الأنفال ٣٣
ترجمه
| الأنفال ٣٢ | آیه ٣٣ | الأنفال ٣٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«وَ أَنتَ فِیهِمْ»: در حالی که تو در میان آنان بسر می‌بری. «وَهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ»: در حالی که طلب آمرزش را دارند. مراد از عذاب مورد نظر آیه، عذاب و بلای بزرگی است که یکباره ایشان را هلاک و نابود سازد؛ نه عذاب و بلای جزئی و معمولی. دو چیز وسیله امنیّت از عذاب خدا است: وجود پیغمبر در میان مسلمین، و استغفار به درگاه ربّ‌العالمین. اوّلی اختصاص به مسلمانان صدر اسلام، و دومی مربوط به همه مؤمنان در تمام قرون و اعصار است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ لَقَدْ جِئْتُمُونَا فُرَادَى کَمَا... (۲) وَ مَا لَهُمْ أَلاَّ يُعَذِّبَهُمُ... (۴) وَ مَا لَهُمْ أَلاَّ يُعَذِّبَهُمُ... (۲) سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ... (۰) وَ قَالُوا رَبَّنَا عَجِّلْ لَنَا... (۰) (۲) لِلْکَافِرينَ لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ (۰) وَ رَدَّ اللَّهُ الَّذِينَ کَفَرُوا... (۱)
تفسیر
- آيات ۴۰ - ۳۰، سوره انفال
- معناى (( مكر )) و تقسيم آن به مكر ممدوح و مكر مذموم
- بيان اينكه جمله : (( ان كان هذا هو الحق ... )) حكايت كلام مشركين نيست
- مقتضاى اينكه پيغمبر (ص ) رحمة للعالمين است اين نيست كه مصلحت دين ناديده گرفته شود و مطلقا عذاب دنيوى براى ظالمين در كار نباشد
- وجوهى كه در مجمع البيان در مورد اينكه در يك آيه عذاب از مشركين نفى ، و در آيه دوماثبات شده است ، نقل شده و اشكال وارد بر آن وجوه
- اشاره به اينكه متروك ماندن خانه كعبه ، مؤ اخذه و عذاب الهى در پى دارد
- توضيح معناى آيه شريفه : (( ليميز الله الخبيث من الطيب ... ))
- معناى آيه شريفه : (( و قاتلوهم حتى لاتكون فتنة و يكون الدين كله لله ... ))
- رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و اذ يمكر بك الذين كفروا... )) در مورد توطئه قتل پيامبر (ص ) در مكه ، و هجرت آن حضرت به مدينه
- رواياتى در شاءن نزول و معناى آيه : (( اللهم ان كان هذا هو الحق ... )) و (( ما كان الله معذبهم ))
- رواياتى در معناى : (( و ما كان صلاتهم عندالبيت الا مكاء و تصديه )) و شاءن نزول آن
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( ان الذين ينفقون اموالهم ليصدوا عن سبيل الله ... ))
نکات آیه
۱- وجود پیامبر(ص) در میان مردم، مایه مصونیت آنان از عذابهاى استیصال (و ما کان اللّه لیعذبهم و أنت فیهم) با توجه به اینکه در آیه بعد کافران مکه به عذاب الهى تهدید شدند، معلوم مى شود هر کدام از این دو آیه ناظر به مصداق خاصى از عذاب الهى است. و چون آیه مورد بحث پاسخى است به درخواست عذاب استیصال «فامطرنا علینا ... » مى توان گفت مراد از عذاب در «ما کان اللّه لیعذبهم» عذاب استیصال است.
۲- وجود پیامبر(ص) در میان منکران قرآن، علت مصونیت آنان از عذابهاى الهى، نه حقانیت آنان در انکار قرآن (إن کان هذا هو الحق من عندک فأمطر ... و ما کان اللّه لیعذبهم و أنت فیهم) جمله «و ما کان ... » پاسخى است به عذاب خواهى منکران قرآن. یعنى وجود پیامبر(ص) در میان جامعه مانع عذاب استیصال است. بنابراین کسى مپندارد که عذاب نشدن منکران قرآن هر چند به تقاضاى خود آنان باشد، دلیل حقانیت آنان است.
۳- پیامبر(ص) داراى منزلتى عظیم و کرامتى والا در پیشگاه خداوند (و ما کان اللّه لیعذبهم و أنت فیهم)
۴- توبه و استغفار امتها، مایه مصونیت آنان از عذابهاى استیصال (و ما کان اللّه معذبهم و هم یستغفرون)
۵- سنت الهى بر پذیرش توبه و استغفار است. (و ما کان اللّه معذبهم و هم یستغفرون)
۶- گرایش کافران مکه به قرآن در آینده دوران بعثت، دلیل گرفتار نشدن آنان به عذاب استیصال، نه حقانیت ایشان در انکار قرآن (و ما کان اللّه معذبهم و هم یستغفرون) برداشت فوق مبتنى بر این است که جمله «و هم یستغفرون» حال مقدر باشد. یعنى خداوند اکنون (زمان انکار قرآن) کافران مکه را عذاب نمى کند، در حالى که در آینده توبه خواهند کرد. گفتنى است که استغفار و توبه کافر به ایمان آوردن اوست.
۷- پیشگویى قرآن از گرایش کافران مکه به اسلام و پذیرش توحید (و ما کان اللّه معذبهم و هم یستغفرون)
۸- از موانع نزول عذاب استیصال بر امتهاى گنهکار و کافر، علم خداوند به ایمان آوردن آنان در آینده است. (و ما کان اللّه معذبهم و هم یستغفرون)
۹- توبه و استغفار داراى اهمیتى ویژه در نزد خداوند و داراى تأثیرى بسزا در سرنوشت امتها (و ما کان اللّه معذبهم و هم یستغفرون)
۱۰- امکان نزول عذاب استیصال بر امت محمد(ص) (و ما کان اللّه لیعذبهم ... و هم یستغفرون)
موضوعات مرتبط
- استغفار: آثار استغفار ۴، ۹ ; قبول استغفار ۵
- امتها: ى کافر ۸ ; توبه امتها ۴ ; سرنوشت امتها ۹
- ایمان: آثار ایمان ۸
- توبه: آثار توبه ۴، ۹ ; اهمیت توبه ۹ ; قبول توبه ۵
- خدا: سنتهاى خدا ۵ ; علم غیب خدا ۸
- سرنوشت: عوامل مؤثر در سرنوشت ۹
- عذاب: عوامل مصونیت از عذاب ۲، ۴ ; موانع عذاب استیصال ۱، ۴، ۶، ۸
- قرآن: انکار قرآن ۷ ; پیشگویى قرآن ۶، ۷ ; حقانیت قرآن ۲ ; منکران قرآن ۲، ۶
- کافران مکه: و اسلام ۷ ; کافران مکه و قرآن ۶، ۷
- محمد(ص): تقرب محمد(ص) ۳ ; فضایل محمد(ص) ۳ ; محمد(ص) و منکران قرآن ۲ ; نقش وجودى محمد(ص) ۱
- مسلمانان: عذاب استیصال مسلمانان ۱۰
- مقربان:۳
- نسلهاى آینده: ایمان نسلهاى آینده ۸
