يوسف ٦٤

قَالَ‌ هَلْ‌ آمَنُکُمْ‌ عَلَيْهِ‌ إِلاَّ کَمَا أَمِنْتُکُمْ‌ عَلَى‌ أَخِيهِ‌ مِنْ‌ قَبْلُ‌ فَاللَّهُ‌ خَيْرٌ حَافِظاً وَ هُوَ أَرْحَمُ‌ الرَّاحِمِينَ‌

ترجمه

گفت: «آیا نسبت به او به شما اطمینان کنم همان‌گونه که نسبت به برادرش (یوسف) اطمینان کردم (و دیدید چه شد)؟! و (در هر حال،) خداوند بهترین حافظ، و مهربانترین مهربانان است»

|[يعقوب‌] گفت: آيا در باره‌ى او از شما خاطر جمع باشم همان طور كه پيش‌تر در باره‌ى برادرش به شما اطمينان كردم؟ [ولى‌] خداوند بهترين حافظ است و او مهربان‌ترين مهربانان است

[يعقوب‌] گفت: «آيا همان گونه كه شما را پيش از اين بر برادرش امين گردانيدم، بر او امين سازم؟ پس خدا بهترين نگهبان است، و اوست مهربانترين مهربانان.»

یعقوب گفت: آیا من همان قدر درباره این برادر به شما مطمئن و ایمن باشم که پیش از این درباره برادرش (یوسف) مطمئن بودم؟ البته خدا بهترین نگهبان و مهربانترین مهربانان است.

گفت: آیا همان گونه که شما را پیش از این نسبت به برادرش امین پنداشتم، درباره او هم امین پندارم؟ [من به مراقبت و نگهبانی شما امید ندارم] پس خدا بهترین نگهبان است و او مهربان ترین مهربانان است.

گفت: آيا او را به شما بسپارم، همچنان كه برادرش را پيش از اين به شما سپردم؟ خدا بهترين نگهدار است و اوست مهربان‌ترين مهربانان.

[یعقوب‌] گفت شما را در حق او امین ندارم، مگر همانطور که پیشترها در حق برادرش امین داشته بودم، اما خداوند بهترین نگهبان است، و همو مهربان‌ترین مهربانان است‌

[يعقوب‌] گفت: آيا در باره او

(یعقوب به یاد گذشته‌ها افتاد و) گفت: آیا من درباره‌ی او به شما اطمینان کنم همان گونه که درباره‌ی برادرش (یوسف) قبلاً به شما اطمینان کردم؟! (نه من شما را امین نمی‌دانم و فرزند خود را به شما نمی‌سپارم. حافظ و نگهبان فقط خدا است و) خدا بهترین حافظ و نگهدار است و از همه‌ی مهربانان مهربانتر است. (او مرا و فرزند مرا کافی است).

(یعقوب) گفت: «آیا جز همان‌گونه که شما را پیش از این بر برادرش امینتان داشتم، بر او (نیز اکنون هم) امینتان بدارم‌؟! پس خدا بهترین نگهبان است، و اوست رحم‌کننده‌ترین رحم‌کنندگان.»

گفت آیا امین شمرم شما را بر او جز بدانگونه که امین شمردم شما را بر برادرش از پیش پس خدا است بهترین نگاهدارنده و او است مهربانترین مهربانان‌

يوسف ٦٣	آیه ٦٤	يوسف ٦٥
سوره : سوره يوسف نزول : ١١ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«هَلْ آمَنُکُمْ؟»: آیا شما را امین بدانم و به شما اطمینان کنم؟ فعل (آمَنُ) مضارع متکلّم وحده است از باب چهارم. «فَاللهُ خَیْرٌ حَافِظاً»: واژه (حافِظاً) تمییز است مانند (لِلّهِ دَرُّهُ فارِساً).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

أَرْسِلْهُ‌ مَعَنَا غَداً يَرْتَعْ‌ وَ... (۱)

