الشعراء ٢١

فَفَرَرْتُ‌ مِنْکُمْ‌ لَمَّا خِفْتُکُمْ‌ فَوَهَبَ‌ لِي‌ رَبِّي‌ حُکْماً وَ جَعَلَنِي‌ مِنَ‌ الْمُرْسَلِينَ‌

ترجمه

پس هنگامی که از شما ترسیدم فرار کردم؛ و پروردگارم به من حکمت و دانش بخشید، و مرا از پیامبران قرار داد!

|و چون از شما ترسيدم گريختم، پس پروردگارم به من داورى و دانش داد و مرا از پيامبران قرار داد

و چون از شما ترسيدم، از شما گريختم، تا پروردگارم به من دانش بخشيد و مرا از پيامبران قرار داد.

و آن گاه از ترس شما گریختم تا آنکه خدای من مرا علم و حکمت عطا فرمود و از پیغمبران خود قرار داد.

چون از شما ترسیدم از دستتان گریختم، پس [با این گریز از عرصه زندگی ظالمانه شما این شایستگی را یافتم که] پروردگارم به من حکمت بخشید، و مرا از پیامبران قرار داد.

و چون از شما ترسيدم گريختم. ولى پروردگار من به من نبوت داد و مرا در شمار پيامبران آورد.

آنگاه چون از شما ترسیدم از شما گریختم، سپس پروردگارم به من حکمت بخشید و مرا از پیامبران گردانید

پس چون از شما ترسيدم گريختم، و پروردگارم مرا حكمى- حكمت: درستى انديشه و گفتار و كردار يا حكم نبوت- داد و مرا از پيامبران كرد

پس من از دست شما گریختم وقتی که از شما ترسیدم (که در برابر این قتل غیرعمد مرا بکشید) و خداوند به من علم و دانش بخشید (تا در پرتو آن چیزها را درست ببینم و کارها را صحیح و بجا انجام دهم) و مرا از زمره‌ی پیغمبران کرد (تا بندگان خدا را به سوی نجات از عذاب فرا خوانم).

«و در آن هنگامی که از شما ترسیدم، پس از شما گریختم، تا پروردگارم به من حکمت و حاکمیتی بخشید و مرا از فرستادگان (وحیانی) نهاد.»

پس گریختم از شما گاهی که ترسیدمتان پس بخشید مرا پروردگار من فرمانی و گردانیدم از پیمبران‌

الشعراء ٢٠	آیه ٢١	الشعراء ٢٢
سوره : سوره الشعراء نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«حُکْماً»: دانش و آگهی. حکمت، که هر کاری در پرتو آن بجا و به موقع انجام می‌پذیرد (نگا: انعام / ).

تفسیر

• آيات ۱۰ - ۶۸، سوره شعراء
• غرض اين آيات : مقايسه قوم خاتم الانبياء (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) با قوم موسى وهارون ، ابراهيم و نوح و...
• اشاره به معناى ((خوف )) و فرق آن با ((خشيت ))
• بيان اينكه جمله : ((فارسل الى هارون اخى )) حاكى ازتعلل و شانه خالى كردن از مسئوليت نيست
• معناى ((ذنب )) و مراد از اينكه موسى عليه السّلام فرمود: ((و لهم على ذنب ))
• دلگرمى مى دادند خداوند به موسى و هارون : ما با شمائيم !
• گفتگوى موسى عليه السّلام با فرعون
• مفاد جمله : ((و انت من الكافرين )) كه در خطاب فرعون به موسى عليه السّلام آمده است
• پاسخ موسى عليه السّلام به سه اشكال و اعتراض فرعون بر آن حضرت
• مقصود از ضلالت در سخن موسى عليه السّلام :((قال فعلتها اذا و اءنا من الضالين ...))
• رد گفتار مفسرين در معناى ضلالت در آيه شريفه
• مراد از حكمى كه بعد از گريختن موسى عليه السّلام از مصر به او داده شده (فوهب لىربى حكما)
• توضيح مفاد (وجعلنى من المرسلين ) كه جواب اعتراضاول فرعون در استبعاد رسالت موسى عليه السّلام است
• توضيح مفاد (و تلك نعمة تمنها على ...) كه پاسخ اعتراض ديگر فرعون است
• بيان گفتار مفسرين درباره جمله ((الم نربك )) و اشكالات و توجهات مترتب برگفتارشان
• اشاره به معتقدات بت پرستان درباره خداى سبحان و ارباب و آلهه
• بيان علت اينكه فرعون گفت : ((رب العالمين چيست ؟))
• تقرير و توضيح جواب موسى عليه السّلام بهسوال فرعون (قال رب السموات و الارض و ما بينهما...)
• دو نكته در ارتباط با پاسخ موس عليه السّلام به فرعون و بيان فساد گفتار بعضىمفسرين در اين زمينه
• جواب دوم موسى عليه السّلام به فرعون به سؤال فرعون از حقيقت رب العالمين : ((قال ربكم و رب آبائكم الاولين ))
• فرعون به موسى عليه السّلام بر چسپ ديوانگى مى زند
• فرعون موسى عليه السّلام را به زندان تهديد مى كند
• موسى عليه السّلام با پيشنهاد اظهار معجزه مى كند
• معجزه عصى و يد بيضاء را نشان مى دهد و فرعون او را متهم به توطئه مى كند
• پيشنهاد بزرگان قوم به فرعون در برابر ارائه معجزات موسى عليه السّلام
• واكنش فرعون در مقابل ايمان آوردن ساحران
• قسمت ديگر داستان موسى عليه السّلام : كوچ شبانه بنىاسرائيل از مصر و غرق و هلاك فرعون و فرعونيان
• نتيجه گيرى از حكايت موسى عليه السّلام و فرعون

