۱۴٬۰۱۵
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۳ بخش۳۴: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←آدمى بالفطرة به چيزى كه آن را باقى و ماندگار بداند، دل مى بندد
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
<span id='link290'><span> | <span id='link290'><span> | ||
==آدمى | ==دلبستگی فطری آدمى به چيزى كه آن را ماندگار بداند == | ||
و | و اين كه از بقاى باغ خود و فناناپذيرى آن، اين طور تعبير كرده (كه گمان نمى كنم اين باغ از بين برود)، از باب كنايه است، و خواسته است بگويد: فرض نابودى آن، فرضى غير قابل اعتناء است، كه حتى گمان آن هم نمى رود. پس معناى جمله مزبور اين مى شود كه: بقاى اين باغ و دوام آن، از چيزهايى است كه نفس بدان اطمينان دارد، و در آن هيچ ترديدى نمى كند تا به فكر نابودى آن بيفتد و احتمالش را بدهد. | ||
و اين جريان نمودار حال آدمى است | و اين جريان نمودار حال آدمى است و مى فهماند كه به طور كلّى دل آدمى به چيزى كه فانى مى شود، تعلق نمى گيرد، و اگر تعلق نگيرد، نه از آن جهت است كه تغيير و زوال مى پذيرد، بلكه از اين جهت است كه در آن بويى از بقاء استشمام مى كند. حال هر كسى به قدر فهمش نسبت به بقاء و زوال اشياء فكر مى كند، در هر چيزى هر قدر بقاء ببيند، به همان مقدار مجذوب آن مى شود و ديگر به فروض فنا و زوال آن توجه نمى كند. | ||
و لذا مى بينى كه وقتى دنيا به او روى مى آورد، دلش بدان آرامش و اطمينان يافته، سرگرم بهره گيرى از آن و از زينت هاى آن مى شود و از غير آن، يعنى امور معنوى منقطع مى گردد. هواها يكى پس از ديگرى برايش پديد مى آيد، آرزوهايش دور و دراز مى گردد. تو گویى نه براى خود فنایى مى بيند، و نه براى نعمت هايى كه در دست دارد، زوالى احساس مى كند، و نه براى آن اسبابى كه به كام او در جريان است، انقطاعى سراغ دارد. | |||
و نيز او را مى بينى كه وقتى دنيا به او پشت مى كند، دچار يأس و نوميدى گشته، هر روزنه اميدى كه هست، از ياد مى برد، و چنين مى پندارد كه اين بختى و نكبتش زوال نمى پذيرد. اين نيز هميشه و تا ابد هست. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۴۳۲ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۴۳۲ </center> | ||
و سبب همه | و سبب همه اين ها، آن فطرتى است كه خدا در نهاد او به وديعه گذاشته، كه نسبت به زينت دنيا علاقه مند باشد تا او را از اين راه آزمايش كند. اگر آدمى به ياد خدا باشد، البته دنيا و آنچه را كه در آن است، آن طور كه هست، مى بيند، ولى اگر از ياد پروردگارش اعراض كند، به خودش و به زينت دنيوى كه در دست دارد و به اسباب ظاهرى كه در پيرامون اوست، دل بسته و به وضع حاضرى كه مشاهده مى كند، دل مى بندد، و جاذبه اى كه در اين امور مادى هست، كار او را بدين جا منتهى مى كند كه نسبت به آن ها، جمود به خرج داده، ديگر توجهى به فنا و زوال آن ها نمى نمايد. تنها بقاى آن ها را مى بيند، و هر قدر هم فطرتش به گوش دلش نهيب بزند كه روزگار به زودى با تو نيرنگ مى كند، و اسباب ظاهرى به زودى تو را تنها مى گذارند، و لذات مادى به زودى با تو خداحافظى خواهند كرد، و زندگى محدود تو به زودى به پايان مى رسد، گوش نمى دهد، و پيروى هوا و هوس ها و طول آمال نمى گذارد كه گوش دهد، و به اين نهيب فطرتش از خواب خرگوشى بيدار گردد. | ||
اين وضع مردم دنيازده است كه همواره آراى متناقض از خود نشان داده. به اين معنا كه كارهايى مى كنند كه هوا و هوسشان آن را تصديق مى كند، و عقل و فطرتشان آن را تكذيب مى كند، و آنان همچنان به رأى هوا و هوس خود، ركون و اعتماد دارند، و همين اعتماد، ايشان را از التفات به آنچه عقل اقتضاء مى كند، باز مى دارد. | |||
اين | اين است معنا و جهت اين كه اسباب ظاهرى را باقى و زينت حيات دنيا را دائمى مى پندارند، و لذا خداى تعالى، كلام ايشان را اين طور حكايت كرده كه او گفت: «مَا أظُنُّ أن تَبِيدَ هَذِهِ أبَداً»، و چنين حكايت نكرده كه او گفت: «هَذِهِ لَاتَبِيدُ أبَداً: اين باغ ابدا فانى نمى شود». همچنان كه از او حكايت كرده كه درباره قيامت گفته: «مَا أظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً: گمان نمى كنم قيامت آمدنى باشد». | ||
و اين طرز حرف زدن، مبنى بر همان اساسى است كه در نفى ابدى در جمله «مَا أظُنُّ أن تَبِيدَ هَذِهِ أبَداً» بيان نموديم و گفتيم كه: تعلق به امور مادى باعث مى شود كه آدمى تغيير وضع موجود و قيام قيامت را استبعاد كند. خداى سبحان، هر جا كه استدلال مشركان بر نفى معاد را حكايت مى كند، همه را مبنى بر اساس استبعاد مى داند. مثل اين كه گفته: «مَن يُحيِى العِظَامِ وَ هِىَ رَمِيمٌ». و يا گفته اند: «ءَإذُا ضَلَلنَا فِى الأرضِ ءإنَّا لَفِى خَلقٍ جَدِيدٍ». | |||
<span id='link291'><span> | <span id='link291'><span> | ||
