النساء ٤٩: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
QRobot edit
(افزودن سال نزول) |
(QRobot edit) |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
</div> | </div> | ||
== نزول == | |||
'''محل نزول:''' | |||
این آیه همچون دیگر آیات سوره نساء در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. <ref> طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۳.</ref> | |||
'''شأن نزول:'''<ref> محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص ۲.۸.</ref> | |||
اين آيه درباره جماعتى از يهوديان مانند بحر بن عمرو و نعمان بن اوفى و مرحب بن زيد آمده كه مى گفتند: ما پسران خدا و دوستان او هستيم و اطفال خود را نزد پيامبر آوردند و گفتند: يا محمد آيا اينان داراى گناه مى باشند؟ پيامبر فرمود: نه، سپس گفتند: ما نيز مانند اينها هيچ گناهى نداشته و پاك مى باشيم زيرا هر گناهى كه در روز مرتكب شويم در شب از طرف خداوند چشم‌پوشى ميشود و هر گناهى كه در شب مرتكب شويم. در روز چشم‌پوشى مى گردد سپس اين آيه نازل شد.<ref> تفاسير كشف الاسرار و روض الجنان.</ref> | |||
چنان كه از ابن عباس<ref> تفسير ابن ابى‌حاتم.</ref> و نيز از عكرمة و مجاهد و ابومالك<ref> تفسير جامع البيان.</ref> نظير آن را روايت كرده اند و نيز گويند: كه اينان فرزندان خود را جلو انداخته و در نماز به آنان اقتداء مينمودند<ref> تفسير ابن ابى‌حاتم.</ref> و شيخ بزرگوار ما در اين باره بدون عنوان شأن و نزول ذكر مختصرى به ميان آورده است. | |||
== تفسیر == | == تفسیر == | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۴_بخش۲۵#link1 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۴_بخش۲۵#link1 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۳_بخش۷۲#link320 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۳_بخش۷۲#link320 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنْفُسَهُمْ بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ لا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا «49» | |||
آيا نديدى كسانى كه خود را پاك و بى‌عيب مى‌شمردند؟ (چنين نيست) بلكه خداوند، هر كس را بخواهد پاك مى‌گرداند و آنان به اندازه نخ هسته خرما ظلم نمى‌شوند. | |||
===نکته ها=== | |||
خودستايى و خويشتن را بى‌عيب دانستن و خود را برگزيده و ممتاز ديدن، مورد نكوهش | |||
---- | |||
«1». كافى، ج 2، ص 284. | |||
جلد 2 - صفحه 81 | |||
قرآن است، چنانكه مى‌فرمايد: «فَلا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقى» «1» از خود ستايش نكنيد، خداوند داناتر است كه متّقى كيست. حضرت على عليه السلام در خطبه‌ى «همام» يكى از نشانه‌هاى متّقين را اين مى‌داند كه هرگاه ستايش شوند، مى‌هراسند. | |||
===پیام ها=== | |||
1- خودستايى كه برخاسته از غرور وبزرگ‌بينى است، جايز نيست. «يُزَكُّونَ أَنْفُسَهُمْ» | |||
2- تزكيه‌اى ارزش دارد كه بر اساس دستورات الهى باشد، نه ارشادات بشرى. | |||
«بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ» | |||
3- كيفرهاى الهى، نتيجه اعمال ناپسند انسان است، نه ظلم خدا. «لا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا» | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنْفُسَهُمْ بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ لا يُظْلَمُونَ فَتِيلاً (49) | |||
شأن نزول: چون به مضمون آيه قبل كه شرك، مغفور نيست، يهود را كه عبده عجل و پرستندگان عزير بودند، وعيد و تهديدى عظيم حاصل شد. از روى انكار و جحود گفتند: ما مشرك نيستيم، بلكه خود را از خواص بارگاه عزت و مقرّبان درگاه محبت مى‌دانيم. پدران ما، مالكان ممالك نبوت و سالك مسالك فتوتند و بنا به منوال ايشان، معزز و مكرميم. حق تعالى انكار عزت نفس آنها نمود و بر سبيل تعجب فرمود: | |||
