تفسیر:المیزان جلد۱۳ بخش۲
| → صفحه قبل | صفحه بعد ← |
رسول خدا(صلى اللّه عليه وآله وسلم ) افزود از عجائب مخلوقات خدا (كه هر كدام بر آنچه كه خواسته اوست مسخر ساخته ) خروسى را ديدم كه دوبالش در بطون زمينهاى هفتم وسرش نزد عرش پروردگار است واين خود فرشته اى از فرشتگان خداى تعالى است كه اورا آنچنان كه خواسته خلق كرده ، دوبالش در بطون زمينهاى هفتم وروبه بالاگرفته بود تا سر از هوا در آورد واز آنجا به آسمان هفتم واز آنجا همچنان بالاگرفته بود تا اينكه شاخش به عرش خدا نزديك شده بود. وشنيدم كه مى گفت : منزه است پرورد گار من هر چه هم كه بزرگ باشى نخواهى دانست كه پروردگارت كجا است ، چون شاءن اوعظيم است و اين خروس دوبال در شانه داشت كه وقتى باز مى كرد از شرق وغرب مى گذشت وچون سحر مى شد بالها را باز مى كرد وبه هم مى زد وبه تسبيح خدا بانگ بر مى داشت ومى گفت : ((منزه است خداى ملك قدوس ،است خداى كبير متعال ، معبودى نيست جز خداى حىّ قيوم (( ووقتى اين جملات را مى گفت ، خروس هاى زمين همگى شروع به تسبيح نموده بالها را به هم مى زدند، ومشغول خواندن مى شدند وچون اوساكت مى شد همه آنها ساكت مى گشتند. خروس مذكور پرهائى ريز وسبز رنگ وپرى سفيد داشت كه سفيديش سفيدتر از هر چيز سفيدى بود كه تا آن زمان ديده بودم وزغب (پرهاى ريز) سبزى هم زير پرهاى سفيد داشت آنهم سبزتر از هر چيز سبزى بود كه ديده بودم . رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) چنين ادامه داد كه : سپس به اتفاق جبرئيل به راه افتاده وارد بيت المعمور شدم ، در آنجا دوركعت نماز خواندم وعده اى از اصحاب خود را در كنار خود ديدم كه عده اى لباسهاى نوبه تن داشتند وعده اى ديگر لباس هائى كهنه ، آنها كه لباسهاى نودر برداشتند با من به بيت المعمور روانه شدند وآن نفرات ديگر بجاى ماندند. دونهر ((كوثر(( و((رحمت (( ودودرخت (طوبى ) و((سدرة المنتهى (( از آنجا بيرون رفتم دونهر را در اختيار خود ديدم يكى از آنها به نام ((كوثر(( ديگرى به نام ((رحمت (( از نهر كوثر آب خوردم ودر نهر رحمت شستشونمودم آنگاه هر دوبرايم رام شدند تا آنكه وارد بهشت گشتم كه ناگهان در دوطرف آن خانه هاى خودم واهل بيتم را مشاهده كردم وديدم كه خاكش مانند مشك معطر بود، دخترى را ديدم كه در نهرهاى بهشت غوطه ور بود، پرسيدم دختر! تواز كيستى ؟ گفت از آن زيد بن حارثه مى باشم صبح اين مژده را به زيد دادم نگاهم به مرغان بهشت افتاد كه مانند شتران بختى (عجمى ) بودند انار بهشت را ديدم كه مانند دلوهاى بزرگ بود،
درختى ديدم كه آنقدر بزرگ بود كه اگر مرغى مى خواست دور تنه آن را طى كند، مى بايست هفتصد سال پرواز كند ودر بهشت هيچ خانه اى نبود مگر اينكه شاخه اى از آن درخت بدانجا سر كشيده بود.از جبرئيل پرسيدم اين درخت چيست ؟ گفت اين درخت ((طوبى ((است كه خداوند آن را به بندگان صالح خود وعده داده ، وفرموده : ((طوبى لهم و حسن مآب : طوبى وسرانجام نيك مرايشان راست (( رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) فرمود وقتى وارد بهشت شدم به خود آمدم واز جبرئيل از آن درياهاى هول انگيز وعجائب حيرت انگيز آن سؤ ال نمودم ، گفت اينها سير اوقات وحجابهائى است كه خداوند به وسيله آنها خود را در پرده انداخته واگر اين حجابها نبود نور عرش تمامى آنچه كه در آن بود را پاره مى كرد واز پرده بيرون مى ريخت . آنگاه به درخت سدرة المنتهى رسيدم كه يك برگ آن امتى را در سايه خود جاى مى داد وفاصله من با آن درخت همانقدر بود كه خداى تعالى در باره اش فرمود: ((قاب قوسين اوادنى (( در اينجا بود كه خداوند ندايم داد وفرمود: ((آمن الرّسول بما انزل اليه من ربّه (( در پاسخ ، از قول خودم وامتم عرض كردم : ((والمؤ منون كل آمن باللّه وملائكته و كتبه ورسله لانفرّق بين احد من رسله وقالوا سمعنا واطعنا غفرانك ربّنا واليك المصير(( خداى تعالى فرمود: ((لايكلّف اللّه نفسا