الأنبياء ٢٦
ترجمه
| الأنبياء ٢٥ | آیه ٢٦ | الأنبياء ٢٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«وَلَداً»: فرزندان. در اینجا مراد فرشتگان است (نگا: نحل / ). واژه «وَلَد»: برای مفرد و مثنّی و جمع و مذکّر و مؤنّث به کار می‌رود (نگا: بقره / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
لَنْ يَسْتَنْکِفَ الْمَسِيحُ أَنْ... (۲) لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ (۲)
إِنَ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ... (۰) وَ إِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ (۱) وَ لَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْيَمَ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۳۳ سوره انبياء
- استدلال بر حقيقت معاد و حقانيت دعوت پيامبر(صلى الله عليه و آله )
- آفرينش آسمان و زمين عبث و به انگيزه لهو و لعب نبوده است
- بيان ملازمه بين لهو و لعب نبودن خلقت زمين و آسمان با حقانيت معاد و نبوت
- وجوهى كه مفسرين در معناى آيه :((لو اردنا ان نتخذ لهوا لا تخذناه من لدنا(( گفته اند
- توضيح معنى و مفاد آيه : ((بلنقذف بالحق على الباطل ...(( و اشاراتى درباره حق وباطل
- سنت جارى الهى درباره حق و باطل در جهان
- حال مقربان درگاه الهى (استغراق در عبوديت و استمرار در عبادت ) از آثار مالكيت مطلقه الهى است
- اشاره به معتقد بودن بت پرستان به واجب الوجود، و مورد اختلاف آنان باموحدين
- تقرير و توضيح استدلال بر نفى وجود آلهه جز خدا، در جمله :((لو كان فيهما آلهة الاالله لفسدتا(( و پاسخ به دو شبهه
- بررسى وجوهى كه مفسرين در معناى (لا يسئل عمايفعل و هم يسئلون ) گفته اند
- اختيار اين وجه كه عدم سؤ ال ناشى از مالكيت مطلقه خداوند است
- گفتارى فلسفى و قرآنى پيرامون حكمت خداى تعالى و اينكه افعال او داراى مصلحت است
- معناى حكمت و مصلحت در افعال انسان
- افعال خداوند عين حكمت و مصلحت است لذا مورد سئوال واقع نمى شود
- قول خداوند و فعل او يكى است
- مطالبه ((برهان (( از مشركين در مقابل قرآن و كتب آسمانى پيشين
- بيان حال و وصف ملائكه ، كه نه آلهه بل عباد مكرمون خدايند
- اراده و عمل ملائكه تابع اراده خداوند است
- تقرير برهانى بر توحيد خداى تعالى در ربوبيت و تدبير
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به : قذف به حق برباطل ، وصف ملائكه ، استدلال بر نفى آلهه و...)
- وصف ملائكه از زبان مبارك اميرالمؤ منين (ع ) در نهج البلاغه
- حديث پرمعنائى از پيامبر اكرم (ص ) درباره افعال خداوند و حكمتها و مصالح
- رواياتى درباره شفاعت در قيامت در ذيل (و لا يشفعون الا لمن ارتضى )
نکات آیه
۱- فرزند اختیار کردن خداوند، عقیده و پندار مشرکان صدراسلام (و قالوا اتّخذ الرحمن ولدًا ) «إتخاذ» (مصدر «اتّخذ» و از باب افتعال) به معناى برگرفتن و انتخاب کردن، همراه با قبول و خشنودى است.
۲- ملائکه، فرزندان خداوند در پندار مشرکان (و قالوا اتّخذ الرحمن ولدًا ) متعلق «اتّخذ» حذف شده و تقدیر آن به قرینه «بل عباد مکرمون» چنین است: «و قالوا اتخذالرحمان من الملائکة ولداً; گفتند خداوند از میان فرشتگان فرزندى برگزید».
