تفسیر:المیزان جلد۱۲ بخش۵: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

آنگاه اين معنا را تذكر مى دهد كه تقسيم كردن مردم به دو قسم ، از اين جهت است كه سلوك و رفتار آنان دو قسم بوده است ، يكى سلوك هدايت ، و يكى سلوك ضلالت ، آن كسى كه اولى را دارد، مومن ، و آن كس ‍ كه دومى را گرفته ظالم است ، انتخاب دوگانه از قدرت و اختيار خداوند بيرون نبوده و هر چه بخواهد مى كند و عزت و حمد مخصوص ‍ اوست .

سپس وضع امتهاى گذشته را كه به خاطر كفران نعمت خداى عزيز و حميد دچار هلاكت و انقراض شدند، خاطرنشان ساخته ، انسانها را بخاطر ظلم و كفران نعمت خدا كه تمام عالم وجود را پر كرده و آنها را نمى توان احصاء نمود، عتاب مى فرمايد.

مقصود از«'''رويت '''» و ديدن ، علم قاطع است ، چون علم است كه مى تواند به كيفيت خلقت آسمانها و زمين تعلق بگيرد، نه رويت به چشم .

براى روشن شدن معناى آيه ناچاريم قدرى در معناى كلمه «'''حق '''» ايستادگى كنيم :

و به عبارت ديگر، وقتى باطل در كارهاى خدا راه نداشت ، ديگر فرقى ميان اين باطل و آن باطل نيست همچنانكه از بين بردن همه خلق ، بدون غرض و نتيجه باطل است ، از بين بردن انسان به تنهايى و نياوردن انسانى ديگر به جاى آن نيز يك نوع باطل ديگرى است ، پس اگر بخواهد غناى خود را برساند، بايد بشرى را از بين برده و بشر ديگرى به جايش بياورد، و اين همان حقيقتى است كه آيه شريفه در مقام فهماندن آن است (دقت فرمائيد).

معناى جمله : «'''و برزوا الله جميعا'''»

«'''بروز'''» به معناى بيرون شدن به سوى «'''براز'''» - به فتح باء - است كه به معناى فضا است ، وقتى گفته مى شود:«'''برز اليه '''» معنايش اين است كه به سوى او بيرون شد بطورى كه ميان او و طرف مقابل هيچ مانعى وجود نداشت ، مبارزه و براز هم ، كه بيرون شدن سپاهى از صف لشكر خود، در برابر دشمن هماوردش است ، از همين باب است .

كلمه «'''تبع '''» - به فتح تاء و باء - جمع تابع است ، مانند«'''خدم '''» كه جمع خادم است .بعضى گفته اند:اسم جمع است .و بعضى گفته اند :مصدرى است كه مبالغه را مى رساند.و كلمه «'''مغنون '''» اسم فاعل از اغناء است ، و همانطور كه گفته شد:به معناى «'''افاده اى است كه معناى دفع را هم متضمن باشد و به همين جهت با حرف ((عن '''» متعدى شده و دو كلمه «'''جزع '''» و«'''صبر'''» دو واژه مقابل يكديگرند، و«'''محيص '''» اسم مكان از«'''حاص - يحيص - حيصا و حيوصا'''» است و به طورى كه مجمع البيان گفته :رهايى يافتن از مكروه و ناراحتى است ، بنابر اين ، محيص ، عبارت از مكان رهايى از شدت و مكروه است .

<span id='link43'><span>

==سخن شيطان با پيروان خود در قيامت ==

در مجمع گفته است :كلمه «'''مصرخ '''» اسم فاعل از «'''اصراخ '''» است كه به معناى پناه دادن و به داد كسى رسيدن و فرياد او را پاسخ گفتن مى باشد گفته مى شود:«'''استصرخنى فلان فاصرخته '''» يعنى او از من كمك خواست من هم به كمكش رسيدم اين جمله ، حكايت كلام شيطان است كه در روز قيامت به ظالمين مى گويد و كلام جامعى است از او زيرا در اين عبارت كوتاه ، موقعيتى را كه با مردم داشت بيان نموده و رابطه خود و ايشان را در برابر تمام مردم خيلى پوست كنده بيان مى كند.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۲ صفحه ۶۲ </center>

«'''ان الظالمين لهم عذاب اليم '''» - به طورى كه از ظاهر كلام بر مى آيد، اين جمله تتمه كلام ابليس است كه عذاب اليم را براى آنان مسجل مى كند و مى گويد چون شما از ستمگران بوديد و ستم شما جز از ناحيه خودتان نبود لذا عذاب دردناك حق شما است .

[[رده:تفسیر المیزان]]