الاوسعها لها ما كسبت وعليها ما اكتسبت (( عرض كردم : ((ربّنا لاتوآخذنا ان نسينا اواخطانا(( خداى تعالى فرمود تورا مؤ اخذه نمى كنم عرض كردم : ((ربّنا ولاتحمل علينا اصرا كما حملته على الّذين من قبلنا(( خداوند تعالى خطاب فرمود: ((نه ، تحميلت نمى كنم ((، من عرض كردم ((ربّنا ولاتحمّلنا ما لاطاقة لنا به واعف عنّا واغفرلنا و ارحمناانت مولينا فانصرنا على القوم الكافرين (( خداى تعالى فرمود: اين را كه خواستى به تووبه امت تودادم . امام صادق (عليه السلام ) در اينجا فرمود: ((هيچ ميهمانى به درگاه خدا گرامى تر از رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) (در آن وقتى كه اين تقاضاها را براى امتش مى كرد) نبوده است ((
عطيه خداوند به پيامبر (ص ) در شب معراج
رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) عرض كرد: پروردگارا توبه انبيايت فضائلى كرامت فرمودى ، به من نيز عطيه اى كرامت كن ، فرمود: به تونيز در ميان آنچه كه داده ام دوكلمه عطيه داده ام كه در زير عرشم نوشته شده ، وآن كلمه : ((لاحول ولاقوّة الاباللّه (( وكلمه : ((لا منجا منك الااليك (( مى باشد.
رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) فرمود: در اينجا بود كه ملائكه كلامى را به من آموختند، تا در هر صبح وشام بخوانم ، وآن اين است : ((اللّهمّ انّ ظلمى اصبح مستجيرا بعفوك وذنبى اصبح مستجيرا بمغفرتك وذلّى اصبح مستجيرا بعزّتك ، وفقرى اصبح مستجيرا بغناك ووجهى الفانى اصبح مستجيرا بوجهك الباقى الّذى لايفنى : خدايا اگر ظلم مى كنم دلگرم به عفوتوام واگر گناه مى كنم پناهنده به مغفرتت هستم ، خدايا ذلتم از دلگرمى به عزت تواست وفقرم پناهنده به غناى تواست ووجه فانيم مستجير به وجه باقى تو(( ومن اين را در موقع عصر مى خوانم . آنگاه صداى اذانى شنيدم وناگاه ديدم فرشته ايست كه اذان مى گويد، فرشته ايست كه تا قبل از آنشب كسى اورا در آسمان نديده بود، وقتى دو نوبت گفت ((الله اكبر(( خداى تعالى فرمود درست مى گويد بنده من ، من از هر چيز بزرگترم ، اوگفت : ((اشهدان لااله الااللّه (( خداى تعالى فرمود: بنده ام درست مى گويد، منم اللّه ، كه معبودى نيست مگر من ومعبودى نيست به غير من . اوگفت : ((اشهد انّ محمدا رسول اللّه اشهد انّ محمدا رسول اللّه (( پروردگار فرمود: بنده ام راست مى گويد محمد بنده وفرستاده من است ، من اورا مبعوث كرده ام ، اوگفت : ((حى على الصّلوة حى على الصّلوة (( خداى تعالى فرمود: راست مى گويد بنده من وبه سوى واجب من دعوت مى كند هر كس از روى رغبت وبه اميد اجر دنبال واجب من برود همين رفتنش كفاره گناهان گذشته اوخواهد بود. اوگفت : ((حىّ على الفلاح حىّ على الفلاح (( خداى تعالى فرمود: آرى نماز صلاح ونجاح وفلاح است آنگاه در همان آسمان بر ملائكه امامت كردم ونماز گزارديم آنطور كه در بيت المقدس بر انبياء امامت كرده بودم (اين روايت از دستبرد عامه محفوظ نمانده وگرنه جا داشت حى على خير العمل هم در آن ذكر شده باشد)
حكايت تخفيف نمازهاى واجب يوميه از پنجاه نماز به پنج نماز
سپس فرمود بعد از نماز، مهى همانند ابر مرا فرا گرفت به سجده افتادم پروردگارم مرا ندا داد: من بر همه انبياى قبل از توپنجاه نماز واجب كرده بودم همان پنجاه نماز را بر تووامتت نيز واجب كردم اين نمازها را در امتت بپاى دار، رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) مى گويد: من برخاسته به طرف پايين به راه افتادم ، در مراجعت به ابراهيم برخوردم ، چيزى از من نپرسيد، به موسى برخوردم ، پرسيد چه كردى ؟ گفتم : پروردگارم فرمود: بر هر پيغمبرى پنجاه نماز واجب كردم ، وهمان را بر تووبر امتت نيز واجب كردم ، موسى گفت : اى محمد امت توآخرين امتند، ونيز ناتوان ترين امتهايند، پروردگار تونيز هيچ خواسته اى برايش زياد نيست وامت توطاقت اين همه نماز را ندارد برگرد ودرخواست كن كه قدرى به امت توتخفيف دهد.