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنْفُسَهُمْ: آيا نديدى به ديده بصيرت، و علم ندارى به سوى آنانكه از روى مفاخرت مى‌ستايند و ثنا مى‌گويند نفسهاى خود را به اينكه: نَحْنُ أَبْناءُ اللَّهِ وَ أَحِبَّاؤُهُ: و يا پاكيزگى و بى‌گناهى را به خود نسبت مى‌دهند، چنانچه منقول است كه بحر بن عمر، و نعمان بن اوفى، و مرحب بن زيد، اطفال خود را در خدمت حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آورده، گفتند: اينها را گناهى هست؟ حضرت فرمود: بى‌گناهند. ايشان قسم خوردند به خداى موسى كه ما نيز در بى گناهى مثل ايشانيم، زيرا گناهان شب ما را به روز در مى‌گذرند و خطئات روز ما را به شب محو كنند؛ حق تعالى فرمود تزكيه شما پيش من اعتبارى ندارد. بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ. بلكه خداى تعالى به پاكى ياد فرمايد و بستايد هر كه را خواهد و مستحق آن داند. اين تنبيه است بر آنكه تزكيه حق تعالى معتد به است، نه تزكيه غير او. چه او عالم است | |||
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 463 | |||
به آنچه منطوى است بر آدمى از حسن و قبح. و لهذا ذم ايشان نمود بر خبث عقايد و ظواهر آنها و تزكيه بندگان مؤمن نمود كه طيب نفس و عقيده صالحه را كامل كرده‌اند به عمل صالح. وَ لا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا: و اين گروه مدعيان تزكيه نفس، ظلم كرده نخواهند شد در عقاب آن به مقدار رشته ضعيف كه در ميان شكاف هسته خرما باشد، يا قشر باطن آن. | |||
و «حسن» گفته: فتيل آن چيزى است كه در بواطن نواة (هسته خرما) است؛ و نقير، آنچه بر ظهر آن؛ و قطمير، قشر آن. يا نقير فتيله‌اى است از رنج ميان دو انگشت پديد آيد. و بر هر تقدير، اين ضرب المثل است در حقارت و پستى و كمى، و اشاره است به آنكه ذات اقدس الهى نه مصدر ظلم قليل است و نه كثير. فى المجمع- فى هذه الاية: دلالة على تنزيه اللّه تعالى عن الظّلم و انّما ذكر الفتيل ليعلم انّه تعالى لا يظلم قليلا او كثيرا. | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنْفُسَهُمْ بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ لا يُظْلَمُونَ فَتِيلاً (49) | |||
ترجمه | |||
آيا نظر نكردى بآنانكه ستايش مينمودند خودهاشان را بلكه خدا ستايش ميكند هر كس را كه ميخواهد و ستم كرده نميشوند بمقدار رشته ميان هسته خرما. | |||
تفسير | |||
در مجمع از حضرت باقر (ع) روايت نموده است كه اين آيه در باره يهود و نصارى نازل شده كه ميگفتند ما پسران خدا و دوستان اوئيم و كسى داخل بهشت | |||
---- | |||
جلد 2 صفحه 65 | |||
نميشود مگر آنكه يهودى يا نصرانى باشد و قمى فرموده آنها كسانى بودند كه خودشان را صدّيق و فاروق و ذو النورين ناميده بودند و حق آنستكه جز خداوند كسى عالم بر ضمائر و سرائر نيست و كاملا نميتواند تنزيه و تقديس از كسى بنمايد مخصوصا خود شخص كه علاوه بر آنكه محاط است عاشق نفس خود است و از عيب معشوق آگاه نيست و تزكيه مرد خود را از اقبح قبائح است مگر غرض اهمّى در بين باشد پس تزكيه حقيقيّه مخصوص بذات احديت است كه كاملا مطابق با واقع باشد و در باره كسى ظلم نشود كمتر ظلمى ناشى از توصيف خدا او را كمتر يا زيادتر از واقع و رشته باريكى كه در وسط هسته خرما است در لسان عرب ضرب المثل در حقارت است و آنرا فتيل گويند و مقصود آنستكه خداوند بهيچ كس و بهيچ قدر ظلم نخواهد فرمود. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
