هود ١١٧

وَ مَا کَانَ‌ رَبُّکَ‌ لِيُهْلِکَ‌ الْقُرَى‌ بِظُلْمٍ‌ وَ أَهْلُهَا مُصْلِحُونَ‌

ترجمه

و چنین نبود که پروردگارت آبادیها را بظلم و ستم نابود کند در حالی که اهلش در صدد اصلاح بوده باشند!

و از سنت خداى تو نبوده است كه شهرها را در حالى كه مردمش اصلاحگرند به ستم هلاك كند

و پروردگار تو [هرگز] بر آن نبوده است كه شهرهايى را كه مردمش اصلاحگرند، به ستم هلاك كند.

و خدا بر آن نیست که هیچ قومی و هیچ اهل دیاری را در صورتی که آنها مصلح و نیکوکار باشند به ظلم هلاک کند.

و پروردگارت بر آن نبوده است که شهرهایی را در حالی که مردمش درست کارند، ظالمانه هلاک کند.

پروردگار تو هيچ قريه‌اى را كه مردمش نيكوكار باشند به ستم هلاك نخواهد ساخت.

و پروردگار تو شهرها را در حالی که مردمانش صالح باشند، ستمگرانه نابود نمی‌کند

و پروردگار تو بر آن نبود كه آباديها و شهرهايى را به ستم نابود كند در حالى كه مردم آنها شايسته‌كار باشند.

(سنّت و عادت) پروردگارت چنین نبوده است که شهرها و آبادیها را ستمگرانه ویران کند، در حالی که ساکنان آنجاها (متمسّک به حق و ملتزِم به فضائل بوده و) درصدد اصلاح (حال خود و دیگران) برآمده باشند.

و پروردگارت (هرگز) بر آن نبوده است که مجتمع‌ها را که مردمش اصلاح‌گرانند، به اندک ستمی هلاک(شان) کند.

و نیست پروردگار تو که بکشد شهرها را به ستم و مردمان آنهایند اصلاح‌کنندگان (درست‌کاران)

هود ١١٦	آیه ١١٧	هود ١١٨
سوره : سوره هود نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْقُرَی»: شهرها و آبادیها. مراد ساکنان آنجاها است. «بِظُلْمٍ»: ستمگرانه و ناعادلانه. حال فاعل است. یا این که ظلم به معنی کفر است و معنی چنین می‌شود: خداوند کافران را بر اثر کفر از میان نمی‌برد و بلکه به سبب بیدادگری و بی‌انصافی نابودشان می‌سازد. در این صورت (بِظُلْمٍ) حال مفعول است. «مُصْلِحُونَ»: خوبان و نیکوکاران. اصلاحگران.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ مَا ظَلَمْنَاهُمْ‌ وَ لٰکِنْ‌ ظَلَمُوا... (۲) مَنْ‌ عَمِلَ‌ صَالِحاً فَلِنَفْسِهِ‌ وَ... (۳)

تفسیر

• آيات ۱۱۹ - ۱۰۹، سوره هود
• بت پرستى پايه و مبنائى جز تقليد از نياكان ندارد
• دلالت آيه بر تاءخير عذاب اختلاف كنندگان در دين تا روز قيامت
• اشاره به اينكه شك و ترديد يهوديان در اصالت و صحت تورات موجه بوده است
• معنا و موارد استعمال واژه هاى : ((قيام ))، ((اقامه )) و ((استقامت ))
• معناى جمله : ((فاستقم كما امرت ))
• معناى ((ركون )) كه در آيه : ((و لاتركنوا الى الّذين ظلموا...)) از آن نهى شده است
• منظور از ((الّذين ظلموا)) كه از اعتماد و تمايل به آنان نهى گرديده است
• سخن صاحب المنار درباره مراد از: ((الّذين ظلموا)) و نقاط ضعف آن سخن
• آيه شريفه : ((و لاتركنوا...)) متضمن نهى ازتمايل به همه ستمكاران است
• چه مواردى مشمول نهى آيه شريفه نمى باشد؟
• ركون به اهل ظلم اخص از ولايت كفار است و مراد از آن اعتماد و مماشات در امر دين و حيات دينى است نه مطلق ركون و اعتماد
• سخن ديگرى از صاحب المنار و اشكال وارد بر آن
• اشاره به فرق بين ميل به ظالمين و مصاديق مباشرت در ظلم
• امر به نماز و صبر كه مهمترين عبادات و اخلاقيات هستند
• معناى ((اختلاف )) و مشتقات ديگر ماده ((خلف ))
• دو نوع اختلاف و مذمت يك نوع آن در قرآن كريم
• جمله : ((لايزالون مختلفين )) راجع به اختلاف در دين است
• مذمت اختلاف ، از جهت لوازم آن يعنى تفرق و اعراض از حق است
• رحمت الهى غايت خلقت انسان مى باشد (و لذلك خلقهم )
• وجوهى كه در معناى دو آيه ((و لو شاء ربك ...)) و ((الّا من رحم ربك ...)) گفته شدهاست
• بحث روايتى
• چند روايت در ذيل جمله : ((فاستقم كما امرت ...)) و ((لاتركنوا الى الذين ظلموا))
• رواياتى در فضيلت نماز و اينكه نماز كفاره گناهان است (ان الحسنات يذهبن السّيّئات ).
• اميدوار كننده ترين آيات كتاب خدا
• دو روايت از امام صادق (ع ) در ذيل (ان الحسنات يذهبن السيئات ...)
• چند روايت در ذيل جمله : ((لايزالوان مختلفين الّا من رحم ربك و لذلك خلقهم ))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- خداوند ، هیچ گاه ظالمانه و بدون دلیل جوامع بشرى را به عذابهاى دنیوى گرفتار نساخته و نخواهد ساخت. (و ما کان ربک لیهلک القرى بظلم) حرف «باء» در «بظلم» براى ملابست است. براین اساس جمله «ما کان ...» چنین معنا مى شود: هرگز خداوند مردم آبادیها را از سر ظلم به هلاکت نمى رساند. نسبت دادن هلاکت به آبادیها، گویاى این نکته است که مراد از هلاکت، هلاکت دنیوى و عذاب استیصال است.