من به سوى پروردگارم برگشتم تا به سدرة المنتهى رسيده در آنجا به سجده افتادم ، وعرض كردم پنجاه نماز بر من وامتم واجب كردى نه من طاقت آنرا دارم ونه امتم پروردگارا قدرى تخفيفم بده ، خداى تعالى ده نماز تخفيفم داد، بار ديگر نزد موسى برگشتم وقصه را گفتم گفت توو امتت طاقت اين مقدار را هم نداريد، برگرد به سوى پروردگار، برگشتم ده نماز ديگر از من برداشت ، باز نزد موسى آمدم وقصه را گفتم . گفت باز هم برگرد ودر هر بار كه بر مى گشتم تخفيفى مى گرفتم . تا آنكه پنجاه نماز را به ده نماز رساندم ، ونزد موسى بازگشتم ، گفت : طاقت اين را هم نداريد، به درگاه خدا شدم پنج نماز ديگر تخيف گرفته نزد موسى آمدم ، وداستان را گفتم ، گفت : اين هم زياد است طاقتش را نداريد، گفتم : من ديگر از پروردگارم خجالت مى كشم ، وزحمت پنج نماز برايم آسانتر از در خواست تخفيف است ، اينجا بود كه گوينده اى ندا در داد: حال كه بر پنج نماز صبر كردى در برابر همين پنج نماز ثواب پنجاه نماز را دارى ، هر يك نماز به ده نماز وهر كه از امت توتصميم بگيرد كه به اميد ثواب كار نيكى بكند اگر آن كار را انجام داد ده برابر ثواب برايش مى نويسم و اگر (به مانعى برخورد ونكرد بخاطر همان تصميمش ) يك ثواب برايش مى نويسم ، وهر كه از امتت تصميم بگيرد كار زشتى انجام دهد، اگر انجام هم داد فقط يك گناه برايش مى نويسم ، واگر منصرف شد وانجام نداد، هيچ گناهى برايش نمى نويسم . امام صادق (عليه السلام ) در اين جا فرمود: خداوند از طرف اين امت به موسى (عليه السلام ) جزاى خير بدهد اوباعث شد كه تكليف اين امت آسان شود اين است تفسير آيه : ((سبحان الّذى اسرى بعبده ليلا من المسجد الحرام الى المسجد الاقصى الّذى باركنا حوله لنريه من آياتنا انّه هوالسّميع البصير(( مؤ لف : قريب به مضمون اين روايت ، روايات بسيار زيادى از طرق شيعه وسنى وارد شده است ، واينكه در اين روايت داشت : (((مردى گندم گون (( در عبارت عربيش دارد) ((رجل آدم (( وآدم به معناى گندم گون است ، وكلمه : ((طامه (( به معناى امرى است شديد كه با شدتش بر هر امر ديگرى غلبه كند، وبه همين جهت در قرآن كريم ، قيامت ، ((طامه (( خوانده شده است .
وكلمه : ((اكتاف (( جمع كتف (شانه ) است ، ولى مقصود از اين كلمه در اين روايت ، اطراف ونواحى است واينكه در شرح گذشتن از آسمان چهارم داشت به خاطر رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) چنين خطور كرد كه نكند اين همان باشد(( مقصود اين است كه نكند اين همان كسى باشد كه تدبير امور عالم به دست اوست ، وهمه امور به او منتهى مى گردد. واينكه در عبورش از آسمان ششم داشت كه ((به مردى برخوردم كه گوئى از شنوه بود(( مقصود از ((شنوه قبيله ايست از عرب كه به بلندى قامت معروفند. واينكه در خصوص آسمان هفتم داشت ((به مردى برخوردم كه سر و ريشش اشمط(( بود مقصود از ((اشمط(( اين است كه موى سر ويا ريش سفيد وسياه باشد. واينكه در باره آن خروس داشت ((خروس مذكور زغبى سبز روى پرها وزغبى ديگر زير پرها داشت (( معنايش در مرغها آن پرهاى خيلى ريز است ودر حيوانات موى دار مويهاى خيلى ريز است . واينكه داشت : ((نگاهم به مرغان بهشت افتاد كه مانند شتران بختى بودند، مقصود از آن شتران خراسانى است ، وكلمه : ((دلىّ(( (با ضم دال وكسر لام وتشديد ياء) جمع دلواست كه در اصل دلوى بر وزن فعول بوده ، وضبابه اگر با صاد بى نقطه باشد بايد به فتحه صاد خواند و معنايش شوق وعشق رقيق است ، واگر ضبابه با ضاد نقطه دار باشد، بايد با ضمه ضاد خواند ومعنايش ابر رقيق است .