تفسیر

• آيات ۸۲ - ۶۳، سوره يوسف
• بازگشت برادران يوسف به سوى پدر و راضى كردن او به بردن بنيامين و...
• مراد يعقوب (عليه السلام ) از جمله : ((فالله خير حافظا و هو ارحم الراحمين ))
• معناى توسل به خدا، لغو و بى اثر دانستن اسباب و وسائط نيست
• سبب اينكه يعقوب (عليه السلام ) به پسران خود سفارش كرد از يك دروازه وارد نشوند
• سه نكته درباره توكل از آيه شريفه : ((و قال يا نبىّ...)) استفاده مى شود
• معناى جمله : ((ما كان يغنى عنهم من الله من شى ء...))
• علم موهبتى به يعقوب (عليه السلام ) اكتسابى نبوده و نتيجه اخلاص در توحيد است
• توجيه ديگر مفسرين در معناى آيات مورد بحث
• گفتار يوسف جز افتراهاى مذموم عقلى و حرام شرعى نيست !
• توجيه ديگر مفسرين در مراد از آيه شريفه
• پيمانه ملك گم شده است !
• كيفر سارق معين مى شود
• پيمانه از باروبنه بنيامين برادر ابوينى يوسف (عليه السلام ) يافته مى شود!
• مراد از اينكه يوسف (عليه السلام ) نمى توانستند بر مبناى كيش مصريان برادر را نزدخود نگاه بدارد
• معناى جمله ((فوق كل ذى علم ))
• گفتگوى يوسف (عليه السلام ) با برادران پس از آنكه پيمانه گمشده از باروبنه بنيامين يافته شد
• گفتگوى برادران : چگونه بدون بنيامين نزد پدر بازگرديم ؟
• يكى از برادران : نزد پدر بازگشته بگوييد پسرت دزدى كرد و ((ما شهدنا الّا بماعلمنا... و ما كنّا

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- یعقوب(ع) پیشنهاد فرزندانش را نپذیرفت و با روانه ساختن بنیامین به سفر مصر مخالفت کرد. (قال هل ءامنکم علیه إلاّ کما أمنتکم على أخیه من قبل)

۲- یعقوب(ع) به تعهد و تأکید فرزندانش درباره حفاظت از بنیامین ، اطمینان نکرد. (قال هل ءامنکم علیه إلاّ کما أمنتکم على أخیه من قبل) استفهام در «هل ءامنکم ...» استفهام انکارى و به منزله نفى است. «أمن» (مصدر ءامن) به معناى اطمینان کردن و امین شمردن است. بنابراین «هل ءامنکم ...» ; یعنى ، من شما را درباره بنیامین امین نمى دانم و به قول و قرار شما اطمینانى ندارم.

۳- بى تعهدى برادران یوسف در حفاظت از او ، دلیل یعقوب(ع) براى اطمینان نکردن بر تعهد آنان به حفاظت از بنیامین (هل ءامنکم علیه إلاّ کما أمنتکم على أخیه من قبل) یعقوب(ع) اعتماد و اطمینان به فرزندانش درباره بنیامین را، به اعتماد و اطمینانش به آنان درباره یوسف(ع) تشبیه کرد. وجه شبه در این تشبیه بى ثمرى و نتیجه بخش نبودن است. بنابراین مفاد «هل ءامنکم علیه إلاّ ...» چنین مى شود: اعتماد من به شما [اگراعتماد کنم ]در بى نتیجه ماندن و ثمر نداشتن نیست مگر همانند اعتمادم به شما درباره یوسف(ع).

۴- احتمال گرفتارى بنیامین به سرنوشت یوسف(ع) ، مایه نگرانى یعقوب(ع) از همراه سازى او با فرزندان خویش (إلاّ کما أمنتکم على أخیه من قبل) یعقوب(ع) با نام نبردن از یوسف(ع) و یاد کردن از او با عنوان برادر بنیامین ، اشاره اى لطیف به این معنا دارد که اخوّت آن دو با یکدیگر مرا نگران همسانى سرنوشتشان (فراق و جدایى از پدر) کرده است.

۵- ضرورت توجه به پیشینه افراد در اعتماد به آنان و اعطاى مسؤولیت به ایشان (هل ءامنکم علیه إلاّ کما أمنتکم على أخیه من قبل)

۶- سوء سابقه افراد ، کافى در لزوم احتیاط و باور نکردن به قول و قرار ایشان (هل ءامنکم علیه إلاّ کما أمنتکم على أخیه من قبل)

۷- جواز یادآورى سوء سابقه افراد به آنان و ترتیب اثر دادن به آن ، به منظور جلوگیرى از تکرار وقایع ناخوشایند (هل ءامنکم علیه إلاّ کما أمنتکم على أخیه من قبل)

۸- ضرورت عبرت گیرى از حوادث گذشته براى مصون ماندن از گرفتارى در حوادثى نظیر آن (هل ءامنکم علیه إلاّ کما أمنتکم على أخیه من قبل)

۹- یعقوب(ع) در پى تعهد فرزندانش بر محافظت از یوسف(ع) به آنان اطمینان کرد و به حفاظت آنان دل بست. (کما أمنتکم على أخیه من قبل)

