مسخر او كرديم ، با اينكه در وقت آرامى اش هم مسخر او بود - به شهادت اينكه فرموده : ((رخاء حيث اصاب (( - از اين باب است كه مسخر بودن باد در حالت تندى ، عجيب تر و دلالتش بر قدرت خداى تعالى بيشتر است .

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۴۴۳ </center>

به اين معنا كه سليمان را بعد از آنكه به دوش گرفته بوده به شام برگرداند. و بنابراين ، آيه شريفه هم شامل بيرون شدن از شام مى شود و هم شامل برگشتن به شام .

منظور از ((غوص (( بيرون آوردن لوء لوء، و ساير منافع دريا است . و منظور از اينكه فرمود ((عمل هاى كمترى هم مى كردند(( همان اعمالى است كه خودش بيان نموده و فرموده : ((يعملون له ما يشاء من محاريب و تماثيل و جفان كالجواب و قدور راسيات (( و مقصود از اينكه فرمود: ((و ما شيطانها را حفظ مى كرديم (( اين است كه آنها را در خدمت وى حفظ، و از فرار كردن ، و يا از انجام فرمانش سر بر تافتن ، و يا كار او را تباه كردن ، جلوگيرى مى كرديم . و معناى آيه روشن است و به زودى داستان داوود و سليمان (عليهماالسلام ) در سوره سبا - ان شاء اللّه - خواهد آمد.

كلمه ((ضر(( - به ضم ضاد - به معناى خصوص بلاهايى است كه مستقيما به جان آدمى مى رسد، مانند مرض ، و لاغرى ، و امثال آن . و كلمه ((ضر(( - به فتح ضاد - همه انواع بلاها را شامل مى شود.

ايوب (عليه السلام ) مورد هجوم انواع بلا ها قرار گرفت ، اموالش همه از دست برفت ، و اولادش همه مردند. مرض شديدى بر بدنش مسلط شد و مدتها او را رنج مى داد تا آنكه دست به دعا بلند كرد و حال خود را به درگاه او شكايت كرد. خداى تعالى دعايش را مستجاب نمود و از مرض ‍ نجاتش داد و اموال و اولادش را با چيزى اضافه تر به او برگردانيد. در آيه بعدى در اين باره مى فرمايد: ((فاستجبنا له فكشفنا ما به من ضر(( يعنى او را از مرضش نجات و بهبودى داديم . ((و آتيناه اهله و مثلهم معهم (( يعنى آنچه از اولادش مردند به اضافه مثل آن به او برگردانديم . ((رحمه من عندنا و ذكرى للعابدين (( تا هم به او رحمتى كرده باشيم و هم بندگان عابد ما متذكر شوند و بدانند كه خداى تعالى اولياى خود را به منظور آزمايش مبتلا مى كند آنگاه اجرشان مى دهد و اجر نيكوكاران را ضايع نمى سازد.

و به زودى داستان ايوب در سوره ((ص (( ان شاء اللّه خواهد آمد.

[[رده:تفسیر المیزان]]