طاغيان قريش ورد آيات روشن صدق دعوى پيامبر در شب معراج ارائه آيات بر صدق دعوى خود توسط پيامبر اكرم (ص ) درباره شب معراج در برابر طاغيان قريش
ودر امالى صدوق از پدرش از على از پدرش از ابن ابى عمير از ابان بن عثمان از ابى عبداللّه جعفر بن محمد (عليهماالسلام ) روايت آمده كه فرمود: وقتى رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) را به معراج وبه بيت المقدس بردند جبرئيل اورا سوار براق كرد وبه اتفاق به بيت المقدس آمدند جبرئيل محرابهاى انبياء را به آنجناب نشان داد، و رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) در آن محرابها نماز گزارده واز آنجا عبورش داده در مراجعت به كاروان قريش برخوردند، رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) آبى را كه آنان در ظرف داشتند ديد وديد كه شترى گم كرده اند ودر پى آن مى گردند، رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) از آن آب بياشاميد، ومابقى آن را به زمين ريخت وچون از معراج برگشت وصبح شد به قريش فرمود كه خداى تعالى ديشب مرا به بيت المقدس برد وآثار انبياء ومنزلهاى ايشان را نشانم داد، ومن در مراجعت در فلان محل به كاروانى از قريش برخوردم كه شترى گم كرده بودند واز آب ايشان بياشاميدم ، ومابقى آن را ريختم .
ابوجهل گفت : اى قريش الآن فرصت خوبى دست داده ، بپرسيد مسجد اقصى چند ستون داشت ؟ وچند قنديل در آن آويزان بود؟ پرسيدند اى محمد! در اين جمع كسانى هستند كه بيت المقدس را ديده باشند، اينك توبيت المقدس را براى ما توصيف كن ببينيم راست مى گوئى يا خير، بگوببينيم چند عدد ستون داشت ؟ وقنديلها ومحراب هايش چند تا بود؟ جبرئيل در دم نازل شده صورت بيت المقدس را در برابر آن جناب مجسم نمود، وآنجناب هر چه را ايشان مى پرسيدند پاسخ مى گفت ، بعد از آنكه از جزئيات بيت المقدس فارغ شدند گفتند بايد صبر كنى تا كاروان برسد، از كاروانيان نيز قضيه تورا بپرسيم ، حضرت فرمود: شاهد صدق گفتار من اين است كه كاروانيان قريش هنگام طلوع آفتاب وارد مى شوند، در حالى كه شترى خاكسترى رنگ پيشاپيش كاروانست . فرداى آن روز قريش به استقبال كاروان آمده شكاف دره را نگاه مى كردند مى گفتند الآن آفتاب مى زند در همين بين در يك آن هم آفتاب طلوع كرد وهم كاروان نمودار شد در حالى كه شترى خاكسترى رنگ پيشاپيش آن بود از داستان شب گذشته وآنچه رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) فرموده بود پرسيدند گفتند آرى همينطور بود شترى از ما در فلان محل گم شده بود وما آب خود را در ظرفى ريخته بوديم صبح كه برخاستيم ديديم آب به زمين ريخته شده است . ولى مشاهده اين معجزات چيزى جز بر طغيان قريش نيفزود. مؤ لف : در معناى اين روايت ، روايت ديگرى نيز از شيعه وسنى وارد شده است .
