غافر ٥٥
ترجمه
| غافر ٥٤ | آیه ٥٥ | غافر ٥٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إِسْتَغْفِرْ لِذَنبِکَ ...»: این گونه تعبیرات قرآنی در مورد پیغمبر اسلام و سایر پیغمبران، اشاره به: (حَسَنَاتُ الأبْرَارِ، سَیِّئَاتُ الْمُقَرَّبِینَ) است. یک لحظه غفلت و یک ترک اولی در مورد انبیاء جائز نیست و باید از آن استغفار کنند (نگا: محمّد / ، فتح / نصر / . پیغمبر اسلام نیز به مقتضی بشریّت تصرّفات و اعمالی داشته است که برای افراد عادی خوب و یا چیز ساده‌ای بوده و برای وجود مبارک او گناه و چیز مهمّی محسوب شده است و مورد عتاب پروردگار قرار گرفته است (نگا: انعام / - ، انفال / و ، توبه / ، احزاب / ، تحریم / عبس / - ).
تفسیر
نکات آیه
۱ - پیامبر(ص)، مأمور به صبر و شکیبایى در برابر مشکلات رسالت (فاصبر)
۲ - پیامبر(ص)، در نیمه نخست رسالت خود با انواع مشکلات و موانع روبه رو بود. (فاصبر) برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که آیه شریفه در مکه نازل شده است و توصیه خداوند به صبر، بیانگر وجود مشکلات بسیار مى باشد.
۳ - توصیه خداوند به پیامبر(ص)، مبنى بر تأسى کردن از پیامبران گذشته در صبر و شکیبایى در برابر مشکلات رسالت (إنّا لننصر رسلنا و الذین ءامنوا فى الحیوة الدنیا ... فاصبر) برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که جمله «فاصبر...» تفریع بر جمله «إنّا لننصر رسلنا...» است.
۴ - وعده خداوند به یارى پیامبران و مؤمنان، مقتضى صبر و شکیبایى همه رهبران و مبلغان دینى، در برابر آزارها و کارشکنى هاى دشمنان است. (إنّا لننصر رسلنا و الذین ءامنوا ... فاصبر)
۵ - وعده هاى خداوند، حق و تخلف ناپذیر است. (إنّ وعد اللّه حقّ)
۶ - وعده خداوند به نصرت پیامبران و مؤمنان، حق و تخلف ناپذیر است. (إنّا لننصر رسلنا و الذین ءامنوا ... فاصبر إنّ وعد اللّه حقّ)
۷ - تخلف ناپذیر بودن وعده خداوند به نصرت پیامبران و مؤمنان، مقتضى صبر و شکیبایى رهبران دینى و مؤمنان طرفدار آنان در برابر مشکلات و آزارهاى دشمنانِ دین است. (إنّا لننصر رسلنا ... فاصبر إنّ وعد اللّه حقّ) برداشت بالا به خاطر این نکته است که جمله «إنّ وعد اللّه حقّ» در مقام تعلیل براى «فاصبر» مى باشد; یعنى، «صبر پیشه کن چون وعده خداوند به پیروزى و نصرت، حق است».
۸ - صبر و شکیبایى در برابر آزارها و کارشکنى هاى دشمنان، زمینه ساز پیروزى و جلب نصرت الهى (فاصبر إنّ وعد اللّه حقّ)
۹ - توصیه خداوند به پیامبر(ص) به استغفار از گناه خویش (و استغفر لذنبک) پیامبراسلام(ص)، از نظر تمامى فرقه هاى مسلمین - به ویژه شیعه - داراى مقام عصمت و پاک از هر گونه گناه و نیز منزّه از خطا در بیان و ارائه وحى و شریعت الهى است. بر این اساس مفسران عقیده دارند که مقصود از گناه مورد اشاره این آیه، ترک اولى و عملى است که نسبت به مقام شامخ آن حضرت گناه محسوب مى شود; هر چند نسبت به دیگر انسان هاى خداپرست، گناه به شمار نمى آید. چنان که گفته اند: « حسنات الأبرار، سیئات المقربین».
