ق ١٨
ترجمه
| ق ١٧ | آیه ١٨ | ق ١٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَا یَلْفِظُ»: نمی‌اندازد. به بیرون پرت نمی‌کند. مراد از انداختن و پرت کردن، گفتن است. «لَدَیْهِ»: در کنار آن. نزد او. ضمیر (ه) به قول برمی‌گردد. این احتمال نیز وجود دارد که به گوینده بازگردد. «رَقِیبٌ»: مراقب و مواظب. «عَتِیدٌ»: مهیای انجام مأموریت و آماده انجام کار. در اینجا مراد آماده برای دریافتن و نوشتن است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ... (۰) وَ إِنَ عَلَيْکُمْ لَحَافِظِينَ (۰)
وَ هُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهِ وَ... (۰) وَ کُلَ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ... (۰) کِرَاماً کَاتِبِينَ (۰) يَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ (۰) يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۵ - ۳۸ سوره ق
- رد استبعاد اعاده خلقت ، و بيان امكان آن با استناد به وقوع خلقت نخستين
- قدرت و علم خداوند در خلق و تدبير موجودات بهحال خود باقى است
- بيان مقصود ((نزديگى خداوند بر انسان )) با عبارتى ساده و همه كس فهم
- علم خدا به انسان از طريق فرشتگان كاتب اعمال
- گفتار بعضى از مفسرين پيرامون ظرف ((اذا)) در آيه شريفه
- فرشتگان موكل بطور كامل مراقب انسان هستند و چيزى را از قلم نمى اندازند
- معناى اينكه فرمود: سكره موت ((به حق )) آمد
- مقصود از سائق و شهيدى كه در قيامت همراه هر كسى مى آيند و بيان اينكه مخاطب آيه :((لقد كنت فى غفلة من هذا...)) كيست و مفهوم آن چيست
- دو نكته اى كه از اين آيه شريفه استفاده مى شود
- معناى آيه : ((و قال قرينه هذا ما لدىّ عتيد))
- پاسخ خداى تعالى به عذرى كه به قرين شيطانى مشرك دوزخى مى آورد
- تفسير و توضيع ((و ما اءنا بظلام للعبيد))
- وجوهى كه درباره سئوال و جواب در آيه : ((يومنقول لجهنم هل امتلات و تقول هل من مزيد)) و مفاد آن گفته شده است
- وصف متقين و ورودشان به بهشت
- معناى اينكه درباره بهشت متقين فرمود: ((لهم ما يشاؤ ن فيها و لدنيا مزيد))
- روايتى در ذيل آيه : ((افعيينا بالخلق الاول ...)) و درباره دو فرشته نويسنده حسنات وسيئات
- روايتى دال بر اينكه خطاب ((القيا فى جهنمكل كفار عنيد)) به پيامبر و على (عليهما الصلوة و السلام ) مى شود
- چند روايت در ذيل آيه : ((يوم نقول لجهنم هل امتلاءت ...)) و راجع به اينكه درباره متقيندر بهشت فرموده : ((لهم ما يشاؤ ن فيها ولدينا مزيد)) و...
- روايتى در شاءن نزول ((و لقد خلقنا السموات و الاءرض ...)) و سخنى پيرامون آن
نکات آیه
۱- دریافت و ثبت حتمى هر سخن آدمى به وسیله توسط مراقبى آماده و گوش بزنگ (ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید)
۲- سخنان آدمى، همانند سایر اعمال او، مسؤولیت آفرین و مورد محاسبه (ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید) در آیه قبل، مسأله محاسبه و ضبط اعمال به صورت مطلق مطرح گردیده است و اکنون دراین آیه، ضبط و محاسبه گفتار، به انسان یادآورى شده است.
۳- گفتار آدمى، داراى اهمیّتى ویژه در مقایسه با سایر اعمال وى (ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید) از اختصاص به ذکر یافتن «ما یلفظ...»، اهمیت و ویژگى گفتار استفاده مى شود.
۴- «رقیب» و «عتید»، دو فرشته ناظر بر اعمال هر انسان * (عن الیمین و عن الشمال قعید ... لدیه رقیب عتید) برداشت یاد شده بدان احتمال است که «رقیب» و «عتید»، اسم دو فرشته باشد که یکى از سمت راست و دیگرى از سمت چپ، ناظر و نگارنده اعمال اند. در این صورت «واو» عطف محذوف است.
روایات و احادیث
۵- «عن أبى عبداللّه(ع) قال: إنّ المؤمنین إذا اعتنقا غمرتهماالرحمة ... فإذا أقبلا على المسائلة قالت الملائکة بعضها لبعض تنحّوا عنهما فإنّ لهما سرّاً و قد ستر اللّه علیهما. قال اسحاق: فقلت: جعلت فداک فلایکتب علیهما لفظهما و قد قال اللّه عزّوجلّ: «ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید...»؟ قال یا اسحاق إنّ اللّه تبارک و تعالى إنّما أمر الملائکة أن تعتزل عن المؤمنین إذا التقیا إجلالاً لهما ... و یحفظه علیهما عالم السرّ و أخفى...;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده است: هر گاه دو نفر مؤمن معانقه کردند، رحمت خدا آنان را فرا مى گیرد و هر گاه براى گفتوگو روبه رو شدند، فرشتگان بعضى به بعضى دیگر مى گویند: از نزد آن دو کنار بروید; زیرا آن دو سرّى دارند که خداوند آن را مستور داشته است. اسحاق بن عمار مى گوید: به امام (ع) گفتم: فدایت شوم پس لفظ آنان نوشته نمى شود با این که خداوند فرموده است: «ما یلفظ من قول إلاّ لدیه رقیب عتید...»؟ امام فرمود: خداوند - تبارک و تعالى - فرشتگان را امر فرموده که از مؤمنان هنگام ملاقات با یکدیگر (که جز رضاى خدا منظور نبوده)، از نزد آنان کنار روند و این امر براى تجلیل از مؤمنان است...; ولى الفاظ آنان را [خود خداوند] که عالم نهان و نهان تر [از اسرار ]است، محفوظ مى دارد...».
موضوعات مرتبط
- سخن: آثار سخن ۲; اهمیت سخن ۳; ثبت سخن ۵; حسابرسى سخن ۲
- عمل: آثار عمل ۲; اهمیت عمل ۳; ثبت عمل ۱
- مؤمنان: فضایل مؤمنان ۵
- ملائکه: رقیب ۴; عتید ۴; ملائکه ثبت عمل ۴، ۵; نقش ملائکه ۱
منابع
- ↑ کافى، ج ۲، ص ۱۸۴، ح ۲; نورالثقلین، ج ۵، ص ۱۱۰- ، ح ۲۳.