حكاياتى از شب معراج بروايت ابن عباس
ودر همان كتاب به سند خود از عبدالله بن عباس روايت كرده كه گفت رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) وقتى به آسمان عروج نمود جبرئيل اورا به كنار نهرى رسانيد، كه آن را نهر نور مى گويند وآيه : ((و جعل الظلمات والنّور(( اشاره به آنست ، وقتى به آن نهر رسيدند جبرئيل به اوگفت : اى محمد! به بركت خدا عبور كن ، زيرا خداوند چشمت را برايت نورانى كرده وپيش رويت را وسعت داده ، آرى اين نهرى است كه تاكنون احدى از آن عبور نكرده نه فرشته اى مقرب ونه پيغمبرى مرسل ، تنها وتنها من روزى يكبار در آن آب تنى مى كنم ، و وقتى بيرون مى شوم بالهايم را بهم مى زنم هيچ قطره اى نيست كه از بالم بچكد مگر آنكه خداى تعالى از آن قطره فرشته اى مقرب خلق مى كند كه بيست هزار صورت وچهل هزار بال دارد وبه هر زبانى با لغتى جداگانه حرف مى زند كه زبان ديگرى آنرا نمى داند ونمى فهمد.
رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) از آن نهر عبور كرد تا رسيد به حجابها وحجابها پانصد عدد بودند كه ميان هر دوحجابى پانصد سال راه بود آنگاه به وى گفت اى محمد! جلوبرورسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) پرسيد چرا با من نمى آئى گفت من نمى توانم از اينجا پا فراتر بگذارم ، رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) آنقدر كه خدا مى خواست جلورفت تا آنكه گفتار خداى را شنيد كه مى فرمود من محمودم وتومحمدى اسمت را از اسم خودم مشتق نمودم پس هر كه با توبپيوندد من با اومى پيوندم وهر كه با توقطع كند با اوقطع مى كنم بروبه سوى بندگانم وايشان را از كرامتى كه به توكردم خبر بده ، هيچ پيغمبرى برنگزيدم مگر آنكه براى اووزيرى قرار دادم وتوپيغمبر من ، وعلى بن ابيطالب وزير تواست . ودر مناقب ابن شهر آشوب از ابن عباس روايت شده كه در خبرى گفته : (رسول خدا) آوازى را شنيد كه مى گفت : ((آمنّا بربّ العالمين (( ابن عباس اضافه كرده كه (جبرئيل ) گفت : اينها ساحران فرعونند وهمچنين (رسول اللّه ) شنيد كه گوينده اى مى گفت ((لبّيك اللّهمّ لبّيك (( جبرئيل گفت اينها حاجيانند، ونيز شنيد صداى گوينده اى را كه مى گفت ((اللّه اكبر(( جبرئيل گفت اينها مجاهدين راه خدايند ونيز صداى تسبيح شنيد جبرئيل بيان داشت كه اينان انبيايند پس وقتى به سدرة المنتهى واز آنجا به حجابها رسيد جبرئيل گفت يا رسول اللّه تو خود جلوبروكه من بيش از اين نمى توانم نزديك شوم چرا كه اگر به اندازه يك بند انگشت نزديكتر شوم خواهم سوخت . ودر احتجاج از ابن عباس روايت كرده كه گفت رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) در ضمن احتجاجى كه عليه يهود مى كرد فرمود: ((بر بال جبرئيل سوار شدم ، سير نمودم وبه آسمان هفتم رسيدم از سدرة المنتهى كه نزد آن جنت المآوى است نيز گذشتم تا آنكه به ساق عرش پيوستم ، واز ساق عرش ندا شد كه به درستى كه منم آرى منم اللّه و معبود يكتا، معبودى نيست غير من ، منم ((سلام (( ((مؤ من (( ((مهيمن (( ((عزيز(( ((جبار(( ((متكبر(( ((رؤ وف (( ((رحيم ((، ومن اورا با چشم دل ديدم نه با چشم سر...((
امام باقر وامام سجاد (ع ) به سئوالاتى پيرامون معراج پيامبر (ص ) پاسخ مى گويند
ودر كافى به سند خود از ابى الرّبيع روايت كرده كه گفت سفرى با حضرت ابى جعفر (عليه السلام ) به حج مشرّف شدم كه آن سال هشام بن عبد الملك نيز به اتفاق نافع مولاى عمر بن خطاب مشرف بود.