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - فرار موسى(ع) از مصر، در پى کشتن مرد قبطى و ترس از انتقام فرعونیان (ففررت منکم لمّا خفتکم)

۲ - اعطاى حکمت و دانش به موسى(ع) از سوى پروردگار در پى فرار او از نظام فرعونى (ففررت منکم ... فوهب لى ربّى حکمًا) واژه «حکم» مى تواند مرادف «حکومت» (سرپرستى و تدبیر امور مردم) باشد و نیز مى تواند معادل «حکمة» و به معناى دانش و معرفت باشد. برداشت یاد شده بر پایه معناى دوم است.

۳ - جدایى موسى(ع) از دستگاه فرعونى، زمینه اعطاى رسالت و سرپرستى بنى اسرائیل به وى از جانب خداوند (ففررت منکم ... فوهب لى ربّى حکمًا و جعلنى من المرسلین) برداشت یاد شده بدان احتمال است که تفریع «وهب» بر «ففررت» اشاره به تأثیر جدایى موسى(ع) از دستگاه فرعون در شایستگى وى براى دریافت حکم و رسالت داشته باشد. گفتنى است که در برداشت فوق واژه «حکم» به معناى ولایت و سرپرستى گرفته شد و مراد از آن سرپرستى بر بنى اسرائیل و هجرت دادن آنان از سرزمین مصر مى باشد.

۴ - قتل مرد قبطى توسط موسى(ع)، از نظر نظام فرعونى جرم و گناه بود; ولى در پیشگاه پروردگار چنین نبود. (ففررت منکم ... فوهب لى ربّى حکمًا و جعلنى من المرسلین) موسى(ع) در دستگاه فرعون مجرم شمرده مى شود و مى گریزد; اما در پیشگاه پروردگار مورد لطف قرار گرفته و به دریافت حکمت و رسالت مفتخر مى گردد.

۵ - اعطاى حکمت و دانش به موسى(ع)، زمینه ساز نایل آمدن او به مقام رسالت (فوهب لى ربّى حکمًا و جعلنى من المرسلین) جدا بودن «وهب» و «جعل» و مقدم آمدن اعطاى حکمت، نشان دهنده تمایز میان آن دو و قرار داشتن «جعل رسالت» در طول اعطاى حکمت است.

۶ - دریافت حکمت الهى و نیل به مقام رسالت، موهبتى خدا دادى است، نه اکتسابى. (فوهب لى ربّى حکمًا و جعلنى من المرسلین)

۷ - طرح موضوع پیشینه داشتن خط رسالت و بى سابقه نبودن رسالت بشرى، از سوى موسى(ع) براى فرعون (و جعلنى من المرسلین) تعبیر «و جعلنى من المرسلین» (مرا از پیامبران قرارداد) به جاى «جعلنى رسولاً» (مرا پیامبر قرار داد) مى تواند اشاره به مطلب یاد شده باشد.

موضوعات مرتبط

• حکمت: منشأ حکمت ۶
• خدا: عطایاى خدا ۲، ۳، ۶
• فرعونیان: بینش فرعونیان ۴; ترس از فرعونیان ۱
• موسى(ع): آثار فرار موسى(ع) ۳; اعطاى حکمت به موسى(ع) ۲، ۵; اعطاى علم به موسى(ع) ۵; ترس موسى(ع) ۱; جرایم موسى(ع) ۴; زمینه نبوت موسى(ع) ۳، ۵; زمینه ولایت موسى(ع) ۳; علم موسى(ع) ۲; فرار موسى(ع) ۱; فضایل موسى(ع) ۵; قتلهاى ۱، ۴; قصه موسى(ع) ۱، ۲، ۳، ۷
• نبوت: تبیین تاریخ نبوت ۷; منشأ نبوت ۶; نبوت بشر ۷