۱۰ - همه انسان ها در معرض گناه و لغزش اند. (و استغفر لذنبک)
۱۱ - استغفار از لغزش و گناه، بر همگان واجب است. (و استغفر لذنبک)
۱۲ - توصیه خداوند به پیامبر(ص) مبنى بر تسبیح همراه با حمد خدا در هر صبح و شام (و سبّح بحمد ربّک بالعشىّ و الإبکر)
۱۳ - همراه کردن تسبیح خداوند با حمد و ستایش او، توصیه الهى (و سبّح بحمد ربّک بالعشىّ و الإبکر)
۱۴ - تداوم بخشیدن به تسبیح و حمد خداوند در تمامى اوقات شب و روز، کارى ارزشمند و پسندیده (و سبّح بحمد ربّک بالعشىّ و الإبکر) تسبیح و حمد خداوند در شب و روز مى تواند کنایه از تداوم و استمرار بخشیدن به آنها در همه اوقات باشد.
۱۵ - ربوبیت خداوند، مقتضى تسبیح و حمد پیوسته او است. (و سبّح بحمد ربّک بالعشىّ و الإبکر)
۱۶ - شبان گاهان و بامدادان، دو وقت مناسب و شایسته براى ذکر خدا و تسبیح و حمد او (و سبّح بحمد ربّک بالعشىّ و الإبکر) برداشت یاد شده، از اختصاص به ذکر یافتن دو وقت یادشده براى تسبیح و حمد به دست مى آید.
موضوعات مرتبط
- احکام: ۱۱
- استغفار: احکام استغفار ۱۱; وجوب استغفار ۱۱
- انبیا: پیروى از انبیا ۳; حتمیت نصرت انبیا ۶، ۷; صبر انبیا ۳; نصرت انبیا ۴; وعده به انبیا ۴
- انسان: خطر لغزش انسان ها ۱۰
- پیروزى: زمینه پیروزى ۸
- تسبیح: آداب تسبیح خدا ۱۳; ارزش تداوم تسبیح خدا ۱۴; تداوم تسبیح خدا ۱۵; تسبیح در شب ۱۲، ۱۶; تسبیح در صبح ۱۲، ۱۶; وقت تسبیح خدا ۱۲، ۱۶
- حمد: ارزش تداوم حمد خدا ۱۴; تداوم حمد خدا ۱۵; حمد خدا ۱۳; حمد در شب ۱۲، ۱۶; حمد در صبح ۱۲، ۱۶; وقت حمد خدا ۱۲، ۱۶
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۱۵; توصیه هاى خدا ۳، ۹، ۱۲، ۱۳; حتمیت وعده هاى خدا ۵، ۶، ۷; حقانیت وعده هاى خدا ۵; زمینه نصرت خدا ۸; نصرت خدا ۶، ۷; وعده هاى خدا ۴
- دشمنان: صبر بر اذیتهاى دشمنان ۷، ۸
- ذکر: ذکر در شب ۱۶; ذکر در صبح ۱۶; وقت ذکر خدا ۱۶
- رهبران دینى: اهمیت صبر رهبران دینى ۴; زمینه صبر رهبران دینى ۷
- سختى: صبر در سختى ۱، ۳
- صبر: آثار صبر ۸
- مؤمنان: حتمیت نصرت مؤمنان ۶، ۷; زمینه صبر مؤمنان ۷; نصرت مؤمنان ۴; وعده به مؤمنان ۴
- مبلغان: اهمیت صبر مبلغان ۴
- محمد(ص): استغفار محمد(ص) ۹; تاریخ محمد(ص) ۲; تکلیف محمد(ص) ۱; توصیه به محمد(ص) ۳، ۹، ۱۲; رسالت محمد(ص) ۲; صبر محمد(ص) ۱، ۳; مشکلات محمد(ص) ۲
- نصرت: وعده نصرت ۴