نافع نظرى به ابى جعفر (عليه السلام ) انداخت در حالى كه در ركن بيت بود ومردم اطرافش جمع بودند، نافع به هشام گفت يا اميرالمؤ منين ! اين كيست كه اينقدر مردم اطرافش را گرفته اند؟ گفت : اين پيغمبر اهل كوفه محمد بن على است ، نافع گفت شاهد باش كه مى روم واز مسائلى پرسش مى كنم كه در جواب عاجز بماند، سؤ الاتى به ميان مى آورم كه جز پيغمبر ويا وصى پيغمبر ويا فرزند پيغمبر نمى تواند جواب بگويد، گفت برووسعى كن سؤ الاتى را مطرح كنى تا شرمنده اش سازى . نافع نزديك آمد تا خود را به دوش مردم تكيه داده روبه ابى جعفر كرد و گفت : اى محمد بن على من تورات وانجيل وزبور وقرآن را خوانده ام و حلال وحرام آنها را ياد گرفته ام اينك آمده ام تا از توسؤ الاتى كنم كه جواب آنها را جز پيغمبران ويا اوصياى آنان نمى دانند، راوى مى گويد امام ابى جعفر (عليه السلام ) سرش را بلند كرد وفرمود بپرس هر چه را كه مى خواهى . نافع گفت به من بگوببينم بين عيسى (عليه السلام ) وخاتم الانبياء چند سال فاصله بود؟ فرمود نظريه خودم را بگويم يا راى ترا؟ عرض كرد هر دورا، فرمود بنا به قول من پانصد سال فاصله شد واما بنا بر قول تو ششصد سال بوده ، گفت : بگوببينم معناى كلام خدا كه مى فرمايد: ((و سئل من ارسلنا من قبلك من رسلنا اجعلنا من دون الرّحمن آلهة يعبدون (( چيست ؟ وبا اينكه بين رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله و سلم ) وپيغمبر قبل اوعيسى پانصد سال فاصله است اين سؤ ال را از كدام پيغمبر بكند؟. حضرت در جوابش اين آيه را تلاوت فرمود: ((سبحان الّذى اسرى بعبده ليلا من المسجد الحرام الى المسجد الاقصى الّذى باركنا حوله لنريه من آياتنا(( واز جمله آياتى كه خداوند در بيت المقدس به او نشان داد اين بود كه خداوند انبياء ومرسلين اولين وآخرين را محشور نموده به جبرئيل دستور داد تا اذان واقامه را دوتا دوتا بگويد، واودر اذانش گفت حىّ على خير العمل آنگاه به انبياء نماز گزارد. وچون از نماز فارغ شد روبه ايشان كرده پرسيد شما به چه چيز شهادت مى دهيد
(عقايد دينى شما چيست ؟) وچه چيزى را مى پرستيديد؟ گفتند ما شهادت مى دهيم به اينكه معبودى نيست جز خداى تعالى واورا شريكى نيست ونيز شهادت مى دهيم بر اينكه تورسول خدائى بر اين معنا از ما عهد وميثاقها گرفته اند، نافع گفت درست فرمودى اى ابا جعفر. ودر علل به سند خود از ثابت بن دينار روايت كرده كه گفت من از حضرت زين العابدين على بن الحسين (عليهماالسلام ) در باره خداى عزوجل پرسيدم كه آيا خداوند به مكان وصف مى شود؟ حضرت فرمود: ((تعالى اللّه عن ذلك : خدا بزرگتر از اين است (( عرض كردم اگر خداوند به مكان وصف نمى شود پس چرا وقتى مى خواست پيغمبرش را به خود نزديك كند اورا به آسمان برد، مگر خدا در آسمان است ؟ فرمود: نه اين كار براى آن بود كه مى خواست ملكوت وواقعيت آسمانها وآنچه در آنها (از عجائب صنع وبدايع خلقت ) است را به اونشان دهد. پرسيدم پس اينكه خداى تعالى مى فرمايد: ((ثّم دنا فتدلّى فكان قاب قوسين اوادنى چه معنا دارد؟ ورسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) به كجا نزديك شد؟ (كه بيش از دوتيرانداز ويا كمتر فاصله نماند؟) فرمود رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) به حجابهاى نورى نزديك شد ودر آنجا ملكوت آسمانها را مشاهده كرد، آنگاه تدلى (نزديكى ) نموده واز طرف پائين ملكوت زمين را نگريست تا آنجا كه پنداشت نزديكيهاى زمين است وبيش از دوتيرانداز ويا كمتر فاصله نبود خلاصه جمله ((قاب قوسين اوادنى (( ناظر به فاصله آنجناب با زمين است .