۳- رحمان، نامى شناخته براى خداوند در میان یکتاپرستان، مشرکان، مؤمنان و کافران (قالوا اتّخذ الرحمن ولدًا )
۴- منزه بودن خداوند رحمان، از انتخاب و برگزیدن فرزند (قالوا اتّخد الرحمن ولدًا سبحنه ) «سبحانه» مفعول مطلق براى فعل محذوف (چون «سبحوه») است.
۵- برگرفتن فرزند، نقص و کاستى براى معبود و ناسازگار با مقام الوهیت (قالوا اتّخد الرحمن ولدًا سبحنه) تنزیه خداوند رحمان از انتخاب فرزند، بیانگر این نکته است که فرزندگزینى، نقص و کاستى براى معبود بودن و ناسازگار با مقام الوهیت است.
۶- رحمت گسترده الهى، ناسازگار با داشتن فرزند (قالوا اتّخذ الرحمن ولدًا سبحنه) «رحمان» صیغه مبالغه است و دلالت بر شدت و گستردگى رحمت دارد. ذکر این صفت از میان دیگر اوصاف خداوند، مى تواند بیانگر برداشت یاد شده باشد.
۷- فرشتگان، بندگان مقرب و مکرم خداوند هستند. (بل عباد مکرمون )
۸- عبودیت فرشتگان، مایه قرب و کرامت آنان به درگاه الهى است. (بل عباد مکرمون ) از توصیف فرشتگان به «عباد» (بندگان) برداشت یاد شده به دست مى آید.
۹- عبودیت، عامل دستیابى به مقام کرامت و قرب الهى است. (بل عباد مکرمون )
۱۰- عبودیت، مقامى ارجمند و جایگاهى رفیع (بل عباد مکرمون ) خداوند متعال در توصیف، تمجید و تکریم فرشتگان، عبودیت آنان را یادآور شده است و این مطلب مى رساند که عبودیت، مقامى رفیع و ارجمند است.
روایات و احادیث
۱۱- «عن أمیرالمؤمنین(ع) فى خطبة تعرف بالأشباح قال: ثمّ خلق سبحانه لإسکان سماواته ... خلقاً بدیعاً من ملائکته ...لایدّعون أنهم یخلقون شیئاً معه ممّا إنفرد به «بل عباد مکرمون . لایسبقونه بالقول و هم بأمره یعملون» جعلهم اللّه فیما هنالک أهل الأمانة على وحیه; از امیرالمؤمنین(ع) نقل شده است که آن حضرت در ضمن خطبه اى معروف به اشباح فرمودند: آن گاه خداى سبحان براى جاى دادن در آسمان هاى خود ... آفریده هاى بدیعى از فرشتگان خود را آفرید ... آنان ادعا ندارند که در معیت خدا چیزى را آفریده باشند که آفرینش آن در انحصار او بوده است «بل عباد مکرمون...» خدا آنان را در آن جا اهل امانت بر وحى خود قرار داده است».[۱]
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: صفات جلال ۴، ۶
- الوهیت: الوهیت و فرزنددارى ۵
- تقرب: عوامل تقرب ۹
- خدا: آثار رحمت خدا ۶; خدا و فرزند ۴; خدا و ملائکه ۲; موانع فرزنددارى خدا ۶ نامهاى خدا ۳
- رحمان: معروفیت رحمان ۳
- عبودیت: آثار عبودیت ۹; ارزش مقام عبودیت ۱۰; اهمیت مقام عبودیت ۱۰
- عقیده: عقیده به فرزندارى خدا ۱، ۲
- کرامت: عوامل کرامت ۹
- مشرکان: عقیده باطل مشرکان ۲; عقیده باطل مشرکان صدراسلام ۱
- مقربان :۷
- ملائکه: آثار عبودیت ملائکه ۸; امانتدارى ملائکه ۱۱; تقرب ملائکه ۷; عبودیت ملائکه ۷; عوامل تقرب ملائکه ۸; عوامل تکریم ملائکه ۸; فضایل ملائکه ۷; کرامت ملائکه ۷; نقش ملائکه ۱۱
منابع
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۹۱; بحارالأنوار، ج ۷۴- ، ص ۳۲۰، ح ۱۷.
