تفسیر:المیزان جلد۱۱ بخش۲: تفاوت میان نسخه‌ها

==معناى (زفيز) و (شهيق ) و بيان حال اهل جهنم ==

همچنانكه زفير به معناى فرو بردن نفس نيز هست ، و در قرآن در آيه «'''لهم فيهازفير و شهيق '''» و در آيه «'''سمعوا لها تغيظا و زفيرا'''» و آيه «'''سمعوا لها شهيقا'''» آمده ، و اصل آن از «'''جبل شاهق '''» است كه به معناى كوه طولانى و بلند است .

و اين چند معنا بطورى كه ملاحظه مى فرماييد قريب به هم هستند و تو گويى در كلام استعاره اى به كار رفته ، و منظور اين است كه اهل جهنم نفس هاى خود را به سينه ها فرو برده با بلند كردن صدا به گريه و ناله آن را برمى گردانند، همانطور كه خران صدا بلند مى كنند، و ناله شان از شدت حرارت آتش و عظمت مصيبت و گرفتارى است .

«'''فاما الذى شقى ففى النار له فيها زفير و شهيق - كسى كه شقى شد در آتش است و براى او در آن زفير و شهيق است '''» و ليكن اينطور نفرموده است ، و بر خلاف اقتضاى سياق ، جمله مذكور را با سياق جمع آورده و اين به خاطر رعايت سياق قبل است كه قيامت را وصف مى كند، و وصف آن اقتضاى كثرت و جماعت را دارد و لذا فرموده است : «'''ذلك يوم مجموع له الناس و ذلك يوم مشهود'''».

خواهيد گفت : اگر چنين نكته اى در كار باشد خوب بود بفرمايد: «'''فمنهم اشقياء و سعداء'''». در جواب گوييم : اين نيز به خاطر رعايت سياق قبلش بوده كه فرموده است : «'''لا تكلم نفس '''» و نفس را مفرد نكره آورده است تا عموميت و استغراق را برساند، و بعد از آنكه با جمله : «'''لا تكلم نفس الا باذنه فمنهم شقى و سعيد'''» غرض حاصل شد، به سياق سابق كه سياق جمع و كثرت بوده برگشته و فرموده : «'''فاما الذين شقوا'''» تا آخر سه آيه .

خَلِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السمَوَت وَ الاَرْض إِلا مَا شاءَ رَبُّك إِنَّ رَبَّك فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ

اين آيه مدت مكث و اقامت دوزخيان را در دوزخ بيان مى كند، همچنانكه آيه بعدى كه مى فرمايد: «'''و اما الذين سعدوا...'''» مدت اقامت اهل بهشت را در بهشت معلوم مى سازد، و مى فرمايد كه مكث دوزخيان در دوزخ و بهشتيان در بهشت دائمى و ابدى است .

معناى «'''خلود'''» و مشتقات آن

و خلود در جنت به معناى بقاى اشياء است بر حالت خود، بدون اينكه در معرض فساد قرار گيرند، همچنانكه فرموده : «'''اولئك اصحاب الجنه هم فيها خالدون '''» و نيز فرموده : «'''اولئك اصحاب النار هم فيها خالدون '''» و نيز فرموده :«'''و من يقتل مومنا متعمدا فجزاوه جهنم خالدا فيها'''».

و بعضيها در خصوص آيه «'''يطوف عليهم ولدان مخلدون '''» گفته اند معنايش اين است كه دور بهشتيان فرزندانى مى چرخند كه دائما به حال جوانى و زيبايى باقى اند و دچار فساد نمى گردند. بعضى ديگرگفته اند: معنايش اين است كه يك نوع گوشواره كه خلد ناميده مى شود در گوش ‍ دارند.

و اخلاد هر چيز به معناى دائمى كردن و حكم به بقاء آن است ، و به همين معنا است در كلام خدا كه فرموده :«'''و لكنه اخلد الى الارض '''» يعنى به زمين دل بست و گمان كرد كه دائما در آن خواهد زيست .

و جمله «'''ما دامت السموات و الارض '''» يك نوع تقييدى است كه خلود را مى رساند، و معنايش اين است كه ايشان در آن جاويدند تا زمانى كه آسمانها و زمين وجود دارد.