حديثى از امام باقر (ع ) درباره معراج پيامبر (ص ) وشرح كلماتى از آن
ودر تفسير قمى به سند خود از اسماعيل جعفى روايت كرده كه گفت : من در مسجد الحرام نشسته بودم وحضرت ابى جعفر (عليه السلام ) نيز در گوشه اى نشسته بود، سر بلند كرده نگاهى به آسمان ونگاهى به كعبه كرد وفرمود: ((سبحان الّذى اسرى بعبده ليلا من المسجدالحرام الى المسجد الاقصى (( سه بار اين آيه را تكرار كرد، آنگاه متوجه من شد و فرمود: اهل عراق در باره اين آيه چه مى گويند؟ عرض كردم مى گويند خداوند رسول خود را از مسجد الحرام به بيت المقدس برد، فرمود اينطور نيست كه آنان مى گويند ليكن از اينجا به اينجا سيرش دادند وبا دست اشاره به آسمان كرد وفرمود ما بين آن دوحرم است . آنگاه فرمود: به سدرة المنتهى رسيد جبرئيل از همراهيش باز ايستاد رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم )
پرسيد آيا در چنين جائى مرا تنها مى گذارى ؟ گفت توپيش بروكه به خدا سوگند به جائى رسيده اى كه هيچ خلقى از خلائق بدانجا نرسيده و نخواهد رسيد اينجا بود كه پروردگار خود را ديد وتنها سبحه ميان اوو خداوند فاصله بود، پرسيدم فدايت شوم سبحه چيست ؟ حضرت با صورت خود اشاره به زمين وبا دست خود اشاره به آسمان كرد وسه نوبت گفت ((جلال ربّى جلال ربّى (( آنگاه خطاب شد كه اى محمد، گفت لبيك يا رب ، خطاب رسيد سكنه آسمان در چه چيز مشاجره مى كنند؟ پيامبر گفت : خداوندا تومنزهى من علمى ندارم جز آنچه كه تو به من آموختى . رسول خدا سپس فرمود: پس خداى تعالى دست در ميان دوپستانم گذاشت ومن برودت آنرا در ميان دوكتفم احساس كردم ، آنگاه هيچ چيز از گذشته وآينده از من نپرسيد مگر آنكه پاسخ آن را دانستم ، در پايان پرسيد اى محمد! سكان آسمانها در چه چيز مخاصمه ونزاع دارند؟ گفتم در درجات وكفارات وحسنات . فرمود: اى محمد نبوتت بپايان رسيد، وخوردنت تمام شد، چه كسى را براى جانشينى خود در نظر گرفته اى ؟ عرض كردم : پروردگارا من همه خلقت را آزمايش كرده ام كسى را مطيع تر از على براى خود نيافتم ، فرمود: اى محمد! همچنين مطيع تر از همه خلق نسبت به دستورات منست ، عرض كردم : پروردگارا همه خلقت را آزمودم كسى را نسبت بخودم علاقمندتر از على نيافتم ، فرمود: وهمچنين نسبت به من ، پس اى محمد! اورا بشارت بده به اينكه آيات هدايت وپيشواى اولياى من و نور براى فرمانبران من وكلمه باقيه ايست كه من متقين را ملزم به پذيرفتن آن كرده ام ، هر كه اورا دوست بدارد مرا دوست داشته وهر كه او را دشمن بدارد مرا دشمن داشته ، علاوه بر اين ، من اورا به خصائصى اختصاص داده ام كه احدى را به آن اختصاص نداده ام . عرض كردم پروردگارا آخر اوبرادر من وصاحب ووزير ووارث من است ، فرمود: اين امرى است كه قضايش مقدّر شده كه اوبايد مبتلاشود ومردم هم به وسيله اوامتحان شوند علاوه بر اين من اورا ارث داده ام وارث داده ام وارث داده ام وارث داده ام ، چهار چيز را كه گره آنها به دست اوست واوهرگز فاش نمى كند. مؤ لف : اينكه امام (عليه السلام ) فرمود: ((از اينجا به اينجا سيرش دادند(( مقصود اين است كه آنجناب را از كعبه به بيت المعمور سير دادند (وما بين كعبه وبيت المعمور حرم است )
نه اينكه مقصود اين باشد كه از كعبه تا بيت المقدس نرفته بلكه به مسجد اقصى رفته است ، چون اخبار بسيارى وارد شده كه مقصود از مسجد اقصى همان بيت المقدس است ، نه اينكه خواسته باشد مسجد اقصى را به بيت المعمور تفسير كرده باشد بلكه مقصود حضرت اين است كه منتهاى معراج بيت المقدس نبوده بلكه از آنجا هم گذشته به بيت المعمور كه در آسمانها است برده شده . واينكه رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) فرمود: ((اينجا بود كه پروردگار خود را ديدم (( معنايش ديدن به چشم قلب است نه به چشم سر، همچنانكه در پاره اى از روايات قبلى خود آنحضرت تصريح به آن كرده بود، رواياتى هم كه رويت را به رويت قلبى تفسير مى كند مؤ يد اين معنا است . واينكه فرمود: ((تنها سبحه ميان پيامبر وخدا فاصله بود(( معنايش اين است كه در نزد يكى به خدا به جائى رسيد كه ميان خدا وپيامبر جز جلال اوفاصله اى نماند. واينكه فرمود: ((خداى تعالى دست در ميان دوپستانم گذاشت ...(( كنايه است از رحمت الهى ، وحاصل معنايش اين است كه علمى از ناحيه اوبه قلبم وارد شد كه هر شك وريبى را از ميان برد.