۲- رفتار عادلانه و بدون کمترین ستم ، سنت خداوند با بندگان خویش (و ما کان ربک لیهلک القرى بظلم) ترکیبهایى نظیر «ما کان لیفعل کذا» (نبوده است که چنین کند) دلالت بر این دارد که صدور فعل از این فاعل شدنى نیست.

۳- خداوند ، امتهاى صالح و درستکار را با عذاب استیصال نابود نمى کند. (و ما کان ربک لیهلک القرى بظلم و أهلها مصلحون)

۴- نزول عذاب بر امتهاى درستکار ، ظلم به آنهاست. (و ما کان ربک لیهلک القرى بظلم و أهلها مصلحون) کلمه «مصلح» هم به معناى اصلاح کننده خویش و هم به معناى اصلاح کننده دیگران است. برداشت فوق ، ناظر به معناى اول مى باشد.

۵- ستم به انسانها و به هلاکت رساندن جوامع درستکار ، ناسازگار با مقام ربوبیت خدا و مدبر بودن اوست. (و ما کان ربک لیهلک القرى بظلم و أهلها مصلحون) برداشت فوق از «رب» - که به معناى مدبر و مربى است - استفاده مى شود.

۶- امتهاى هلاک شده پیشین (نظیر امت نوح ، هود ، صالح ، شعیب و قوم فرعون) امتهایى ناصالح و فاسد بودند. (فلولا کان من القرون ... ما کان ربک لیهلک القرى بظلم) بیان این حقیقت که خداوند امتهاى صالح را عذاب نمى کند ، پس از مطرح ساختن هلاکت امتهاى پیشین (فلولا کان ...) اشاره به این دارد که: امتهاى پیشین ، ناصالح و مستحق عذاب بودند و از ناحیه خدا بر آنان ستمى روا نشد.

روایات و احادیث

۷- «عن رسول الله(ص): ... یا ابن مسعود انصف الناس من نفسک وانصح الأمة و ارحمهم ، فإذا کنت کذلک و غضب الله على أهل بلدة أنت فیها و أراد أن ینزل علیهم العذاب نظر إلیک فرحمهم بک، یقول الله تعالى: «و ما کان ربک لیهلک القرى بظلم و أهلها مصلحون»; از رسول خدا(ص) روایت شده است:...اى ابن مسعود! با مردم رفتار منصفانه داشته باش و خیرخواه امت باش و به ایشان رحم کن. اگر چنین باشى و خدا بر مردم شهرى غضب کند که تو در میان آنان باشى و بخواهد عذاب خود را بر ایشان نازل کند، به سوى تو نظر مى کند و به خاطر تو به آنان رحم مى نماید. خداوند متعال مى فرماید: و ما کان ربک ...».

موضوعات مرتبط

• اسماء و صفات: صفات جلال ۱، ۵
• اقوام: اقوام فاسد ۶; ظلم به اقوام صالح ۴; عذاب اقوام صالح ۴; فلسفه هلاکت اقوام ۱; مصونیت اقوام صالح ۳
• اقوام پیشین: فساد اقوام پیشین ۶
• اهل مدین: فساد اهل مدین ۶
• خدا: تنزیه خدا ۱; خدا و ظلم ۱، ۵; ربوبیت خدا ۵; سنتهاى خدا ۲; عدالت خدا ۲
• صالحان: ظلم به صالحان ۵
• ظلم: موارد ظلم ۴
• عذاب: عذاب استیصال ۳; مصونیت از عذاب ۳
• فرعونیان: فساد فرعونیان ۶
• قوم ثمود: فساد قوم ثمود ۶
• قوم عاد: فساد قوم عاد ۶
• قوم نوح: فساد قوم نوح ۶
• مصلحان: عذاب مصلحان ۷