۱۰- مؤثر دانستن افراد در محافظت از چیزى و یا شخصى ، موجب شرک نمى شود و با توکّل و مقام نبوّت تنافى ندارد. (کما أمنتکم على أخیه من قبل) به دلیل آیه ۳۸ از همین سوره (ما کان لنا أن نشرک بالله من شىء) یعقوب(ع) هرگز به اندکى از شرک نیز گرایش نداشت و عبارت (کما أمنتکم على أخیه) مى رساند که یعقوب(ع) فرزندانش را امین پنداشت و حفاظت از یوسف(ع) را برعهده آنان سپرد. بنابراین مؤثر دانستن افراد در حفاظت از چیزى شرک آور نیست و با مقام نبوت نیز ناسازگار نخواهد بود.

۱۱- خداوند ، بهترین حافظ و نگهبان است. (فالله خیر حفظًا)

۱۲- خداوند، ارحم الراحمین (مهربان ترین مهربانان) است. (فالله خیر حفظًا و هو أرحم الرحمین)

۱۳- حفاظت و حراست خداوند از بندگان، برخاسته از رحمت گسترده اوست. (فالله خیر حفظًا و هو أرحم الرحمین) توصیف خداوند به «أرحم الراحمین» ، پس از یاد کردن از او به عنوان بهترین حافظ ، گویاى ارتباط میان مضمون دو صفت یاد شده است ; یعنى ، چون أرحم الراحمین است بهترین حافظ مى باشد.

۱۴- امانت دارى انسانها و تعهدشان بر حفاظت از امانت ، به ترحّم و دلسوزى آنان بستگى دارد. (فالله خیر حفظًا و هو أرحم الرحمین)

۱۵- فقدان رحم و ترحم ، زمینه ساز خیانت به مردم است. (قال هل ءامنکم علیه ... فالله خیر حفظًا و هو أرحم الرحمین)

۱۶- تعریض یعقوب(ع) به فرزندانش مبنى بر دلسوز نبودن آنان و ترحم نداشتنشان بر یوسف(ع) و بنیامین (هل ءامنکم علیه إلاّ کما أمنتکم على أخیه من قبل فالله خیر حفظًا و هو أرحم الرحمین)

موضوعات مرتبط

• احتیاط: موارد لزوم احتیاط ۶
• اسماء و صفات: ارحم الراحمین ۱۲
• اعتماد: عوامل بى اعتمادى ۶
• امانتدارى: زمینه امانتدارى ۱۴
• انسان: محافظت از انسان ها ۱۳
• برادران یوسف: اعتماد به برادران یوسف ۹; برادران یوسف و بنیامین ۱۶; برادران یوسف و یوسف(ع) ۳ ،۱۶،۹;بى اعتمادى به برادران یوسف ۳،۲; رد پیشنهاد برادران یوسف ۱ بنیامین: محافظت از بنیامین ۳; نگرانى از سرنوشت بنیامین ۴
• بى رحمى: آثار بى رحمى ۱۵
• پیشینه: آثار سوء پیشینه ۶
• تاریخ: اهمیت عبرت از تاریخ ۸
• تذکر: تذکر سوءپیشینه جایز ۷
• توکل: حقیقت توکل ۱۰
• حافظ: بهترین حافظ ۱۱
• حوادث: روش مصونیت از حوادث ناگوار ۸; موانع تکرار حوادث ناگوار ۷
• خدا: آثار رحمت خدا ۱۳; اختصاصات خدا ۱۱; حافظ بودن خدا ۱۱
• خیانت: زمینه خیانت ۱۵
• شرک: حقیقت شرک ۱۰
• عبرت: عوامل عبرت ۸
• مردم: اعتماد به مردم و توکل ۱۰; اعتماد به مردم و شرک ۱۰; اهمیت پیشینه مردم ۵
• مسؤولیت: عوامل مؤثر در تقسیم مسؤولیت ۵
• مهربانى: آثار مهربانى ۱۴
• یعقوب(ع): اطمینان یعقوب(ع) ۹; دلایل بى اعتمادى یعقوب(ع) ۳; شک یعقوب(ع) ۲; عوامل نگرانى یعقوب(ع) ۴; مخالفت یعقوب(ع) با برادران یوسف ۱; یعقوب(ع) و بنیامین ۴; یعقوب(ع) و بى رحمى برادران یوسف ۱۶; یعقوب(ع) و عهد برادران یوسف ۲; یعقوب(ع) و مسافرت بنیامین ۱
• یوسف(ع): قصه یوسف(ع) ۱، ۲، ۳، ۴، ۹، ۱۶; محافظت از یوسف(ع) ۹