روايتى درباره معراج پيامبر (ص ) از طريق اهل سنت ونقد وبررسى مضامين آن
ودر الدر المنثور است كه ابن ابى شيبه ومسلم وابن مردويه از طريق ثابت از انس روايت كرده كه گفت : رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله و سلم ) فرمود: براق را برايم آوردند، حيوانى بود سفيد ودراز، وبزرگتر از الاغ وكوچكتر از قاطر كه هر گامش به اندازه چشم اندازش بود من آن را سوار شده به راه افتادم تا به بيت المقدس رسيدم ، در آنجا براق را به همان حلقه اى كه انبياء مركب خود را مى بستند ببستم وداخل مسجد شده دوركعت نماز بجا آوردم . آنگاه بيرون آمدم جبرئيل ظرفى شراب وظرفى شير برايم آورد، من شير را انتخاب كردم جبرئيل گفت ، فطرت را اختيار كردى ، آنگاه ما را به طرف آسمان دنيا برد در آنجا اجازه ورود خواست ، پرسيدند توكيستى ؟ گفت : جبرئيلم ، پرسيدند همراهت كيست ؟ گفت : محمد (صلى اللّه عليه وآله وسلم ) است ، پرسيدند مبعوث شده ؟ گفت : آرى مبعوث شده ، در اين موقع درب را باز كردند، ناگهان آدم را ديدم كه به من مرحبا گفت وبرايم دعاى خير كرد. آنگاه ما به آسمان دوم عروج داده شديم در آنجا نيز جبرئيل اذن ورود خواست ، پرسيدند: توكيستى ؟ گفت : جبرئيلم ، پرسيدند: چه كسى با تو است ؟ گفت : محمد است ، پرسيدند: مگر مبعوث شده ؟ گفت : آرى مبعوث شده ، ما را راه دادند، ناگهان دوپسر خاله ام عيسى بن مريم و يحيى بن زكريا را ديدم مرا مرحبا گفتند وبرايم دعاى خير كردند.
سپس به آسمان سوم برده شديم در آنجا نيز جبرئيل اجازه ورود خواست ، پرسيدند: توكيستى ؟ گفت : جبرئيلم ، پرسيدند: همراهت كيست ؟ گفت : محمد است ، پرسيدند: مگر مبعوث شده ؟ گفت : آرى مبعوث شده ، ما را راه دادند، ناگهان يوسف را ديدم كه بهره اى از زيبائى داشت مرحبا گفت وبرايم دعاى خير نمود. آنگاه ما به آسمان چهارم برده شديم ، جبرئيل اجازه ورود خواست ، پرسيدند كيستى ؟ گفت جبرئيلم ، پرسيدند: چه كسى با تواست ؟ گفت محمد است ، پرسيدند مگر مبعوث شده ؟ گفت : آرى مبعوث شده ، آنگاه ما را راه دادند وارد شديم ومن به ادريس برخوردم بر من مرحبا گفت وبرايم دعاى خير كرد. آنگاه به آسمان پنجم رفتيم ، وجبرئيل اجازه ورود خواست ، گفتند: كيستى ؟ گفت : جبرئيلم گفتند: آن كيست با تو؟ گفت : محمد است ، پرسيدند: مگر مبعوث شده ؟ گفت : آرى مبعوث شده ، اجازه دادند وارد شديم ، ومن به هارون برخوردم ومرا ترحيب گفت وبرايم دعاى خير كرد. سپس به آسمان ششم عروجمان دادند در آنجا نيز جبرئيل اجازه خواست ، گفتند: كيستى ؟ گفت : جبرئيلم ، پرسيدند: به همراه توكيست ؟ گفت : محمد است ، پرسيدند: مگر مبعوث شده ؟ گفت : آرى مبعوث شده ، اجازه دادند وارد شديم ومن موسى را ديدم ومرا ترحيب گفت و دعاى خير برايم كرد. پس آنگاه به آسمان هفتم عروج داده شديم وجبرئيل اجازه خواست ، پرسيدند: كيستى ؟ گفت : جبرئيلم ، گفتند آن كيست ؟ گفت محمد، پرسيدند، مگر مبعوث شده ؟ گفت آرى مبعوث شده اجازه ورودمان دادند ومن به ابراهيم برخوردم كه تكيه به بيت المعمور داده بود وهر روز هفتاد هزار فرشته به ديدارش مى آمدند وديگر آن عده نزد او نمى آمدند، بلكه هر روز يك عده اى ديگر اورا ديدار مى كردند.
| → صفحه قبل | صفحه بعد ← |