أَ لَم تَرَ إِلَي الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنفُسَهُم بَلِ اللّه‌ُ يُزَكِّي مَن يَشاءُ وَ لا يُظلَمُون‌َ فَتِيلاً (49) | |||
تزكيه نفس يكي از اخلاق رذيله و صفات خبيثه و ملكات قبيحه است و از امير المؤمنين عليه السّلام در جامع السعاده نقل كرده فرمود | |||
(تزكية المرء لنفسه قبيحه) | |||
و در ميان مردم معروف است که ميگويند تعريف خود كردن فلان خوردن است و اينکه صفت خبيثه از روي جهل بعيوبات و نواقص خود است و از شعب كبر و قريب المعني با افتخار است. | |||
جلد 5 - صفحه 98 | |||
و انسان بايد اولا متوجه باشد که سر تا سر ممكنات سر تا پا ناقص است (الممكن في حد ذاته ان يکون ليس و له من علته ان يکون ايس). | |||
سيه رويي ز ممكن در دو عالم || نشد هرگز جدا و اللّه اعلم | |||
و ثانيا انساني که اولش نطفه قذره و آخرش جيفه نتنه و وسطش حامل عذره است جاي تعريف ندارد. | |||
و ثالثا اگر افتخار بايمان و اعتقاد بعقائد حقه است عاقبتش معلوم نيست که آيا با ايمان از دنيا ميرود يا بي‌ايمان باصطلاح شاهنامه آخرش خوش است و اگر بعلم است گناه عالم بمراتب اشد از جاهل است | |||
يغفر من الجاهل سبعين ذنبا حتي يغفر من العالم ذنبا واحدا | |||
ان اشد النّاس حسرة يوم القيامة العالم التارك لعلمه | |||
(عالم بي‌عمل و چشمه بي‌آب يكيست) و اگر بعبادت و تقوي است مسلما عجب اثر كليه عبادات را ميبرد و گناه او بمراتب زيادتر است از تارك عبادت و اگر بحسب و نسب است مي‌گوييم: | |||
لان فخرت بآباء ذوي شرف || صدقت و لكن بئس ما ولدوا | |||
و مثل واضح‌تر آنكه مثل آنكه ميگويد من پسر فلان و فلان هستم مثل عذره است که بگويد من از ما تحت فلان و فلان خارج شده‌ام زيرا نطفه با عذره اگر در قذارت اشد نباشد كمتر نيست، و اگر بجاه و رياست و عنوان و مال و ثروت و اسم و رسم باشد اينها امور خارجيه است مربوط بنفس نيست و بسياري از ظلمه و جبابره بيشتر و بالاتر از او بودند و فعلا گرفتار سخترين عذابها هستند، و اگر بشكل و جمال باشد آن قدر شكيل‌تر و با جمال‌تر از اينکه در شكنجه عذاب هستند و آن قدر زشتها متنعم بنعم الهي هستند. | |||
لذا خداوند در اينکه آيه شريفه بنحو تعجب ميفرمايد أَ لَم تَرَ إِلَي الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنفُسَهُم و اينکه مرضي است که در سر تا سر عالم سرايت كرده، يهود | |||
جلد 5 - صفحه 99 | |||
بتهود خود ميبالند، نصاري بتنصر، معاندين و مخالفين بعناد و خلاف خود و هكذا فساق و فجار و ظلمه بلكه زنها به بي‌عفتي مردها به بي‌غيرتي، كوچكها به بي‌شرمي بزرگها به بي‌حيايي خود افتخار ميكنند كُل‌ُّ حِزب‌ٍ بِما لَدَيهِم فَرِحُون‌َ روم آيه 32 بَلِ اللّه‌ُ يُزَكِّي مَن يَشاءُ تزكيه الهيه بايمان و تقوي و عمل صالح و تخلق باخلاق حميده است إِن‌َّ أَكرَمَكُم عِندَ اللّه‌ِ أَتقاكُم حجرات آيه 13، و مراد از من يشاء يعني هر که قابليت تزكيه داشته باشد خداوند باو تفضل ميفرمايد. | |||
و از اينکه جمله استفاده ميشود که آنچه خوبي و حسنه بانسان ميرسد از خود او نيست بعنايت و توفيق الهي است بخلاف سيئه ما أَصابَك‌َ مِن حَسَنَةٍ فَمِن‌َ اللّه‌ِ وَ ما أَصابَك‌َ مِن سَيِّئَةٍ فَمِن نَفسِك‌َ نساء آيه 79. | |||
وَ لا يُظلَمُون‌َ فَتِيلًا فتيل در لغت گفتند پوستيست که در هسته خرما است مثال است براي قلة شيئي مثل آيه شريفه إِن‌َّ اللّه‌َ لا يَظلِم‌ُ مِثقال‌َ ذَرَّةٍ نساء آيه 40، و از اينکه جمله استفاده ميشود که تزكيه نفس خود يك معصيتي است و مستحق عقوبتست و عقاب آن از روي استحقاق است نه از روي ظلم زيرا هر که گرفتار عذاب شود پاداش عمل او است و خداوند زائد بر استحقاقش عقوبت نميفرمايد و باحدي ظلم نميكند چون قبيح است و بر خدا محال است. | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
